FOMO

FOMO là gì?

FOMO là cảm giác lo sợ của một người rằng họ sẽ bỏ lỡ thông tin

FOMO (Fear of Missing out) hay “Hội chứng sợ bỏ lỡ” là cảm giác sợ bỏ lỡ một thứ gì đó, có thể là thông tin, một trải nghiệm hay một cơ hội đầu tư sinh lời. FOMO tạo ra một áp lực không ngừng khiến một người luôn mong muốn tham gia vào mọi việc, và không bao giờ để bản thân trở nên lạc lõng hay bị "bỏ lại khỏi cuộc chơi."

Tâm lý FOMO được xác định vào năm 1996 bởi chiến lược gia marketing, Tiến sĩ Dan Herman vào năm 2000 trên Tạp chí Brand Management.  Hiện tại thuật ngữ này đã được sử dụng như một hashtag trên mạng xã hội và được nhắc đến trong hàng trăm bài báo, từ các nguồn trực tuyến như Salon cho đến các tờ báo in như The New York Times.

Tâm lý FOMO có mặt ở khắp nơi trước sự tiến bộ của công nghệ và mức độ lan truyền thông tin trên các phương tiện truyền thông. 

FOMO trong hoạt động giao dịch 

Như đã đề cập ở trên, FOMO có thể gây ra những cản trở cho các nhà đầu tư trong việc đưa ra quyết định của mình một cách sáng suốt nhất. Tâm lý sợ bị lỡ mất cơ hội này có thể gây ra nhiều hệ quả khó lường. Bởi vậy, sự hiểu biết và khả năng làm chủ bản thân sẽ là chìa khóa giúp các nhà đầu tư vượt qua tâm lý FOMO.

FOMO thường xuất hiện ở các nhà giao dịch F0

FOMO gây nên những áp lực vô hình trong việc trading của các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư F0 - những người mới gia nhập thị trường chưa đủ hiểu biết sẽ dễ nổi lòng tham muốn nhanh chóng tìm kiếm cơ hội sinh lời, thậm chí mắc bẫy các sàn giao dịch lừa đảo.

Ví dụ, một trader F0 sẽ thường tham gia vào nhiều hội nhóm để học hỏi về các kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng đầu tư. Nhưng tâm lý FOMO thường sản sinh khi trader đó nhìn thấy các trader khác thu được những khoản đầu tư sinh lời lớn, thúc đẩy mong muốn gia nhập thị trường một cách nhanh chóng.

Hoặc như hiện tượng Bitcoin (BTC) lập kỷ lục mới, vượt mốc 73,000 USD vào đầu tháng 3/2024 sau khi một loạt các quỹ ETF Bitcoin được SEC phê duyệt tại Mỹ. Động thái này mở đường cho các nhà đầu tư lớn gia nhập thị trường, đồng thời tạo động lực tăng giá cho các đồng coin nền tảng này.

Không chỉ BTC mà cả Ethereum (ETH) cũng tăng vùn vụt, kéo theo sự đà lên giá cả các đồng coin khác như Pepe, Doge, STRK, Shiba Inu,... Nguyên nhân chủ yếu cũng đến từ tâm lý FOMO của các trader F0 không muốn bỏ lỡ cơ hội cơ hội muốn thử sức kiếm lời ở kênh đầu tư mạo hiểm này.

Nhưng các nhà đầu tư, đặc biệt là những người mới tham gia thị trường cần phải hiểu một quan điểm cơ bản rằng: “high risk, high return”, tức là lợi nhuận lớn thường đi kèm với mức độ rủi ro cao. 

FOMO làm giảm hiệu suất đầu tư

Tâm lý FOMO có thể gây ra ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu suất làm việc cũng như hiệu suất đầu tư. Cũng lấy ví dụ như nhà đầu tư chứng khoán trên, trong những năm gần đây, nhiều nhân viên văn phòng có được hiệu suất làm việc chưa cao do họ phải chăm chú nhìn “bảng điện” để canh giá và vào lệnh.

