Ông Tập lên kế hoạch nỗ lực mới cho "Sản xuất tại Trung Quốc"

Theo các nguồn tin, các quan chức đang xây dựng kế hoạch cho phiên bản tiếp theo của chiến dịch chủ chốt “Made in China 2025” (Sản xuất tại Trung Quốc 2025) của ông Tập. Một trong những người này cho biết, kế hoạch trong thập kỷ tới sẽ ưu tiên công nghệ bao gồm thiết bị sản xuất chip, đồng thời nói thêm rằng nó có thể không mang tên tương tự để tránh gây chỉ trích từ các nước phương Tây.

Các nhà hoạch định chính sách được cho là đang tìm cách duy trì tỷ trọng của ngành sản xuất trong tổng sản phẩm quốc nội ở mức ổn định trong trung và dài hạn, nhấn mạnh việc tái cân bằng nền kinh tế Trung Quốc mà Mỹ mong muốn có thể khó đạt được.

Các quan chức đã thảo luận xem liệu Kế hoạch 5 năm tiếp theo có nên bao gồm mục tiêu bằng số cho tiêu dùng xét về tỷ trọng trong GDP của Trung Quốc hay không. Hiện tại, họ có xu hướng phản đối điều đó, vì các nhà chức trách lo ngại họ thiếu các công cụ hiệu quả để thúc đẩy chi tiêu của hộ gia đình và không muốn cam kết một con số cụ thể.

Nội dung của các kế hoạch này vẫn đang được tranh luận và có thể trải qua những thay đổi đáng kể trước khi được công bố. Kế hoạch 5 năm sẽ được công khai tại kỳ họp lập pháp thường niên tiếp theo vào tháng 3 năm 2026, trong khi bản thiết kế sản xuất tiếp theo có thể được công bố bất cứ lúc nào, trước hoặc sau cuộc họp đó.

Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu của Trung Quốc, được biết đến với tên gọi NDRC, đã không trả lời các câu hỏi của Bloomberg về các kế hoạch này.

Tuy nhiên, các cuộc thảo luận hiện tại ở Bắc Kinh cho thấy Trung Quốc dự định phần lớn bám sát chiến lược tổng thể bị Mỹ và châu Âu chỉ trích vì làm gia tăng mất cân bằng thương mại. Điều đó đã là một điểm nổi bật trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ, nước đã tăng thuế quan đối với Trung Quốc lên 145% vào tháng 4 trước khi hạ mức trung bình xuống khoảng 40% sau các cuộc đàm phán tại Geneva vào đầu tháng này.

Chính quyền Trump đang tìm cách vừa thúc đẩy Trung Quốc hướng tới tiêu dùng nhiều hơn, vừa sử dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và thuế quan để thực hiện “tách rời chiến lược” như một phần nỗ lực nhằm giúp Mỹ tự chủ trong các lĩnh vực như thép, y học và chất bán dẫn. Sự phản kháng của Bắc Kinh đối với những yêu cầu đó — bao gồm việc duy trì kiểm soát nguồn cung đất hiếm — phản ánh những lo ngại của chính nước này về an ninh quốc gia và nỗ lực của Mỹ nhằm chặn Trung Quốc tiếp cận chip tiên tiến và các công nghệ khác.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent nói với CNBC vào ngày 12 tháng 5: “Chúng ta hoàn toàn có thể, ngoài các vật liệu chiến lược, cùng nhau làm điều này. Chúng ta cần sản xuất nhiều hơn, họ cần tiêu dùng nhiều hơn. Vì vậy, có cơ hội để cùng nhau tái cân bằng, chúng ta sẽ xem liệu điều đó có khả thi không.”

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã nói về sự cần thiết phải thúc đẩy tiêu dùng nhiều hơn khi họ tìm cách tránh vòng xoáy giảm phát và bù đắp sự sụt giảm xuất khẩu được dự đoán trước do thuế quan của ông Trump. Tại kỳ họp Quốc hội Nhân dân Toàn quốc năm nay vào tháng 3, Thủ tướng Lý Cường cho biết “tăng cường mạnh mẽ tiêu dùng” là ưu tiên hàng đầu của chính phủ trong năm nay và thúc giục các quan chức làm nhiều hơn để “biến nhu cầu trong nước thành động lực và nền tảng chính của tăng trưởng kinh tế”.

