Từ cơn sốt FOMO đến nỗi lo margin call: Vàng bước vào kỷ nguyên biến động mới

Sự tăng trưởng ấn tượng của vàng đã bước sang một giai đoạn mới, khi các nhà đầu cơ ngày càng đóng vai trò lớn hơn, khiến biến động giá gia tăng. Tuy nhiên, giới phân tích thị trường vẫn duy trì quan điểm lạc quan, cho rằng giá vàng sẽ tiếp tục ở mức cao trong năm 2026, dù nhu cầu mua từ các ngân hàng trung ương có dấu hiệu giảm.

Đang trên đà ghi nhận mức tăng hàng năm mạnh nhất kể từ năm 1979, giá vàng đã tăng 54% từ đầu năm đến nay, vượt qua những mốc kháng cự tâm lý quan trọng — 3,000 USD/ounce vào tháng 3 và 4,000 USD vào tháng 10. Động lực chính thúc đẩy đà tăng này là căng thẳng chính trị toàn cầu, sự bất định trong chính sách thuế quan của Mỹ, và gần đây là làn sóng mua vào mang tính “sợ bỏ lỡ cơ hội” (FOMO).

“Bản chất của đợt tăng giá hiện nay đã thay đổi — được dẫn dắt bởi các nhà đầu tư phương Tây thay vì nhóm người mua kiên định từ các thị trường mới nổi trong hai năm qua,” John Reade, chiến lược gia thị trường cấp cao tại Hội đồng Vàng Thế giới nhận định. “Điều đó đồng nghĩa với sự bất ổn và biến động cao hơn, dù các yếu tố nền tảng hỗ trợ giá vàng vẫn còn nguyên vẹn,” ông nói thêm.

Hôm thứ Hai, giá vàng đã đạt mức kỷ lục mới 4,381 USD/ounce — con số mà cách đây một năm ít ai tin rằng có thể xảy ra, thậm chí trong cả đời mình. Một năm trước, các đại biểu tham dự hội nghị của Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi London (LBMA) tại Nhật Bản từng dự báo giá vàng chỉ đạt khoảng 2,941 USD vào thời điểm này.

Sau chuỗi tăng mạnh, vàng đã trải qua đợt bán tháo 5% vào thứ Ba — mức giảm trong ngày lớn nhất trong vòng 5 năm — kéo chỉ số sức mạnh tương đối (RSI), thước đo động lượng giá, từ vùng “quá mua” trở lại “bình thường” lần đầu tiên sau 7 tuần.

“Một giai đoạn điều chỉnh là điều hoàn toàn bình thường sau khi giá tăng quá nhanh và mạnh như vậy, và nên được xem là lành mạnh,” Carsten Menke, nhà phân tích tại Julius Baer cho biết. “Bối cảnh cơ bản đối với vàng vẫn tích cực.”

Mức đỉnh kỷ lục hôm thứ Hai đã giúp giá vàng tăng 20% kể từ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu cắt giảm lãi suất vào tháng 9. Theo các nhà phân tích tại Oxford Economics, mức tăng này vượt xa hiệu suất trung bình của vàng trong các chu kỳ nới lỏng trước đây của Fed.

“Trong những chu kỳ trước, Fed chưa từng cắt giảm lãi suất khi thị trường chứng khoán Mỹ đang ở mức cao kỷ lục, bong bóng tài sản đang hình thành, và lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu,” Nicky Shiels, trưởng bộ phận chiến lược kim loại tại MKS PAMP, nhận xét. “Có vẻ như bong bóng vẫn còn chỗ để phình to, và nếu vàng vượt 4,500 USD, làn sóng mua vào vì FOMO từ nhà đầu tư cá nhân sẽ còn kéo dài.”

Giá vàng đã tăng gấp đôi trong hai năm qua, vượt qua cả mức cao điều chỉnh theo lạm phát của năm 1980, được MKS PAMP tính toán ở 3,590 USD (mức cao danh nghĩa khi đó là 850 USD).

Giới phân tích đang theo dõi sát sao diễn biến song song của chỉ số chứng khoán S&P 500 và dòng tiền đổ vào vàng, lưu ý rằng trong quá khứ, những đợt điều chỉnh mạnh trên thị trường cổ phiếu thường khiến nhà đầu tư phải bán cả tài sản trú ẩn như vàng để huy động tiền mặt.

“Một phần nhu cầu mua vàng hiện nay đến từ tâm lý phòng thủ trước nguy cơ sụt giảm trên thị trường chứng khoán,” nhà phân tích James Steel của HSBC cho biết. “Nếu cổ phiếu điều chỉnh, điều đó có thể kích hoạt việc bán tháo vàng, khi nhà đầu tư buộc phải thanh lý vị thế để đáp ứng margin call hoặc tăng thanh khoản.”

Với tốc độ tăng chóng mặt trong tháng qua, các ngân hàng trung ương tại các thị trường mới nổi không cần can thiệp nhiều để đạt mục tiêu nâng tỷ trọng vàng trong dự trữ ngoại hối, nhằm đa dạng hóa danh mục tài sản.

Dù hoạt động mua vàng của ngân hàng trung ương được dự báo sẽ duy trì ở mức cao trong nhiều năm tới — yếu tố đã hỗ trợ giá vàng thỏi kể từ cuối năm 2022 — nhưng bản thân đà tăng giá đã khiến giá trị dự trữ vàng của họ tăng lên đáng kể.

“Điều này cũng đúng với các nhà đầu tư tổ chức dài hạn, những người có thể đã chạm ngưỡng phân bổ vàng tối ưu trong danh mục và cần giảm tỷ trọng để kiểm soát rủi ro,” Shiels nhận định.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng nếu dòng tiền đầu tư chậm lại vào năm 2026, nguồn cung vật chất dư thừa có thể gây áp lực giảm giá, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu trang sức tại các thị trường tiêu thụ lớn đang yếu đi.

Theo Trade Data Monitor, nhập khẩu vàng của Trung Quốc từ tháng 1 đến tháng 9 đã giảm 26% so với cùng kỳ, trong khi nhập khẩu của Ấn Độ từ tháng 1 đến tháng 7 giảm 25%.