Mỹ - Trung Quốc bàn thảo hoãn thuế quan, nới kiểm soát đất hiếm trước cuộc gặp Trump – Tập

Các quan chức kinh tế hàng đầu của Trung Quốc và Mỹ hôm Chủ nhật đã thảo luận về khuôn khổ một thỏa thuận thương mại để Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình quyết định vào cuối tuần này. Theo thỏa thuận dự kiến, Mỹ sẽ tạm hoãn việc áp thuế cao hơn, trong khi Trung Quốc sẽ trì hoãn các biện pháp kiểm soát xuất khẩu tài nguyên đất hiếm, các quan chức Mỹ cho biết.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết các cuộc đàm phán bên lề Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN tại Kuala Lumpur đã giúp loại bỏ nguy cơ áp thuế 100% của Trump đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, vốn dự kiến bắt đầu từ ngày 1 tháng 11. Ông cũng cho biết Trung Quốc có thể sẽ hoãn việc thực thi cơ chế cấp phép xuất khẩu trong vòng một năm để xem xét lại chính sách này.

Phía Trung Quốc tỏ ra thận trọng hơn và không đưa ra chi tiết về kết quả đàm phán. Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập dự kiến sẽ gặp nhau vào thứ Năm bên lề hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Gyeongju, Hàn Quốc, để ký kết các điều khoản. Trong khi Nhà Trắng đã xác nhận cuộc gặp này, Trung Quốc vẫn chưa đưa ra thông báo chính thức.

“Tôi nghĩ chúng ta đã có một khuôn khổ rất khả quan để các nhà lãnh đạo thảo luận vào thứ Năm,” Bessent nói với các phóng viên sau khi ông cùng Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer gặp Phó Thủ tướng Trung Quốc Hạ Lập Phong và trưởng đoàn đàm phán Lý Thành Cương. Đây là vòng đối thoại trực tiếp thứ năm giữa hai bên kể từ tháng 5.

Bessent cho biết ông tin rằng thỏa thuận với Trung Quốc sẽ được gia hạn sau thời hạn 10 tháng 11 và rằng Trung Quốc sẽ nối lại việc mua đậu nành Mỹ — vốn đã ngừng trong tháng 9 — sau khi ưu tiên nguồn cung từ Brazil và Argentina. Ông nói với chương trình “This Week” của ABC rằng nông dân Mỹ “sẽ rất hài lòng với những gì đang diễn ra trong mùa vụ này và cả những mùa vụ tiếp theo.”

Trong khi đó, Greer chia sẻ trên chương trình “Fox News Sunday” rằng hai bên đã đồng ý tạm dừng một số biện pháp trừng phạt và tìm cách “tăng khả năng tiếp cận tài nguyên đất hiếm của Trung Quốc, đồng thời thu hẹp thâm hụt thương mại bằng cách thúc đẩy xuất khẩu từ Mỹ.”

Lý Thành Cương, trưởng đoàn đàm phán Trung Quốc, cho biết hai bên đã đạt được “đồng thuận sơ bộ” và đang tiến hành các thủ tục phê duyệt nội bộ. “Quan điểm của Mỹ rất cứng rắn, trong khi Trung Quốc kiên quyết bảo vệ lợi ích và quyền lợi của mình,” ông nói. “Chúng tôi đã có những cuộc tham vấn căng thẳng nhưng mang tính xây dựng nhằm tìm ra giải pháp phù hợp.”

Tổng thống Trump đang có mặt tại Malaysia để dự Hội nghị ASEAN, chặng đầu tiên trong chuyến công du châu Á kéo dài năm ngày. Ông dự kiến sẽ kết thúc chuyến đi bằng cuộc gặp trực tiếp với Chủ tịch Tập tại Hàn Quốc. Sau các cuộc đàm phán cuối tuần, Trump phát biểu lạc quan: “Tôi nghĩ chúng ta sẽ có một thỏa thuận với Trung Quốc.”

Trump từng đe dọa áp thuế mới lên hàng hóa Trung Quốc và thắt chặt các biện pháp thương mại từ ngày 1 tháng 11 để đáp trả việc Trung Quốc mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm. Trung Quốc hiện chiếm hơn 90% nguồn cung đất hiếm toàn cầu — nguyên liệu thiết yếu trong sản xuất công nghệ cao, từ xe điện, chip bán dẫn đến vũ khí hiện đại.

Việc kiểm soát xuất khẩu và đe dọa trả đũa của hai bên đã khiến thỏa thuận ngừng bắn kéo dài sáu tháng đứng trước nguy cơ đổ vỡ. Trước đó, Trung Quốc và Mỹ đã tạm thời giảm thuế quan leo thang, vốn từng đạt mức ba chữ số.

Hai bên cũng thảo luận về các chủ đề khác, bao gồm mở rộng thương mại, cuộc khủng hoảng fentanyl tại Mỹ, phí cảng biển và việc chuyển giao quyền sở hữu TikTok cho Mỹ. Bessent nói trên chương trình “Meet the Press” của NBC rằng các bên đang hoàn thiện chi tiết thỏa thuận TikTok, giúp Trump và Tập có thể “hoàn tất giao dịch” trong cuộc gặp tại Hàn Quốc.

Bên lề hội nghị ASEAN, Trump gợi ý khả năng sẽ có thêm các cuộc gặp với Chủ tịch Tập tại Trung Quốc và Mỹ. “Chúng tôi đã đồng ý gặp nhau. Sẽ có một cuộc gặp ở Trung Quốc và một tại Mỹ — ở Washington hoặc Mar-a-Lago,” ông nói.

Trong chương trình nghị sự giữa hai nhà lãnh đạo có việc Trung Quốc mua đậu nành Mỹ, tình hình Đài Loan — mà Bắc Kinh coi là lãnh thổ của mình — và vụ bắt giữ ông trùm truyền thông Hồng Kông Jimmy Lai, người sáng lập tờ Apple Daily.

Trump cũng cho biết ông sẽ tìm kiếm sự hợp tác của Trung Quốc trong các vấn đề liên quan đến Nga, khi cuộc chiến của Moscow vẫn kéo dài.

Căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã leo thang trong những tuần gần đây, khi thỏa thuận ngừng bắn đạt được hồi tháng 5 tại Geneva và được gia hạn vào tháng 8 không thể ngăn hai bên áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt và kiểm soát xuất khẩu.

Việc Trung Quốc siết xuất khẩu đất hiếm đã khiến nguồn cung toàn cầu thiếu hụt, buộc Mỹ xem xét khả năng cấm nhập khẩu hàng loạt sản phẩm công nghệ từ Trung Quốc — từ máy tính xách tay đến động cơ máy bay phản lực, theo Reuters.