BoJ tăng lãi suất lên mức cao nhất trong vòng ba thập kỷ

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đã nâng lãi suất vào thứ Sáu lên mức cao nhất trong gần 30 năm, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong quá trình chấm dứt nhiều thập kỷ chính sách nới lỏng tiền tệ quy mô lớn và chi phí vay gần bằng 0.

Cùng với quyết định này, BoJ phát đi tín hiệu sẵn sàng tiếp tục tăng lãi suất khi đưa ra đánh giá lạc quan hơn đôi chút về triển vọng tăng trưởng và lạm phát. Ngân hàng trung ương nhấn mạnh niềm tin rằng Nhật Bản đang đi đúng hướng để đạt được mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững, nhờ đà tăng tiền lương ngày càng lan tỏa.

Tuy nhiên, đồng yên đã suy yếu sau cuộc họp, khi Thống đốc Kazuo Ueda không đưa ra nhiều gợi ý cụ thể về mức độ mà BoJ có thể nâng lãi suất trong dài hạn. Ông chỉ cho biết tốc độ và thời điểm của các đợt tăng tiếp theo sẽ phụ thuộc vào phản ứng của nền kinh tế sau mỗi điều chỉnh chính sách.

“Ông ấy không mang đến thông điệp mới và cũng không tỏ ra vội vàng trong việc tiếp tục tăng lãi suất. Điều đó có thể khiến thị trường tin rằng BoJ sẽ đi rất chậm, từ đó gây áp lực giảm lên đồng yên,” ông Masato Koike, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Sompo Institute Plus ở Tokyo, nhận định.

Trong động thái đã được thị trường dự đoán rộng rãi, BoJ nâng lãi suất ngắn hạn từ 0.5% lên 0.75% – lần tăng đầu tiên kể từ tháng 1. Quyết định được thông qua với sự đồng thuận tuyệt đối của hội đồng chính sách.

Mức lãi suất mới đưa chi phí vay tại Nhật Bản lên ngưỡng cao nhất kể từ năm 1995, thời điểm nền kinh tế nước này chao đảo sau khi bong bóng tài sản vỡ tung, mở đầu cho cuộc chiến kéo dài với giảm phát.

“Dựa trên các dữ liệu và khảo sát gần đây, khả năng cao là cơ chế tăng trưởng vừa phải của cả tiền lương và giá cả sẽ được duy trì,” BoJ cho biết trong tuyên bố giải thích quyết định chính sách.

“Trong bối cảnh lãi suất thực vẫn ở mức thấp đáng kể, BoJ sẽ tiếp tục nâng lãi suất nếu các dự báo kinh tế và giá cả của chúng tôi trở thành hiện thực,” tuyên bố nhấn mạnh.

Dù ông Ueda cho rằng BoJ có thể có thêm dư địa nâng lãi suất nếu đà tăng lương tiếp tục mở rộng, ông vẫn tránh đưa ra mốc thời gian hay tốc độ cụ thể cho các đợt tăng tiếp theo.

“Chúng tôi sẽ cập nhật đánh giá về triển vọng kinh tế, giá cả, rủi ro và xác suất đạt được các dự báo tại mỗi cuộc họp, từ đó đưa ra quyết định phù hợp,” ông Ueda nói trong cuộc họp báo sau phiên họp chính sách.

Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm đã tăng vọt lên mức cao nhất trong 26 năm sau quyết định của BoJ. Tuy nhiên, việc thiếu tín hiệu mang tính “diều hâu” rõ ràng từ Thống đốc Ueda đã khiến đồng yên suy yếu trên diện rộng. Đồng USD tăng lên mức cao nhất trong một tháng, vượt mốc 157 yên.

Trong tuyên bố, BoJ giữ nguyên quan điểm rằng lạm phát cơ bản sẽ hội tụ quanh mục tiêu 2% vào nửa sau của giai đoạn dự báo ba năm, kéo dài đến năm tài khóa 2027.

Tuy nhiên, hai thành viên hội đồng có quan điểm cứng rắn hơn là Hajime Takata và Naoki Tamura đã phản đối đánh giá này, cho thấy những lo ngại ngày càng tăng trong nội bộ BoJ về áp lực lạm phát.

Việc nâng lãi suất lên 0.75% đưa chính sách tiền tệ tiến gần hơn tới mức đáy của phạm vi ước tính lãi suất trung lập của Nhật Bản, nằm trong khoảng 1.0%–2.5% – mức lãi suất không kích thích cũng không kìm hãm nền kinh tế.

Do đó, giới đầu tư đặc biệt chú ý đến các phát biểu của ông Ueda liên quan đến lãi suất trung lập nhằm đánh giá đỉnh của chu kỳ tăng lãi suất hiện tại.

“Ngay cả sau khi nâng lãi suất lên 0.75%, chúng tôi vẫn còn khoảng cách so với mức đáy của phạm vi trung lập ước tính,” ông Ueda nói, cho thấy BoJ chưa kết thúc chu kỳ thắt chặt. Tuy nhiên, ông không làm rõ cần bao nhiêu đợt tăng nữa để đạt mức trung lập.

“Khi đánh giá mức độ hỗ trợ tiền tệ, chúng tôi không chỉ nhìn vào khoảng cách so với lãi suất trung lập, mà còn xem xét lãi suất thực, hoạt động tín dụng và các diễn biến kinh tế tổng thể,” ông nói thêm.

BoJ đã chấm dứt chương trình kích thích quy mô lớn kéo dài hơn một thập kỷ vào năm ngoái và đã hai lần nâng lãi suất, bao gồm đợt tăng từ 0.25% lên 0.5% hồi tháng 1, với quan điểm rằng Nhật Bản đang tiến gần đến việc đạt mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững.

Tuy nhiên, các quyết định giữ nguyên lãi suất sau đó đã vấp phải hai phiếu phản đối trong các cuộc họp tháng 9 và tháng 10, khi giá thực phẩm cao dai dẳng khiến lạm phát duy trì trên 2% trong gần bốn năm.

Những người chỉ trích cho rằng tốc độ tăng lãi suất chậm chạp của BoJ là nguyên nhân chính khiến đồng yên suy yếu, từ đó làm gia tăng chi phí nhập khẩu và gây thêm áp lực lạm phát – một bài toán đau đầu đối với các nhà hoạch định chính sách.

Chính áp lực lạm phát kéo dài đã giúp BoJ thuyết phục chính quyền của Thủ tướng Sanae Takaichi, vốn có lập trường ôn hòa, về sự cần thiết của một đợt tăng lãi suất nữa.

Dù vậy, không phải ai cũng ủng hộ quyết định này. Bộ trưởng Kinh tế Minoru Kiuchi cho biết ông tôn trọng quyết định của BoJ, nhưng cảnh báo rằng việc tăng lãi suất sẽ làm gia tăng chi phí trả nợ, đòi hỏi các nhà hoạch định chính sách phải theo dõi sát tác động đối với nền kinh tế.