Nhà đầu tư đổ xô tìm nơi trú ẩn khi lo ngại tiền tệ toàn cầu mất giá

Giữa lúc thị trường toàn cầu chao đảo vì căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, một xu hướng âm thầm nhưng đáng chú ý đang lan rộng trong giới đầu tư: “debasement trade.” Ngày càng nhiều nhà đầu tư lo ngại rằng các chính phủ, do quá phụ thuộc vào vay nợ và in tiền để tài trợ chi tiêu, đang vô tình làm xói mòn giá trị thực của đồng tiền.

Thay vì tiếp tục nắm giữ trái phiếu chính phủ hay các đồng tiền pháp định như USD, euro hay yên, họ đang rút vốn khỏi những tài sản này và chuyển sang những kênh được xem là nơi trú ẩn an toàn hơn như vàng, bạc hay tiền mã hóa. Xu hướng này phản ánh nỗi lo ngày càng lớn rằng các nền kinh tế lớn đang tiến sâu hơn vào kỷ nguyên mà giá trị tiền tệ bị bào mòn bởi nợ và lạm phát.

Niềm tin này càng được tiếp thêm nhiên liệu từ suy đoán rằng các ngân hàng trung ương sẽ chịu áp lực chính trị gia tăng để duy trì lãi suất thấp nhằm bù đắp những gì chính phủ đang nợ—và trong quá trình đó khuấy động lạm phát bằng cách tiếp tục in tiền.

Mới tuần trước, đồng yen Nhật và các trái phiếu của nước này bị bán tháo khi Sanae Takaichi, một người có xu hướng dovish tiến gần tới vị trí thủ tướng. Sự hỗn loạn chính trị ở Pháp liên quan đến tài chính cũng làm rung chuyển euro, và một kế hoạch ngân sách sắp tới ở Vương quốc Anh gây lo ngại cho thị trường trái phiếu chính phủ cũng đã khiến Thủ tướng Liz Truss mất quyền lực.

Dù đồng đô la Mỹ đã tăng giá trong vài tuần gần đây bất chấp việc chính phủ Mỹ đóng cửa, nhưng nó vẫn yếu hơn trong năm nay sau khi chiến tranh thương mại và kế hoạch cắt giảm thuế của Tổng thống Donald Trump trước đó đã đẩy nó vào đợt giảm sâu nhất kể từ đầu những năm 1970. Chiến lược "Nước Mỹ trên hết" của ông và cuộc tấn công vào tính độc lập của Fed cũng gieo rắc nghi ngờ về việc trái phiếu Kho bạc Mỹ liệu có tiếp tục giữ vị trí tài sản an toàn không rủi ro chính toàn cầu—cơ sở hỗ trợ lợi suất trái phiếu dài hạn.

Kim loại quý được hưởng lợi từ vị thế nơi trú ẩn truyền thống và tiền ảo lại một lần nữa tăng giá, lần này nhờ chức năng được cho là nơi tránh bão của chính sách chính phủ. Vàng đã tăng hơn 50% trong năm nay và mới đây đã vượt ngưỡng kỷ lục 4,100 USD/ounce, trong khi bạc tăng vọt lên mức cao kỷ lục.

Và dù tiền ảo đã trải qua những cú sụt giảm mạnh sau khi các đe dọa thuế quan mới nhất của Trump làm lung lay tâm lý, Bitcoin vẫn tăng hơn 20% năm nay và đạt mức cao kỷ lục.

Stephen Miller cho biết ông chưa từng chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ khỏi các đồng tiền và trái phiếu Kho bạc sang các tài sản thay thế trong suốt 40 năm làm việc trên thị trường. Cựu giám đốc danh mục trái phiếu tại BlackRock Inc. ở Australia nhận định có thể đây chỉ mới là khởi đầu.

“Debasement trade vẫn còn chặng đường dài phía trước,” Miller cho biết. “Trái phiếu Kho bạc Mỹ không còn là tài sản nơi trú ẩn an toàn tuyệt đối như trước kia và hiện tượng này cũng lặp lại ở các thị trường trái phiếu khác.”

Tỷ phú Ray Dalio và Ken Griffin đã thu hút sự chú ý khi gợi ý rằng vàng có thể an toàn hơn đồng đô la Mỹ. Người đứng đầu Quỹ Đầu tư Kế hoạch Hưu trí Canada cũng cho rằng trái phiếu Kho bạc Mỹ có nguy cơ mất vị thế nơi trú ẩn. Và tác giả kiêm cố vấn quỹ đầu cơ Nassim Taleb nói rằng thâm hụt ngày càng phình to của Mỹ đang gieo rắc mầm mống cuộc khủng hoảng nợ mà gần như không thể tránh khỏi.

“Thế giới đang chứng kiến sự suy giảm không chỉ về giá trị thực tế điều chỉnh theo lạm phát của các đồng tiền trong bối cảnh hoạt động kinh tế chậm lại mà còn sự suy giảm trong sự ổn định của chính phủ,” Calvin Yeoh, người đồng quản lý Quỹ Merlion tại Blue Edge Advisors Singapore và cũng là người mua vàng, cho biết.

