Ấn Độ bắt tay Philippines: Thách thức lớn mới đối với Trung Quốc ở Biển Đông

Đây là một chiến lược thông minh. Tuần này, hai quốc gia dân chủ châu Á đã tổ chức các cuộc tập trận hải quân chung đầu tiên tại vùng biển mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền phần lớn. Dù các tàu của Bắc Kinh bám theo, các quan chức cho biết cuộc tập trận kéo dài hai ngày đã thành công.

Các cuộc tập trận diễn ra trong bối cảnh hai bên tăng cường quan hệ chặt chẽ hơn và đối mặt với những mối quan hệ đầy gai góc với Trung Quốc. Manila đang đối mặt với tranh chấp lãnh thổ, trong khi New Delhi đang vướng vào một tranh chấp biên giới — những vấn đề có thể sẽ được thảo luận bên lề chuyến thăm nhà nước kéo dài năm ngày của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. tới Ấn Độ. Vào thứ Ba, ông đã gặp Thủ tướng Narendra Modi và hai bên cam kết tăng cường quan hệ đối tác quân sự, công bố các kế hoạch mới nhằm thúc đẩy khả năng chia sẻ thông tin giữa lực lượng bảo vệ bờ biển của họ.

Các cuộc tập trận tương tự đã được Mỹ, Nhật Bản và Philippines tổ chức hồi đầu năm nay. Manila đang thúc đẩy mở rộng cái gọi là nhóm Squad — một liên minh không chính thức gồm Úc, Nhật Bản, Philippines và Mỹ.

Việc đưa Ấn Độ vào liên minh này một cách không chính thức có thể đạt được mục tiêu đó. Quan hệ giữa hai bên đã được thắt chặt trong những năm gần đây. Năm 2022, Manila đã mua một hệ thống tên lửa chống hạm trên bờ từ BrahMos Aerospace Pvt. Ltd. của New Delhi, một hợp đồng trị giá 18,9 tỷ peso (329 triệu USD), và đã đặt hàng thêm. Việc xây dựng quan hệ một cách công khai này sẽ khiến Trung Quốc khó chịu, nhưng đây là một động thái quan trọng cần thực hiện. Điều đang bị đe dọa là một khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, một khu vực quan trọng đối với thương mại toàn cầu và an ninh hàng hải.

Bắc Kinh đã phản ứng gay gắt, và tiến hành các cuộc tuần tra mới. Họ thường xuyên phớt lờ quyền lợi của các quốc gia khác tại vùng biển này, nơi có trữ lượng dầu, khí đốt và cá đáng kể.

Philippines đã thường xuyên phản kháng Trung Quốc và trong những năm gần đây, Ấn Độ đã ủng hộ những nỗ lực đó. Năm 2023, Ấn Độ đã kêu gọi Trung Quốc tôn trọng phán quyết của tòa án quốc tế năm 2016, trong đó tuyên bố các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh đối với vùng biển này không có cơ sở pháp lý. Trung Quốc phớt lờ phán quyết và tăng cường tuần tra. Họ coi bất kỳ sự ủng hộ nào dành cho Manila là vi phạm chủ quyền của mình và lực lượng hàng hải của họ thường xuyên quấy rối các tàu của Philippines nhằm khẳng định quyền kiểm soát.

Là một đồng minh hiệp ước của Mỹ, Manila từ lâu đã được hưởng lợi từ sự ủng hộ mạnh mẽ của Washington. Cựu Tổng thống Joe Biden cam kết thực hiện các cuộc tập trận tự do hàng hải tại Biển Đông và nâng tầm nhóm Quad gồm Ấn Độ, Úc, Mỹ và Nhật Bản, một nhóm mà Trung Quốc nhìn nhận với sự nghi ngờ. Nhưng dưới chính quyền hiện tại, thông điệp đó đã không nhất quán.

Cuộc chiến thương mại của Tổng thống Donald Trump đang làm gia tăng sự bất ổn. Các đồng minh truyền thống như Hàn Quốc, Nhật Bản và Philippines đã phải tranh giành các điều khoản có lợi, trong khi Trung Quốc dường như đang được hưởng một khoảng thời gian tạm lắng khi điều hướng mối quan hệ tan băng. Ấn Độ — ngày càng được xem là một đối tác quan trọng của Mỹ tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương — bất ngờ trở thành mục tiêu mới nhất của Trump, và bị đe dọa áp thuế cao hơn vì mua dầu từ Nga.

Philippines muốn quốc tế hóa tranh chấp Biển Đông bằng cách xây dựng một mạng lưới đối tác và đồng minh rộng lớn hơn, ông Ray Powell, người sáng lập và giám đốc của SeaLight, một dự án minh bạch hàng hải thuộc Trung tâm Gordian Knot về Đổi mới An ninh Quốc gia tại Đại học Stanford, cho biết. “Bằng cách hợp sức với Ấn Độ và tiến vào các khu vực thuộc vùng đặc quyền kinh tế của mình nhưng Trung Quốc khẳng định có chủ quyền, Manila đang hợp pháp hóa thêm các cuộc tập trận này theo luật pháp quốc tế,” ông nói với tôi. “Đây không chỉ là một cuộc tập trận quân sự. Đây là chiến lược chính trị để cho thấy Philippines không đứng một mình.”

Một trong những đối tác quan trọng nhất của nước này là Nhật Bản. Năm ngoái, hai bên đã hoàn tất một thỏa thuận mang tính bước ngoặt cho phép quân đội của họ mở rộng đáng kể các hoạt động chung, bao gồm tiến hành các cuộc tập trận quy mô lớn. Những hoạt động này sẽ giúp huấn luyện cho các tình huống ứng phó thảm họa, nhưng cũng bao gồm các kịch bản xung đột vũ trang. Hai bên đang đàm phán về khả năng chuyển giao các tàu khu trục hải quân đã qua sử dụng của Nhật Bản và máy bay giám sát hàng hải, điều này sẽ hỗ trợ Manila trong việc hiện đại hóa lực lượng quốc phòng của mình.

Sự lãnh đạo không chắc chắn của Mỹ tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương chắc chắn sẽ dẫn đến các liên minh mới, khi các quốc gia hợp sức để bảo vệ lợi ích của mình. Manila nên đẩy mạnh nỗ lực mở rộng liên minh những người ủng hộ để cho thấy họ sẽ không đối mặt với sự hung hãn của Trung Quốc một mình. Sử dụng các cuộc tập trận hải quân với Ấn Độ như một bản thiết kế, họ có thể tổ chức các cuộc tập trận đa phương thường xuyên cũng như nâng cấp việc chia sẻ tình báo và theo dõi thời gian thực để giám sát các tàu của Bắc Kinh. Việc sử dụng máy bay không người lái giám sát và radar cũng có thể hữu ích, cùng với việc tăng cường đầu tư quốc tế vào khả năng của lực lượng bảo vệ bờ biển của họ.

Những biện pháp này khó có thể đảo ngược hành vi của Trung Quốc. Nếu có, chúng sẽ kích động sự phẫn nộ của họ. Nhưng sự kiên định tập thể là cần thiết trước sự đe dọa ngày càng gia tăng.