Điều này cũng góp phần làm giảm chất lượng làm việc và chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân trong một tổ chức. Để giải quyết vấn đề này, các nhà đầu tư cần thiết phải được trang bị kiến thức sâu hơn về thị trường chứng khoán, tìm hiểu thêm một số các lệnh như ATO, ATC, LO,... và phải làm chủ được cảm xúc trong quá trình đầu tư.

Ngoài ra, việc nhà đầu tư liên tục “đua lệnh” do FOMO cũng sẽ tạo ra tâm lý lo lắng và căng thẳng cho chính họ. Việc sợ bị lỡ mất cơ hội kiếm ra tiền khiến các nhà đầu tư F0 luôn trở nên sốt sắng với những tín hiệu vào lệnh, khiến họ bị mất bình tĩnh và trở nên vội vàng, không đánh giá suy xét kỹ càng trước khi vào lệnh. 

Hơn nữa, cảm giác lo sợ bỏ lỡ mất cơ hội có thể khiến các nhà đầu tư vào lệnh với khối lượng lớn và tần suất cao, gây ra sự thiếu quản lý nguồn tài chính cá nhân. Thậm chí, nhiều nhà đầu tư còn sử dụng margin để vào lệnh khi trở nên FOMO. Điều này có thể coi là không khác gì so với tâm lý đánh bạc.

FOMO tạo động lực đầu tư và gia nhập thị trường 

Ngoài những mặt trái nói trên, FOMO cũng kích thích nhiều nhà đầu tư bắt đầu tìm hiểu và gia nhập đa dạng các thị trường khác nhau do tâm lý tò mò và hứng thú với cái mới.

Ví dụ trong những năm 2020 - 2022, do ảnh hưởng của Đại dịch Covid- 19, mọi người bắt đầu tìm hiểu và tham gia đầu tư chứng khoán, khiến cho dòng tiền đổ vào thị trường này đạt mức kỷ lục. Đây cũng là năm đánh dấu số lượng tài khoản chứng khoán mới được tại Việt Nam đạt mốc 2 triệu.

Ngoài ra, việc nhận thấy nhiều nhà đầu tư kiếm lời lớn từ chứng khoán cũng làm cho những người bên ngoài thị trường gia tăng động lực và đặt mục tiêu học hỏi để kiếm được nhiều tiền từ đầu tư. Có thể coi, FOMO vừa tạo nên áp lực nhưng đồng thời cũng có thể coi đó là động lực để phát triển hơn.

Bên cạnh đó, việc ham thích học hỏi có thể giúp các nhà đầu tư xây dựng những mối quan hệ lành mạnh, mang tính học hỏi và trao đổi giữa cộng đồng với nhau, tạo nên sự gắn kết giữa những người có chung mục tiêu. Và cuối cùng, chính áp lực cảm giác sợ bỏ lỡ có thể kích thích trí óc và tạo ra những ý tưởng trading mới trong quá trình giao dịch.

Có nhiều yếu tố có thể tạo nên tâm lý FOMO

Lòng tham của các nhà đầu tư mới gia nhập thị trường

Nguyên nhân của tâm lý FOMO đến từ chính nhà đầu tư. Khi mà thị trường tăng giá mạnh, nhà đầu tư  dễ bị nổi lòng tham, có thể lo sợ rằng họ đang bỏ lỡ cơ hội lớn để kiếm lời. Xu hướng tăng trưởng nhanh của thị trường có thể kéo theo sự gia tăng áp lực vào việc tham gia vào thị trường khi mà giá của những tài sản tài chính như cổ phiếu, vàng hay bất động sản lên cao hơn.

Khao khát mong muốn kiếm lời nhanh chóng và dễ dàng gây ra những  áp lực mạnh mẽ khiến nhà đầu tư mong muốn tìm kiếm các cơ hội làm giàu bằng cách nhanh chóng tham gia vào thị trường.

