Chuỗi cung ứng Trung Quốc thành “điểm rủi ro” với doanh nghiệp châu Âu

Các doanh nghiệp châu Âu đang tăng tốc nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng, giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong bối cảnh chiến lược tự lực của Bắc Kinh cùng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu ngày càng nghiêm ngặt làm gia tăng bất ổn trong thương mại toàn cầu, Phòng Thương mại Liên minh châu Âu tại Trung Quốc cho biết hôm thứ Tư.

Thặng dư thương mại của Trung Quốc tiếp tục nới rộng trong tháng 11, khi xuất khẩu sang châu Âu, Australia và Đông Nam Á tăng mạnh sau khi Mỹ áp thuế, qua đó làm gia tăng căng thẳng ngoại giao liên quan đến các mất cân đối thương mại. Trong tháng này, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 29% so với cùng kỳ năm trước, trong khi xuất khẩu sang Liên minh châu Âu ghi nhận mức tăng trưởng hàng năm 14.8%.

Theo báo cáo của Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc, mất cân đối thương mại giữa EU và Trung Quốc đã mở rộng lên tỷ lệ 1:4 tính theo container, so với mức 1:2.7 vào năm 2019. Lạm phát thấp kéo dài tại Trung Quốc, cùng với áp lực liên tục đối với đồng euro, đang khiến các thách thức thương mại của doanh nghiệp châu Âu trở nên nghiêm trọng hơn.

“Có lẽ vấn đề lớn nhất mà chúng tôi đang chứng kiến trong nền kinh tế Trung Quốc là 37 tháng liên tiếp chịu áp lực giảm phát,” ông Jens Eskelund, Chủ tịch Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc, phát biểu với báo giới trong một cuộc họp báo. “Khi tồn tại khoảng cách giữa giảm phát ở Trung Quốc và lạm phát ở châu Âu, điều đó làm trầm trọng thêm sự mất cân đối về tiền tệ.”

Báo cáo cho biết các biện pháp mở rộng kiểm soát xuất khẩu của Bắc Kinh đối với các nguyên liệu và đầu vào quan trọng đã “đẩy nhiều doanh nghiệp châu Âu vào tình trạng khủng hoảng”, với một số công ty báo cáo buộc phải ngừng sản xuất và chịu thiệt hại lên tới hàng triệu euro.

Hệ quả là hơn 70% doanh nghiệp châu Âu hoạt động tại Trung Quốc đã xem xét lại chiến lược chuỗi cung ứng của mình trong hai năm qua. Trong số này, hơn một phần tư lựa chọn đưa sản xuất sâu hơn vào nội địa Trung Quốc, trong khi khoảng 10% đang xây dựng các chuỗi cung ứng thay thế bên ngoài quốc gia này.

Sự khác biệt giữa các ngành là rất rõ rệt. Khoảng 80% doanh nghiệp dược phẩm và 46% nhà sản xuất máy móc đang đẩy mạnh nội địa hóa hoạt động sản xuất, trong khi 33% doanh nghiệp công nghệ thông tin và viễn thông cùng 25% các nhà bán lẻ đang chủ động đa dạng hóa nguồn cung ra khỏi Trung Quốc.

Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng 22% doanh nghiệp châu Âu vẫn phụ thuộc vào việc nhập khẩu các linh kiện quan trọng từ Trung Quốc mà chưa có giải pháp thay thế khả thi, cho thấy những điểm yếu mang tính cấu trúc trong chuỗi cung ứng vẫn tồn tại.

“Khi nói đến mức độ phụ thuộc vào nam châm đất hiếm, đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng,” ông Eskelund nhận định.

Nhóm vận động hành lang này cho biết tuần trước rằng cứ ba doanh nghiệp thành viên thì có một doanh nghiệp đang tìm cách chuyển nguồn cung ra khỏi Trung Quốc do các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Bắc Kinh.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trong tuần trước đã gọi thâm hụt thương mại ngày càng gia tăng của châu Âu với Trung Quốc là “vấn đề sống còn đối với ngành công nghiệp châu Âu”, đồng thời cho biết ông đã cảnh báo Bắc Kinh về khả năng áp đặt các biện pháp thuế quan.

Theo báo cáo, việc Trung Quốc ngày càng sẵn sàng sử dụng vị thế thống trị chuỗi cung ứng để gây sức ép với các đối tác thương mại đang vấp phải sự phản kháng ngày càng mạnh từ các quốc gia chịu ảnh hưởng, thể hiện qua lập trường “quyết liệt” hơn của EU đối với Bắc Kinh. Ủy ban châu Âu dự kiến sẽ đưa ra các đề xuất vào tháng tới nhằm củng cố năng lực công nghiệp của khối, trong đó có các yêu cầu ưu tiên hàng hóa sản xuất trong nước để giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu từ Trung Quốc.