
Trung Quốc đang áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với ba kim loại quan trọng trong lĩnh vực quốc phòng và sản xuất chip, khiến lượng hàng xuất khẩu giảm xuống mức thấp lịch sử, bất chấp giá cả toàn cầu đang cao. Điều này cho thấy Bắc Kinh đang thể hiện quyền kiểm soát chuỗi cung ứng khoáng sản mà họ đã xây dựng trong nhiều năm qua.
Trung Quốc là nhà sản xuất lớn nhất thế giới về antimony (antimon), germanium (germanium) và gallium (gali) — những kim loại có vai trò tuy nhỏ nhưng thiết yếu trong năng lượng sạch, sản xuất chip và quốc phòng. Kể từ năm 2023, Bắc Kinh đã dần đưa các kim loại này vào danh sách kiểm soát xuất khẩu. Đến tháng 12, Trung Quốc cấm hoàn toàn xuất khẩu sang Hoa Kỳ.
Với bất kỳ mặt hàng nào trong danh sách kiểm soát, các doanh nghiệp xuất khẩu đều phải xin giấy phép — một quy trình thiếu minh bạch, cho phép Trung Quốc duy trì sự thống trị trong khai thác và chế biến khoáng sản quan trọng.
Dữ liệu hải quan mới được công bố vào Chủ nhật vừa qua tiếp tục củng cố xu hướng kể từ khi áp dụng kiểm soát: xuất khẩu giảm mạnh và một số khách hàng, đặc biệt là ở châu Âu, bị loại khỏi chuỗi cung ứng.
Trong quý đầu năm nay, xuất khẩu sản phẩm antimon giảm 57% và germanium giảm 39% so với cùng kỳ năm ngoái.
Xuất khẩu gallium trong tháng 3 chạm mức thấp nhất kể từ tháng 10/2023. Dù lượng xuất khẩu quý cao hơn năm ngoái, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với năm 2022 — năm cuối cùng trước khi các biện pháp hạn chế được áp dụng.
Riêng với antimon, phần lớn lượng hàng xuất khẩu hiện chỉ đến một số ít quốc gia. Sau 5 tháng gián đoạn, một số lô hàng nhỏ được gửi đến Bỉ và Đức vào tháng 3, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức trung bình trước đây. Những khách hàng lớn trước kia như Hà Lan vẫn chưa nhận được lô hàng nào kể từ tháng 9.
Xu hướng tương tự ở cả ba kim loại này làm dấy lên câu hỏi: Liệu Trung Quốc sẽ cấp bao nhiêu giấy phép xuất khẩu cho bảy nguyên tố đất hiếm mới được bổ sung vào danh sách hạn chế trong tháng này – và mất bao lâu? Các doanh nghiệp xuất khẩu dự báo có thể phải chờ hàng tháng, và thời gian còn lâu hơn nếu bán cho Mỹ.
Đã không có lô antimon nào được xuất sang Mỹ kể từ tháng 9 năm ngoái, và không có lô germanium hoặc gallium nào được xuất từ năm 2023.
Sự sụt giảm xuất khẩu từ Trung Quốc khiến người mua quốc tế chật vật tìm nguồn thay thế, đẩy giá tăng mạnh – điều này gián tiếp hỗ trợ giá nội địa Trung Quốc.