Trung Quốc phản công Washington: “Mỹ đang thổi phồng và bóp méo chính sách đất hiếm”

Trung Quốc vào thứ Năm đã cáo buộc Mỹ kích động sự hoảng loạn về các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, đồng thời chỉ trích Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent vì đưa ra những phát biểu “bóp méo nghiêm trọng” liên quan đến một nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Trung Quốc. Bắc Kinh cũng bác bỏ lời kêu gọi từ Nhà Trắng về việc hủy bỏ các biện pháp hạn chế.

Tờ Nhân Dân Nhật Báo – cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc – đăng tải phản bác gồm bảy điểm, sau khi các nhà đàm phán Mỹ cho rằng Bắc Kinh có thể tránh được đe dọa áp thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc từ Tổng thống Donald Trump nếu hủy bỏ các biện pháp sẽ có hiệu lực vào ngày 8 tháng 11.

Dù giới đầu tư phần nào nhẹ nhõm khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tạm tránh được các đợt tăng thuế trả đũa vào tháng 3 và tháng 4, nhưng mỗi cuộc khẩu chiến mới đều có nguy cơ làm trệch hướng cuộc gặp giữa Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến diễn ra tại Hàn Quốc cuối tháng này — một điểm tựa quan trọng giúp giữ ổn định thị trường tài chính toàn cầu.

“Cách diễn giải của Mỹ đã bóp méo và phóng đại nghiêm trọng bản chất các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc, cố tình thổi phồng sự hiểu lầm và gây hoảng loạn không cần thiết,” người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc Hà Vĩnh Khiêm tuyên bố trong cuộc họp báo.

“Miễn là các đơn xin cấp phép xuất khẩu tuân thủ quy định và phục vụ mục đích dân sự, chúng sẽ được phê duyệt,” bà nói thêm.

Các biện pháp kiểm soát mới của Bắc Kinh đã làm dấy lên câu hỏi liệu Trung Quốc có yêu cầu các nhà sản xuất trên toàn cầu — chỉ cần sử dụng một lượng nhỏ đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc — cũng phải xin giấy phép để xuất khẩu đến điểm đến cuối cùng hay không. Hà Vĩnh Khiêm bác bỏ điều này.

Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer vào thứ Tư đã gọi động thái của Trung Quốc là “một hành động chiếm đoạt chuỗi cung ứng toàn cầu”, trong khi Bộ trưởng Bessent gợi ý khả năng gia hạn thêm 90 ngày cho lệnh tạm ngừng áp thuế, dự kiến hết hạn vào khoảng ngày 9 tháng 11.

Mối quan hệ thương mại Mỹ–Trung vẫn được cho là tương đối ổn định sau cuộc điện đàm ngày 19 tháng 9 giữa Trump và Tập, diễn ra sau hội nghị thượng đỉnh Madrid – nơi hai bên đạt được thỏa thuận đột phá liên quan đến TikTok.

Đổ lỗi qua lại

Bắc Kinh cho rằng việc Mỹ tăng giọng chỉ trích xuất phát từ quyết định bất ngờ của Bộ Thương mại Mỹ hồi cuối tháng 9, mở rộng “danh sách kiểm soát” để bao gồm cả các công ty Trung Quốc và doanh nghiệp ở nước ngoài bị nghi ngờ dùng công ty con nhằm lách lệnh hạn chế xuất khẩu chip và thiết bị công nghệ cao.

Ngược lại, Washington khẳng định nguyên nhân là từ các biện pháp mới của Trung Quốc đối với khoáng sản quan trọng — động thái mà Tổng thống Trump mô tả là “gây sốc”.

Phía Trung Quốc nhấn mạnh rằng họ đã thông báo cho Washington trước khi công bố cơ chế cấp phép mới, đồng thời khẳng định các biện pháp kiểm soát này phù hợp với thông lệ quốc tế.

“Trong khi Mỹ phóng đại các mối lo về an ninh quốc gia và lạm dụng biện pháp kiểm soát để phân biệt đối xử với Trung Quốc, thì Washington vẫn duy trì danh mục hơn 3,000 mục hàng hóa bị kiểm soát – gấp hơn ba lần so với 900 mục trong danh mục của Trung Quốc,” một biểu đồ trong bộ phản bác của Nhân Dân Nhật Báo nêu rõ.

Bài viết nhấn mạnh rằng việc áp dụng các biện pháp như vậy “hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế”.

Mỹ đã áp dụng kiểm soát xuất khẩu từ những năm 1950, và gần đây mở rộng các biện pháp này để ngăn các công ty bán dẫn nước ngoài bán chip cho Trung Quốc nếu sản phẩm được sản xuất bằng công nghệ Mỹ.

Căng thẳng thương mại chuyển hướng cá nhân

Căng thẳng cũng leo thang ở cấp độ cá nhân khi Bộ trưởng Bessent vào thứ Tư mô tả nhà đàm phán thương mại trưởng của Trung Quốc, Lý Thành Cương, là người “thiếu kiểm soát” và “thiếu tôn trọng”, đồng thời cáo buộc ông này đe dọa “gây hỗn loạn hệ thống toàn cầu” nếu Mỹ tăng phí cảng.

Bessent còn nói rằng ông Lý đã “tự mời mình” đến Washington để đàm phán vào tháng 8.

“Những phát biểu của phía Mỹ đã bóp méo nghiêm trọng sự thật,” bà Hà Vĩnh Khiêm đáp lại, khẳng định Trung Quốc vẫn “chủ động đàm phán và duy trì đối thoại” với Mỹ.

“Có lẽ vị Thứ trưởng đã xuất hiện tại đây với ngôn từ rất kích động vào ngày 28 tháng 8 đã hành động không phù hợp,” Bessent nói.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ cũng cho rằng mức độ tin tưởng giữa Trump và Tập đã giúp ngăn căng thẳng leo thang, duy trì lộ trình cho cuộc gặp sắp tới tại Hàn Quốc — điều được xem là cơ hội then chốt để hai siêu cường tìm lại tiếng nói chung dù bất đồng sâu sắc vẫn tồn tại giữa các nhà đàm phán cấp cao.

“Trung Quốc hy vọng Mỹ sẽ trân trọng những thành quả đạt được trong các cuộc đàm phán kinh tế và thương mại trước đây, đồng thời nhanh chóng sửa chữa những sai lầm của mình,” bà Hà nhấn mạnh.