Thuật ngữ giảm giá bắt nguồn từ thời các vua như Henry VIII và Nero pha loãng hoặc giảm độ tinh khiết của vàng bạc trong tiền xu với kim loại rẻ như đồng.

Có nhiều nghi ngại rằng thế giới đang chứng kiến một phiên bản hiện đại của hiện tượng này, nhất là khi có nhiều yếu tố đằng sau sự tăng mạnh của vàng và Bitcoin. Hơn nữa, cảnh báo sớm về một cuộc khủng hoảng nợ sắp xảy ra đã được đưa ra nhiều lần kể từ Khủng hoảng Tài chính Toàn cầu.

Việc đóng băng tài sản Nga sau khi nước này tấn công Ukraine đã làm nổi bật sự tổn thương của việc giữ ngoại tệ trước các lệnh trừng phạt bên ngoài, từ đó tăng sức hấp dẫn của vàng. Các ngân hàng trung ương cũng tăng dự trữ vàng để đa dạng hóa dự trữ ngoại hối.

Dù có những biến động gần đây, đồng đô la, euro và yen vẫn thống trị thương mại và hệ thống ngân hàng, đồng thời là trụ cột cho hàng nghìn tỷ đô la giao dịch hàng ngày. Nợ chính phủ cũng là nền tảng cho các khung đảm bảo và hệ thống tài chính toàn cầu.

Thị trường chứng khoán Mỹ tăng mạnh cũng thách thức quan điểm trên, bởi nhà đầu tư nước ngoài vẫn cần đô la để giao dịch, và bất chấp các biến động do chính sách của Trump, họ vẫn tiếp tục tăng nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ.

“Ai nghĩ rằng các đồng tiền và trái phiếu có thể thay thế bằng bitcoin và vàng thì cần xem lại thực tế,” Shoki Omori, chiến lược gia trưởng tại Mizuho Securities Co. – một trong những công ty môi giới lớn nhất Nhật Bản, nói.

Các chiến lược gia tại Eurizon SLJ Capital Ltd. cho rằng các chính phủ đã trở nên “nghiện chi tiêu thâm hụt” nhờ dòng tiền rẻ từ cuộc khủng hoảng tài chính và đại dịch khi các ngân hàng trung ương hạ lãi suất và mua vào trái phiếu.

“Nếu các nhà quản lý dự trữ tiếp tục thoái vốn không chỉ khỏi đồng đô la mà còn khỏi tất cả các đồng tiền pháp định, vàng có thể tiếp tục tăng giá,” các chiến lược gia Eurizon viết tuần trước. “Nếu dự trữ vàng của các ngân hàng trung ương đạt mức tương đương với dự trữ đô la, các yếu tố khác không đổi, vàng có thể lên tới 8,500 USD. Tại sao không?”

Tại Andromeda Capital Management, Alberto Gallo cho biết khi nợ gia tăng và dân số già đi, “quá trình giảm giá tiền tệ” sẽ tăng tốc vì các chính trị gia dễ chấp nhận điều đó hơn là kích thích tăng trưởng hoặc áp dụng chính sách thắt chặt. Ông nhận thấy các ngân hàng trung ương có nguy cơ bị lôi kéo vào cuộc.

Chỉ riêng ở Mỹ chính sách tài khóa của Trump lại đi ngược chiều với các cắt giảm thuế dự kiến sẽ làm thâm hụt gần 2 nghìn tỷ USD ngày càng lớn hơn. Văn phòng Kiểm toán Chính phủ Mỹ (GAO) cảnh báo vào tháng Hai rằng nợ có thể gần gấp đôi GDP vào năm 2050.

Trump và chính quyền của ông cũng vận động để Fed giảm lãi suất, một phần vì các quan chức cho rằng điều đó sẽ giảm chi phí nợ, và đang thử thách giới hạn độc lập của ngân hàng trung ương bằng cách tìm cách loại bỏ Thống đốc Lisa Cook. Chiến tranh thương mại thay đổi, việc chính phủ Mỹ đóng cửa và việc tổng thống sử dụng Bộ Tư pháp để nhắm mục tiêu đối thủ trong nước đã làm nổi bật những lo ngại về sự rối loạn chính trị và khó đoán.

Tại Pháp, sự lo ngại của nhà đầu tư lại tăng lên sau khi Thủ tướng Sebastien Lecornu trở thành thủ tướng thứ năm trong vòng hai năm từ chức giữa bế tắc về ngân sách. Tuần trước ông đã được bổ nhiệm lại.

Còn ở Nhật Bản, việc Takaichi có thể lên làm thủ tướng diễn ra trong bối cảnh liên minh cầm quyền tồn tại hàng thập kỷ sụp đổ làm tăng nghi ngờ về triển vọng tương lai. Chiến thắng của nữ nghị sĩ ủng hộ kích thích trong cuộc bầu cử lãnh đạo đảng gần đây làm dấy lên khả năng tăng lãi suất chậm hơn khi lạm phát vẫn ở mức cao hơn mục tiêu của ngân hàng trung ương.