“Bộ giảm sốc” của OPEC+ đang cạn kiệt: Thị trường dầu đối mặt rủi ro mới

Việc OPEC+ tiếp tục tăng sản lượng dầu đang làm xói mòn năng lực sản xuất dự phòng của nhóm — yếu tố từng đóng vai trò “bộ giảm sốc” quan trọng giúp hạn chế biến động trong những năm gần đây. Điều này đồng nghĩa với việc các nhà giao dịch năng lượng có thể đối mặt với giai đoạn khó khăn hơn phía trước.

Trong ba năm qua, niềm tin phổ biến trên thị trường dầu là bất kỳ sự thiếu hụt nguồn cung nào cũng có thể được bù đắp nhanh chóng nhờ OPEC+, nhóm liên minh giữa các nhà sản xuất lớn và các quốc gia đồng minh như Nga. Sau khi cùng nhau cắt giảm sản lượng vào năm 2022, nhóm này đã loại bỏ tới 5.85 triệu thùng mỗi ngày (bpd), tương đương khoảng 5.5% nhu cầu toàn cầu.

Điều này giúp tăng “dung lượng dự phòng” toàn cầu – được Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) định nghĩa là “mức công suất có thể đạt được trong vòng 90 ngày và duy trì trong thời gian dài”. Nói cách khác, đây là lượng cung bổ sung có thể được bơm nhanh chóng và bền vững vào thị trường toàn cầu.

Bộ đệm mỏng đi nhanh chóng

Sự tồn tại của bộ đệm này đã giúp giảm bớt cú sốc tăng giá dầu hồi tháng 6 năm ngoái và hạn chế biến động khi căng thẳng địa chính trị leo thang. Khi OPEC+ có khả năng tăng sản lượng nhanh, thị trường ít có lý do để hoảng loạn trước nguy cơ gián đoạn nguồn cung.

Tuy nhiên, “bộ giảm sốc” đó đang thu hẹp đáng kể kể từ khi tám thành viên chủ chốt của OPEC+ bắt đầu dỡ bỏ các đợt cắt giảm sản lượng từ tháng 4. Nhóm đã công bố tăng thêm 137,000 bpd trong tháng 11, nâng tổng mức tăng kể từ tháng 4 lên hơn 2.7 triệu bpd. Khi sản lượng tăng, dung lượng dự phòng tự nhiên giảm, và theo nhiều ước tính, mức đệm này hiện nhỏ hơn so với giả định trước đây.

Khó khăn trong việc mở rộng sản lượng

Theo IEA, tổng dung lượng dự phòng của OPEC+ tính đến tháng 8 đạt 4.1 triệu bpd, trong đó gần 60% thuộc về Ả Rập Saudi và khoảng 20% do Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất nắm giữ. Nghe có vẻ nhiều, nhưng thực tế cho thấy nhiều thành viên đang gặp khó khăn trong việc khai thác nhanh chóng và bền vững lượng công suất này.

Từ tháng 4 đến tháng 8, OPEC+ chỉ đạt khoảng 75% mục tiêu tăng sản lượng – thấp hơn mục tiêu 1.92 triệu bpd khoảng 500,000 bpd. Nguyên nhân có thể do các mỏ dầu bị đóng cửa lâu ngày cần nhiều thời gian và đầu tư để phục hồi. Một phần khác xuất phát từ việc một số thành viên như Iraq cố tình giảm sản lượng nhằm bù đắp lượng vượt mức trước đây.

Dù trong tháng 8 nhóm đã vượt mục tiêu nhờ sản lượng tăng mạnh của Iraq, triển vọng dài hạn cho thấy hầu hết các nước thành viên không còn nhiều dư địa để tăng sản lượng bền vững. Kazakhstan gần như đã đạt giới hạn công suất, trong khi Algeria và Oman cũng đang vận hành tối đa. Nga, bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt phương Tây, đang gặp khó trong việc mở rộng sản lượng, và cơ sở hạ tầng dầu khí yếu kém càng khiến tình hình thêm phức tạp.

Năng lực thực sự của Ả Rập Saudi là bao nhiêu?

Câu hỏi lớn nhất trên thị trường hiện nay là năng lực thực sự của Ả Rập Saudi – nhà xuất khẩu dầu thô hàng đầu thế giới. Với quyền kiểm soát các mỏ dầu khổng lồ và chi phí khai thác thấp, quốc gia này đã sản xuất 9.69 triệu bpd vào tháng 8. Khi cộng thêm dung lượng dự phòng ước tính, về lý thuyết, sản lượng có thể vượt 12 triệu bpd.

Saudi dự kiến tăng sản lượng lên 10.06 triệu bpd trong tháng 11 theo thỏa thuận mới của OPEC+. Tuy nhiên, trong thực tế, nước này chỉ vượt ngưỡng 12 triệu bpd đúng một lần – vào tháng 4/2020 – trước khi phải giảm mạnh sản lượng do nhu cầu sụt giảm vì COVID-19. Ngoài ra, Saudi chỉ đạt 11 triệu bpd trong hai giai đoạn ngắn vào các năm 2018 và 2023, và duy trì trên 10 triệu bpd trong một số giai đoạn nhất định.

Đáng chú ý, Bộ Năng lượng Saudi hồi tháng 1/2024 đã yêu cầu Aramco dừng kế hoạch nâng năng lực lên 13 triệu bpd, chỉ duy trì ở mức 12 triệu bpd. Dựa trên các tiền lệ này, giới phân tích ước tính nước này hiện chỉ còn khoảng 600,000–1 triệu bpd dung lượng dự phòng thực tế.

Bộ đệm ở mức thấp lịch sử

Như vậy, nếu cộng cả dung lượng dự phòng của UAE, Kuwait và Iraq (ước tính khoảng 1.3 triệu bpd) với con số điều chỉnh của Saudi, tổng dung lượng dự phòng của OPEC+ chỉ còn khoảng 2 triệu bpd – tương đương khoảng 2% nhu cầu toàn cầu. Đây là mức thấp trong phạm vi trung bình lịch sử.

Vì vậy, dù quyết định bơm thêm dầu đang khiến giá giảm trong ngắn hạn, những khó khăn trong việc tăng sản lượng thực sự có thể tạo ra áp lực tăng giá trong tương lai. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang tại Ukraine, Nga và Trung Đông, thị trường năng lượng cần hơn bao giờ hết một “bộ giảm sốc” – và OPEC+ dường như đang dần sử dụng hết của mình.