Việt Nam tăng tốc cho vay, khả năng dỡ bỏ hạn mức tín dụng có rủi ro

“Điều này sẽ thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, vốn đã rất cao và, tất yếu, làm tăng đòn bẩy tài chính, vốn cũng đã rất cao,” Willie Tanoto, giám đốc cấp cao trong nhóm tổ chức tài chính khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của Fitch Ratings, cho biết trong một cuộc phỏng vấn, đồng thời lưu ý rằng công ty tín dụng này có quan điểm “trung lập đến tích cực” về triển vọng của ngành. “Tôi đã trở nên lo ngại hơn rất nhiều trong 6 đến 12 tháng qua so với 5 năm trước.”

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã kêu gọi ngân hàng trung ương nhanh chóng soạn thảo lộ trình để loại bỏ hạn mức tăng trưởng tín dụng hàng năm đối với các ngân hàng, bắt đầu từ năm 2026. Đây là một phần trong nỗ lực toàn diện để đạt được các mục tiêu tham vọng về tăng trưởng kinh tế 8% trong năm nay và 10% tăng trưởng hàng năm trong 5 năm tới.

Tín dụng tăng 18.1% so với cùng kỳ trong 6 tháng đầu năm nay, theo Ngân hàng Thế giới, và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tháng trước cho biết tổng tín dụng có thể tăng 19%-20% trong năm 2025. Fitch dự báo tăng trưởng tín dụng khoảng 18% vào năm tới — ngay cả khi không có thay đổi nào về chính sách hạn mức.

Tốc độ tăng trưởng chóng mặt đó đã giúp Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới, với mức tăng trưởng 8.2% trong quý ba so với cùng kỳ năm trước. Nhưng trong một bài trình bày riêng tại một diễn đàn ở Hà Nội, Tanoto lưu ý rằng tăng trưởng tín dụng đã vượt xa tăng trưởng GDP trong nhiều năm, và “mật độ tín dụng” có thể đạt 145% tổng sản phẩm quốc nội vào cuối tháng 12.

“Mức độ đòn bẩy như vậy là rất bất thường đối với một thị trường ở giai đoạn phát triển như Việt Nam và với mức thu nhập bình quân đầu người mà Việt Nam đang có,” ông nói tại Hà Nội. Điều này cũng làm tăng tính dễ bị tổn thương của hệ thống, ngay cả khi rủi ro không hiện hữu trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, Tanoto cho biết điểm mạnh tổng thể của Việt Nam bao gồm triển vọng tăng trưởng trung hạn vững chắc; mức nợ thấp hơn so với các quốc gia có xếp hạng tương tự; và hồ sơ nợ nước ngoài thuận lợi.

Ngân hàng trung ương, vốn chưa có phản hồi ngay lập tức, trong khi đó đã cho biết sẽ kiểm soát tín dụng đối với các lĩnh vực rủi ro cao hơn.

Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng tập trung tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất và kinh doanh, các khu vực ưu tiên và các động lực chính của tăng trưởng kinh tế, đồng thời mở rộng cho vay tiêu dùng và kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với các lĩnh vực rủi ro cao, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng của ngân hàng trung ương, đã trình bày tại cùng diễn đàn.

Chất lượng tài sản có vẻ ổn định, với tỷ lệ nợ xấu của 27 ngân hàng thương mại lớn tăng lên 3.8% trong quý đầu tiên từ cuối năm ngoái, theo báo cáo tháng 9 của Ngân hàng Thế giới. Ngân hàng lưu ý rằng “các rủi ro tiềm ẩn vẫn tồn tại do việc hoãn nợ, cơ cấu lại khoản vay và giảm mức độ bao phủ tổn thất tín dụng.”

Nhưng các ngân hàng Việt Nam theo truyền thống có hai điểm yếu cấu trúc — khẩu vị rủi ro cao và lớp đệm vốn mỏng, Tanoto nói. Mặc dù các ngân hàng vẫn có lợi nhuận, phần lớn thu nhập được tái đầu tư để hỗ trợ tăng trưởng tài sản nhanh chóng, để lại ít dư địa để xây dựng lớp đệm vốn, ông nói.

Việc dự phòng tín dụng thường không đủ tính nhìn xa, với các ngân hàng thường chỉ thực hiện mức tối thiểu theo quy định, theo bài trình bày của Tanoto. Các lớp đệm hấp thụ khoản vay cũng tụt hậu so với các nước trong khu vực, ông nói.

Hiện tại, có vẻ như không có dấu hiệu giảm tốc độ cho vay. Nền kinh tế phải tăng trưởng ít nhất 8.4% trong quý cuối cùng của năm nay để đạt mục tiêu tăng trưởng hơn 8% của chính phủ cho năm 2025, Thủ tướng Chính cho biết vào tuần trước.