Biến động thị trường biến động cũng tạo nên tâm lý FOMO

Thị trường tài chính thường xuyên trải qua biến động do nhiều yếu tố như tin tức kinh tế, chính trị, các sự kiện môi trường trên toàn cầu, hay thậm chí là những thay đổi về tâm lý đám đông. Sự biến động này có thể tạo ra cơ hội và thách thức đối với nhà đầu tư.

Biến động trong thị trường có thể tạo nên tâm lý FOMO khi giá cổ phiếu hoặc tài sản tăng giảm đột ngột. Nhà đầu tư có thể lo sợ bỏ lỡ cơ hội kiếm lời hoặc tránh lỗ, đặc biệt là khi chứng kiến sự tăng trưởng nhanh chóng của một số cổ phiếu. 

Những biến động không dự đoán được có thể khiến nhà đầu tư mới cảm thấy áp lực cần tham gia ngay lập tức để không bị bỏ lỡ những cơ hội có thể đem lại lợi nhuận lớn. 

Tâm lý FOMO trong môi trường biến động có thể dẫn đến quyết định đầu tư thiếu đi sự cân nhắc, tăng nguy cơ lỗ và gia tăng rủi ro tài chính. Đối với nhà đầu tư, quản lý tâm lý và duy trì sự bình tĩnh trong điều kiện biến động là quan trọng để đảm bảo quyết định đầu tư được đưa ra một cách bình tĩnh và suy xét cẩn thận.

Chuỗi thắng, thua cũng dễ khiến nhà đầu tư bị FOMO

Khi thị trường khởi sắc, nhà đầu tư trải qua một chuỗi thắng, cảm giác hưng phấn và tự tin tăng lên. Mỗi quyết định đầu tư đều đạt được thành công, họ thu về lợi nhuận lớn từ thị trường. Sự hứng thú tăng cao, và niềm tin vào khả năng kiếm lời một cách nhanh chóng bùng phát. 

Mặc dù đây có thể là kết quả của chiến lược đầu tư hay sự tích lũy kiến thức, nhưng tâm trạng đạt được những trận thắng lớn có thể gây ra tâm lý FOMO.

Ngược lại, khi chuỗi thua xảy ra, tâm lý của nhà đầu tư có thể trải qua những biến động lớn. Sự tự tin giảm sút, lo lắng tăng cao, và nỗi sợ hãi về việc bị thất bại trong thị trường nổi lên. Khi một số quyết định đầu tư không thành công, cảm giác mất mát khiến họ phải lao vào “gỡ lại”, tạo nên áp lực FOMO mạnh mẽ.

Chuỗi thắng, thua không chỉ ảnh hưởng đến tài chính, mà còn làm hình thành tâm lý FOMO. Qua mỗi sự thay đổi của thị trường, khả năng quản lý tâm lý trở thành yếu tố quan trọng để đảm bảo nhà đầu tư không bị cuốn theo những cảm xúc tiêu cực và quyết định dựa trên cơ sở lý trí.

Các phương tiện truyền thông cũng góp phần ảnh hưởng tới tâm lý giao dịch

Ngày nay, việc nghe về những câu chuyện thành công từ thị trường tài chính khi mới còn trẻ trở nên phổ biến. Những câu chuyện này có thể là sự thật hoặc chỉ là một chiêu trò truyền thông của báo chí. Dù như thế nào, những thông tin này không tránh khỏi tác động đến tâm lý của các nhà giao dịch, đặc biệt có thể gây ra hiện tượng FOMO.

Với tâm lý "không làm mà cũng muốn ăn" của một số người, đơn cử chỉ cần họ lướt qua vài bài đăng về cơ hội kiếm tiền dễ dàng qua thị trường, họ sẽ bị cuốn theo và tham gia ngay lập tức mà không quan tâm đến việc tìm hiểu và tích lũy kiến thức. Hiện tượng này không chỉ là một vấn đề của những nhà đầu tư mới, mà còn là một thách thức lớn đối với cả những người có kinh nghiệm.

