Na Tra 2 và DeepSeek đã thổi bùng ngọn lửa niềm tin đã lụi tàn trong lòng người Trung Quốc như thế nào?

Đây chính xác là điều mà mô hình lập luận R1 của DeepSeek và bộ phim hoạt hình Na Tra 2 đang mang lại cho người Trung Quốc. Phát hành vào cuối tháng trước, trước dịp Tết Nguyên Đán, cả hai tác phẩm đều mang đến nguồn hy vọng quý giá cho một quốc gia đang trải qua thời kỳ suy thoái kinh tế kéo dài. Ngày nay, nhiều người lo lắng về tương lai của mình, giống như người Nhật trong thập niên 1990, họ sợ rằng cơ hội và hy vọng của họ có thể dần biến mất trong những thập kỷ sắp tới.

Cả hai đều là những thành tựu xuất sắc chứng minh Trung Quốc không chỉ là cường quốc sản xuất. Trong khi DeepSeek tạo ra mô hình AI có khả năng lập luận gần ngang tầm OpenAI với chi phí thấp hơn nhiều, Na Tra 2 đang phá vỡ mọi kỷ lục phòng vé toàn cầu. Bộ phim kể về một đứa trẻ xấu xí, mang hình dạng quỷ chiến đấu với yêu quái và thần tiên, lấy cảm hứng từ thần thoại Trung Hoa, đã thu về 1.9 tỷ USD, trở thành bộ phim không nói tiếng Anh có doanh thu cao nhất mọi thời đại.

Tất nhiên, niềm tự hào dân tộc hiện hữu. Nhưng ý nghĩa sâu sắc hơn đối với tầng lớp trung lưu là hai sản phẩm này minh chứng rằng thành công rực rỡ vẫn có thể đạt được từ cấp cơ sở, và những đột phá sáng tạo không nhất thiết phải xuất phát từ nhóm 1% tinh hoa. DeepSeek không sinh ra từ những trường đại học danh giá như Thanh Hoa hay Phúc Đán. Người sáng lập Lương Văn Phong tốt nghiệp Đại học Chiết Giang, một học viện danh giá nhưng không phải là Harvard của Trung Quốc.

Câu chuyện của Dương Vũ, đạo diễn Na Tra 2, thậm chí còn truyền cảm hứng mạnh mẽ hơn. Sinh ra tại một thành phố nhỏ ở tỉnh Tứ Xuyên phía Tây Nam, Dương, biệt danh Giảo Tử hay "bánh bao" trong tiếng Trung, vốn được đào tạo làm dược sĩ nhưng nhận ra trong thời đại học rằng mình không đam mê khoa học y tế. Sau khi tốt nghiệp, anh ở nhà hơn ba năm và tự học hoạt hình. Đó là giai đoạn vô cùng khó khăn khi cha anh qua đời và cả gia đình phải sống nhờ vào khoản lương hưu ít ỏi 1,000 Nhân dân tệ (138 USD) hàng tháng của mẹ.

Câu chuyện của Dương chắc chắn đã chạm đến trái tim nhiều người. "Thanh niên chuyên nghiệp ở nhà", hay người trưởng thành trẻ ở nhà không đi làm, đã trở thành hiện tượng xã hội kể từ đại dịch COVID-19, khi những đợt siết chặt quy định của chính phủ đối với các công ty công nghệ lớn và ngành bất động sản đã xóa sổ những công việc chất lượng mà sinh viên tốt nghiệp từng khao khát. Các bậc phụ huynh lo lắng, không biết khi nào và bằng cách nào con cái họ, thường là con một, có thể đứng vững trong xã hội. Liệu những người con học ngành nhân văn và thương mại có bị bỏ rơi khi Chủ tịch Tập Cận Bình toàn tâm theo đuổi việc nâng cấp công nghiệp bằng mọi giá?

Sự thách thức và tình yêu của cha mẹ là hai chủ đề xuyên suốt bộ phim. Na Tra, đứa trẻ quái vật ở tầng đáy hệ thống giai cấp trong thần thoại Trung Hoa cổ đại, tuyên bố rằng số phận nằm trong tay chính mình khi chiến đấu chống lại những thế lực mạnh mẽ hơn. Mẹ cậu luôn đứng sau ủng hộ, khẳng định rằng con trai bà không được thỏa hiệp ngay cả khi mạng sống của bà bị đe dọa. Có lẽ Dương đã nghĩ đến trải nghiệm của chính mình khi viết nên kịch bản này.

Tia hy vọng mới của người Trung Quốc

DeepSeek và Na Tra chính là nguồn cảm hứng thiết yếu mà người Trung Quốc đang khao khát. Hai thành tựu này nhắc nhở rằng mỗi người vẫn có thể kiến tạo đường đời riêng mà không cần xuất thân từ những học viện danh giá, hay sinh ra trong gia tộc quyền quý, ngay cả trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm lại, khoảng cách giàu nghèo ngày càng chênh lệch và nhiều người cảm nhận rằng con đường đến thành công đang thu hẹp dần.

Đà tăng trưởng vượt trội của chỉ số Hang Seng Tech so với Nasdaq 100 trong năm nay

Hiện tượng này có lẽ lý giải vì sao cổ phiếu công nghệ Trung Quốc đang vươn mình bất chấp mọi dự báo trong tuần này, ngay cả khi căng thẳng thương mại với Hoa Kỳ tái diễn và chính quyền của Tổng thống Donald Trump được cho là đang nỗ lực siết chặt kiểm soát chip đối với Trung Quốc. Các nhà đầu tư nội địa đã mạnh dạn mua vào khi cổ phiếu công nghệ niêm yết tại Hồng Kông dao động trước những tin tức này. Trong nhận thức của họ, DeepSeek đã minh chứng rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu không thể ngăn cản được tiến bộ, và Trung Quốc hoàn toàn có thể tái khẳng định vị thế là thị trường tăng trưởng. Phản ứng này tạo nên sự tương phản rõ rệt so với mùa thu năm ngoái, khi các nhà đầu tư vội vàng thu lợi nhuận sau khi chính phủ Trung Quốc không thực hiện được những cam kết kích thích kinh tế.

Hãy suy ngẫm về việc một chàng trai trẻ từng chỉ ở nhà mê mải với hoạt hình, nay đã trở thành triệu phú nhờ kiên trì theo đuổi đam mê. Nhiều người trong chúng ta có thể nhận ra hình ảnh "Peter Pan" ấy - người mãi không muốn lớn lên - giữa những người thân và bạn bè xung quanh. Những câu chuyện thành công như vậy đã trở thành nguồn cảm hứng mạnh mẽ, góp phần vào sự hồi sinh của tinh thần kiên cường nơi đất nước Trung Hoa.