Tuy nhiên, kể từ đó, các quan chức đã thực hiện ít bước đi cụ thể mới để thúc đẩy tiêu dùng khi họ chờ xem liệu kế hoạch chi tiêu của mình có đủ để đạt mục tiêu tăng trưởng “khoảng 5%” trong năm nay hay không. Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc tiếp tục coi ngành sản xuất là cốt lõi đối với an ninh quốc gia và tạo việc làm, và bước đột phá của DeepSeek trong trí tuệ nhân tạo vào đầu năm nay đã củng cố niềm tin rằng chiến lược của họ đang hiệu quả.

“Chúng ta phải tiếp tục tăng cường ngành sản xuất, tuân thủ các nguyên tắc tự lực, tự cường và làm chủ các công nghệ cốt lõi quan trọng,” ông Tập nói vào ngày 19 tháng 5 trong chuyến thăm một nhà máy vòng bi ở tỉnh Hà Nam nội địa.

Tiêu dùng chiếm khoảng 40% tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc, so với 50% đến 70% ở các nền kinh tế phát triển hơn, dẫn đến tình trạng mất cân bằng dai dẳng và căng thẳng thương mại. Đầu tư, bao gồm cả trong ngành sản xuất, cũng chiếm khoảng 40% nền kinh tế — gần gấp đôi so với ở Mỹ, và ở mức lịch sử so với phần còn lại của thế giới.

Chính phủ của ông Tập đã công bố kế hoạch “Made in China 2025” vào năm 2015, tập trung vào việc đưa Trung Quốc trở thành quốc gia dẫn đầu trong mọi lĩnh vực từ xe điện và máy bay thương mại đến chất bán dẫn và robot. Quốc vụ viện, về cơ bản là nội các của Trung Quốc, đã đặt mục tiêu vào thời điểm đó là biến quốc gia thành cường quốc sản xuất “trình độ trung bình” của thế giới vào năm 2035, và cường quốc sản xuất “chủ yếu” vào năm 2049 — kỷ niệm 100 năm thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Nghiên cứu của Bloomberg Economics và Bloomberg Intelligence cho thấy kế hoạch Made in China 2025 phần lớn đã thành công: Trong số 13 công nghệ chủ chốt được các nhà nghiên cứu của Bloomberg theo dõi, Trung Quốc đã đạt vị trí dẫn đầu toàn cầu ở 5 lĩnh vực và đang nhanh chóng bắt kịp ở 7 lĩnh vực khác.

Sáng kiến “Made in China” tập trung đặc biệt vào việc nâng cấp ngành sản xuất của đất nước và giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài trong dài hạn. Ngược lại, Kế hoạch 5 năm là những bản thiết kế rộng hơn nhằm định hướng sự phát triển tổng thể của đất nước, bao gồm cơ sở hạ tầng, môi trường và phúc lợi xã hội.

Sáng kiến này đã trở thành một chủ đề nhạy cảm trong bối cảnh bị phản đối ở nước ngoài. Trong những năm gần đây, Bắc Kinh thậm chí còn tránh gọi tên chương trình này, ít nhất là trong các phát biểu chính thức.

Thay vào đó, ông Tập đã đẩy mạnh lời kêu gọi thúc đẩy “lực lượng sản xuất mới” bao gồm xe điện, tấm pin mặt trời và pin. Thúc đẩy lực lượng sản xuất mới hiện là trọng tâm nghiên cứu của các cơ quan chính phủ đang xây dựng Kế hoạch 5 năm tiếp theo, theo một báo cáo vào tháng 3 trên một tờ báo do NDRC quản lý.

Công việc nghiên cứu nhằm mục đích phá vỡ các “nút thắt” cản trở tăng trưởng của Trung Quốc, báo cáo cho biết, và nhiều bộ ngành đã nhấn mạnh tầm quan trọng của những đột phá trong các công nghệ cốt lõi như chất bán dẫn và vật liệu năng lượng mới. Thứ hai trong chương trình nghị sự là tìm kiếm giải pháp giải quyết nhu cầu nội địa không đủ và sự cần thiết phải nâng cao vai trò của tiêu dùng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, theo báo cáo.