Căng thẳng Mỹ - Ấn leo thang vì dầu Nga: Khi lợi ích chiến lược bị đặt lên bàn cân

Cuộc đối đầu giữa Mỹ và Ấn Độ có nguy cơ leo thang trước khi có thể được tháo gỡ. Sau khi áp thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ quốc gia Nam Á này, Tổng thống Donald Trump hiện đang đe dọa tăng thêm mức thuế, lấy lý do Ấn Độ tiếp tục mua dầu từ Nga – bất chấp nền kinh tế 4 nghìn tỷ USD của New Delhi đang tăng trưởng nhanh và ổn định. Chính phủ Ấn Độ đã phản ứng, cho rằng mối đe dọa này là vô lý và không chính đáng. Một thỏa thuận với Washington vẫn có thể đạt được, song triển vọng giảm căng thẳng dường như không mấy sáng sủa.

Ban đầu, Ấn Độ từng được kỳ vọng sẽ là bên hưởng lợi trong cuộc chiến thương mại toàn cầu do Tổng thống Mỹ khơi mào, khi các nhà xuất khẩu Trung Quốc buộc phải chuyển hướng hàng hóa qua Đông Nam Á. Với kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ đạt 87 tỷ USD trong năm ngoái, vị thế của Ấn Độ tưởng chừng sẽ được củng cố. Tuy nhiên, diễn biến thực tế đang đi ngược lại. Sự thay đổi thái độ bất ngờ của Trump đối với Nga, cùng với việc Thủ tướng Narendra Modi tỏ ra miễn cưỡng trong việc mở cửa lĩnh vực nông nghiệp nhằm bảo vệ hàng triệu nông dân nghèo, đã khiến Ấn Độ trở thành một trong những mục tiêu bị siết chặt, không khác gì Trung Quốc.

Tác động trực tiếp từ chính sách thuế của Mỹ có thể chưa đủ sức làm lung lay nền kinh tế Ấn Độ trong ngắn hạn. Theo ước tính của ngân hàng Nomura (Nhật Bản), mức thuế 25% có thể khiến tăng trưởng GDP của Ấn Độ trong năm tài khóa hiện tại giảm khoảng 20 điểm cơ bản, từ mức dự báo 6.2%. Chính phủ New Delhi thì cho rằng việc mua dầu thô giá rẻ từ Nga – hiện chiếm 40% tổng lượng nhập khẩu dầu – là “sự bắt buộc quốc gia”, vừa hỗ trợ ổn định thị trường nội địa, vừa góp phần giữ giá dầu toàn cầu ở mức dễ chịu.

Dù vậy, theo các chuyên gia, Ấn Độ hoàn toàn có thể cắt giảm nhập khẩu dầu Nga mà không phải chịu tổn thất nghiêm trọng. Lạm phát tiêu dùng hiện tại đang ở mức 2.1%, mức thấp nhất kể từ đầu năm 2019, và mức chiết khấu khoảng 4 USD mỗi thùng từ Nga so với giá dầu thế giới cũng không còn đủ lớn để gây áp lực nặng nề nếu bị từ bỏ.

Nhưng lợi ích từ mối quan hệ với Nga không chỉ nằm ở dầu mỏ. Quan hệ song phương lâu dài giữa hai nước – đặc biệt trong lĩnh vực quốc phòng – vẫn giữ vai trò chiến lược đối với chính sách ngoại giao đa cực mà New Delhi theo đuổi. Mặc dù Ấn Độ đang từng bước đa dạng hóa nguồn cung vũ khí, Moscow vẫn là một đối tác tin cậy. Trong bối cảnh đó, việc Trump tuyên bố sẽ hợp tác với Pakistan – đối thủ địa chính trị lâu đời của Ấn Độ – để phát triển các mỏ dầu tại quốc gia này, và gợi ý rằng một ngày nào đó Pakistan có thể bán dầu cho láng giềng Ấn Độ, chỉ càng khiến New Delhi có lý do để duy trì khoảng cách nhất định với Washington.

Về phần mình, Ấn Độ có thể chọn cách chờ xem Mỹ sẽ đi đến đâu trong các đàm phán với Trung Quốc. Bắc Kinh trước đó đã kiên quyết bảo vệ “chủ quyền năng lượng” của mình khi đối mặt với những đe dọa tương tự từ Mỹ liên quan đến dầu Nga, điều có thể khiến Washington khó đạt được bất kỳ thỏa thuận lớn nào với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Trong bối cảnh đó, Mỹ có thể phải cân nhắc lại giá trị chiến lược của mối quan hệ với Ấn Độ như một đối trọng cần thiết với Trung Quốc trong khu vực. Nhưng rõ ràng, giai đoạn “chờ đợi” sắp tới sẽ không dễ chịu cho cả hai phía.