Được gọi là nghị quyết tiếp tục (CR), dự luật này (nếu được Thượng viện thông qua) sẽ duy trì phần lớn ngân sách hiện tại trong sáu tháng, đồng thời bổ sung kinh phí cho quốc phòng và an ninh biên giới, trong khi cắt giảm một số khoản khác. Dù nhiều chính trị gia nói về việc siết chặt tài khóa, nhưng trên thực tế, kế hoạch này có thể chỉ tiết kiệm được 8 tỷ USD cho đến năm 2034 – vào thời điểm đó, thâm hụt ngân sách liên bang dự kiến sẽ chạm mốc 2.7 nghìn tỷ USD.

Những cải cách chi tiêu nhỏ lẻ không đủ để giải quyết bài toán tài khóa phía trước

Ngay cả những thành viên cực đoan của Đảng Cộng hòa, vốn thường phản đối các biện pháp tài trợ tạm thời, lần này cũng chấp nhận nhượng bộ do sức ép từ Nhà Trắng. Điều đó đồng nghĩa với việc họ đã đồng ý để chính phủ tiếp tục vay khoảng 8 tỷ USD mỗi ngày trong năm nay. “Trái ngược với cách mà Quốc hội lạm dụng công cụ lập pháp này trong quá khứ, nghị quyết CR lần này là một bước ngoặt,” họ tuyên bố – nhưng lập luận này không thực sự thuyết phục.

Cơ chế tạm thời nhưng hệ lụy lâu dài

Trên thực tế, các nghị quyết tiếp tục là một cách tồi để hoạch định chính sách. Chúng bỏ qua các đề xuất ngân sách của từng cơ quan, gây lãng phí hàng nghìn giờ làm việc của nhân viên chính phủ. Đồng thời, chúng khiến việc điều chỉnh các ưu tiên chi tiêu trở nên gần như bất khả thi, tạo ra những rào cản không cần thiết trong vận hành, cản trở kế hoạch dài hạn và đôi khi còn làm tăng chi phí vì kéo dài các chương trình vốn dĩ nên bị cắt bỏ.

Một lãnh đạo hải quân từng cho biết, trong vòng sáu năm, những vướng mắc liên quan đến CR đã khiến Hải quân Mỹ phải “ném 4 tỷ USD vào thùng rác.”

Tệ hơn nữa, những cuộc tranh cãi lặp đi lặp lại về ngân sách tạm thời đã đẩy lùi các cuộc thảo luận quan trọng về tài chính quốc gia. Trên thực tế, ngân sách chi tiêu tùy ý – phần đang được tranh luận – chỉ chiếm một phần tư tổng chi tiêu liên bang. Ngay cả khi cắt giảm mạnh các khoản này, cũng không thể thay đổi đáng kể quỹ đạo nợ công của Mỹ.

Nguyên nhân thực sự đẩy nền tài chính Mỹ vào tình trạng bấp bênh nằm ở các chương trình phúc lợi như Medicare và An sinh Xã hội – nhưng những vấn đề này hoàn toàn không được đề cập trong các cuộc đàm phán ngân sách lần này.

Hy vọng mong manh từ cải cách hành chính?

Một số thành viên Đảng Cộng hòa hy vọng rằng các nỗ lực cải tổ bộ máy hành chính do Elon Musk khởi xướng sẽ giúp thay đổi tình hình. Tuy nhiên, bất chấp những xáo trộn mà Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) gây ra, cho đến nay, họ vẫn chưa tiết kiệm được đồng nào cho ngân sách liên bang.

Theo một báo cáo từ Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), chi tiêu liên bang trong tháng 2 đã tăng 7% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi thâm hụt ngân sách cũng tăng 5%. Những người ủng hộ cho rằng DOGE chỉ cần thêm thời gian, nhưng thực tế cho thấy chỉ có Quốc hội – chứ không phải một cơ quan cải cách tự phát – mới có thể đưa ra những thay đổi thực sự đối với ngân sách liên bang.

Thách thức tại Thượng viện

Hiện tại, dự luật CR đã được chuyển sang Thượng viện, nơi Đảng Cộng hòa cần sự ủng hộ từ một số thành viên Đảng Dân chủ để vượt qua thủ tục tranh luận kéo dài (filibuster). Tuy nhiên, lãnh đạo phe thiểu số Chuck Schumer cảnh báo hôm thứ Tư rằng những lá phiếu này có thể không đủ.

Nếu dự luật được thông qua, các nghị sĩ Cộng hòa sẽ tiếp tục thúc đẩy gia hạn các điều khoản của Đạo luật Cắt giảm Thuế và Việc làm năm 2017 – động thái có thể khiến thâm hụt ngân sách tăng thêm 4 nghìn tỷ USD trong vòng một thập kỷ. Trong khi đó, kế hoạch cắt giảm chi tiêu của họ – chủ yếu nhắm vào Medicaid, chương trình bảo hiểm y tế liên bang dành cho người nghèo – sẽ không đủ để bù đắp cho khoản thâm hụt này.

Chưa kể đến hàng loạt đề xuất chi tiêu và giảm thuế khác mà Nhà Trắng cùng các đồng minh đã đề cập trong những tháng gần đây, có thể khiến gánh nặng nợ công phình thêm 6 nghìn tỷ USD. Với việc nợ chính phủ Mỹ đã trên đà chạm mốc 52 nghìn tỷ USD vào năm 2035 – tương đương gần 120% GDP – đây rõ ràng không phải là thời điểm để tiếp tục phớt lờ các nguy cơ tài khóa.

Nếu dự luật CR được thông qua, Đảng Cộng hòa sẽ được ghi nhận vì đã giữ cho chính phủ tiếp tục hoạt động. Nhưng với một nền tài chính chìm trong biển nợ suốt hàng thập kỷ, lẽ ra một đảng cam kết trách nhiệm tài khóa nên nhắm tới điều gì đó lớn lao hơn.