Mật độ thông tin dày đặc và lan truyền nhanh chóng của thông tin đang tạo nên một môi trường vô cùng “mời gọi”. Phương tiện truyền thông không chỉ là nguồn thông tin, mà còn là nguồn gốc của sức ảnh hưởng mạnh mẽ đối với tâm lý giao dịch. Mọi người đều muốn ăn "miếng bánh" thành công và giàu có, và thông qua những câu chuyện kỳ diệu, họ cảm thấy có cơ hội tham gia vào cuộc đua này.

Điều đáng chú ý là, đôi khi những câu chuyện thành công này chỉ là một phần nhỏ của sự thật. Bất kỳ giao dịch nào cũng đi kèm với rủi ro, nhưng thông điệp này thường bị làm mờ trong bức tranh toàn cảnh. Khi một người chỉ tập trung vào phần tích lũy lợi nhuận, họ có thể bị mất đi cái nhìn đầy đủ và chuẩn bị tâm lý đúng đắn cho những biến động không dự đoán được của thị trường.

Tóm lại, trong môi trường hiện đại nhanh chóng và tràn ngập thông tin, phương tiện truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tâm lý giao dịch và góp phần tạo ra hiện tượng FOMO. Điều quan trọng là nhận thức về tác động này và duy trì sự khôn ngoan, sự hiểu biết sâu sắc về thị trường để không bị cuốn theo những câu chuyện thành công nhanh chóng mà thiếu tính chất bền vững.

Các mẹo giao dịch để vượt qua tâm lý FOMO

Có nhận thức và hiểu biết đúng đắn là chìa khóa chiến thắng FOMO

Trong thế giới đầy rẫy cơ hội và rủi ro của thị trường tài chính, có một chìa khóa quan trọng để chiến thắng hiện tượng FOMO - đó chính là có được nhận thức và hiểu biết đúng đắn. 

Vì vậy, nhà đầu tư nên nắm vững thông tin về thị trường, tìm hiểu về phân tích cơ bản hay các chỉ báo kỹ thuật, và các yếu tố ảnh hưởng đến giá cả có thể giúp giảm bớt sự lo lắng và tăng cường quyết định.

Hiểu biết về rủi ro cũng là một yếu tố quan trọng để các nhà đầu tư đối mặt với sự không chắc chắn của thị trường. Đặt một chiến lược quản lý rủi ro có thể giúp ngăn chặn tác động tiêu cực của FOMO khi giảm bớt nguy cơ lỗ lớn.

Và cuối cùng, họ cần phải biết duy trì một cái đầu lạnh. Nhà đầu tư lâu năm có khả năng phân biệt giữa những thông tin thực tế và những tưởng tượng quá mức. Việc tiếp xúc lâu với thị trường là vô cùng quan trọng. Mặc dù có những câu chuyện thành công, nhưng cũng cần phải nhìn nhận mọi góc độ và không mất đi góc nhìn tổng thể.

Bên cạnh đó nhà đầu tư cần phải liên tục học hỏi và rèn luyện. Thị trường luôn thay đổi và phát triển. Việc liên tục học hỏi và cập nhật kiến thức sẽ giúp nhà đầu tư duy trì tâm lý sáng tạo, linh hoạt và chủ động trước những thay đổi của thị trường hoặc sự ra đời của các sản phẩm mới.

Nhận thức và hiểu biết đúng đắn không chỉ là cơ sở của một nhà đầu tư thành công mà còn là chìa khóa để chiến thắng hiện tượng FOMO. Việc này không chỉ giúp tạo ra quyết định đầu tư chín chắn mà còn giữ cho tâm lý ổn định trong bối cảnh không ngừng biến động của thị trường.

Nhà đầu tư cần tạo một chiến lược giao dịch rõ ràng và tuân thủ nghiêm ngặt

Trước sự “mời gọi” của thị trường, việc tạo lập một chiến lược giao dịch rõ ràng và tuân thủ nghiêm ngặt theo chiến lược đó có thể giúp nhà đầu tư tránh khỏi tâm lý FOMO và những hệ lụy mà nó mang lại. Trước hết, nhà đầu tư cần đặt ra mục tiêu giao dịch cụ thể và hiểu rõ về mục đích của mỗi giao dịch. Điều này giúp họ định hình mục tiêu của mình và giảm áp lực bỏ lỡ cơ hội.

Nhà đầu tư cần xác định một tỷ lệ rủi ro hợp lý cho mỗi giao dịch và tuân thủ nó một cách nghiêm ngặt. Việc này là vô cùng cần thiết vì khi xác định được những rủi ro có thể gặp phải có thể giúp nhà đầu tư phòng tránh chúng, giúp họ bảo vệ vốn đầu tư. 

Nhà đầu tư cần chọn một phương pháp giao dịch phù hợp với phong cách của mình và tuân thủ phương pháp này một cách đều đặn sẽ hạn chế tối đa ảnh hưởng của cảm xúc. Hơn nữa, việc đặt tỷ lệ Risk:Reward trước khi vào lệnh là vô cùng quan trọng, làm cho nhà đầu tư tỉnh táo trước những biến động mạnh mẽ của thị trường và đặt rõ được mức lợi nhuận, mức lỗ của mình.

Và cuối cùng, nhà đầu tư cần sử dụng các bộ lọc để quản lý lượng thông tin nhận vào. Cố gắng tập trung vào những thông tin quan trọng và không để bị làm mất tập trung bởi những tin tức không quan trọng và có thể là giả, ảnh hưởng tới tâm lý giao dịch.

Nhà đầu tư cần làm chủ cảm xúc của mình

Trong thế giới hỗn loạn và đầy biến động của thị trường tài chính, việc làm chủ cảm xúc không chỉ là một kỹ năng, mà còn là vũ khí hiệu quả nhất để đối mặt với FOMO. 

Để làm chủ được bản thân, thì trước hết nhà đầu tư cần phải hiểu mình. Nghe có vẻ sáo rỗng nhưng việc tìm hiểu về cách tâm lý của bản thân hoạt động trong môi trường giao dịch rất hữu ích. Nhận ra những điểm yếu và mạnh có thể giúp họ chuẩn bị tốt hơn trước những thách thức của thị trường.

Điều thứ hai, nhà đầu tư cần phải xác định mục tiêu giao dịch của mình một cách cụ thể, rõ ràng và kỷ luật. Ví dụ, nhà đầu tư chỉ cần giao dịch để kiếm đủ một số tiền X nào đó trong một khoảng thời gian thì khi kiếm được số tiền đó trước khi thời gian kết thúc, nhà đầu tư nên tạm ngưng và quan sát thị trường để đánh giá những gì đã xảy ra, tránh bị cuốn theo.

Nhà đầu tư cần phải làm chủ tâm trạng của mình và không để áp lực xã hội ảnh hưởng quá mức. Tạo ra một không gian riêng để suy nghĩ và đánh giá là cách quan trọng để giữ cho cảm xúc dưới sự kiểm soát. Một cách khiến việc làm chủ cảm xúc hiệu quả hơn đó là sử dụng các kỹ thuật tâm lý giao dịch như thiền, thực hành nhận thức, để giữ cho tâm lý ổn định và tránh bị cuốn theo làn sóng cảm xúc.

Như đã đề cập ở trên, việc hạn chế tiếp xúc với mạng xã hội cũng giúp ích cho các nhà đầu tư khỏi bị FOMO. 

Và cuối cùng, nhà đầu tư nên học từ những giao dịch thành công và thất bại. Nhận diện được cảm xúc và hành vi của mình trong mỗi tình huống để ngày càng làm chủ được tâm lý giao dịch.

Trong môi trường đầy thách thức của thị trường tài chính, việc làm chủ cảm xúc không chỉ giúp nhà đầu tư kiểm soát được hành động của mình mà còn là bí quyết để tránh FOMO và đảm bảo sự ổn định trong quyết định giao dịch. Làm chủ cảm xúc không chỉ là kỹ năng, mà là một tri thức quan trọng để đạt được thành công trong thế giới giao dịch không ngừng biến động.