Đàm phán hạt nhân Mỹ-Iran - đã đến lúc quyết định?

Nguyễn Tuấn Đạt
Junior Analyst
Iran cho biết ‘đã đến lúc quyết định’ trước thềm cuộc đàm phán hạt nhân vào thứ Sáu với Mỹ, với điểm mấu chốt chính là liệu Tehran có thể tiếp tục làm giàu uranium hay không.

Bốn vòng đàm phán đầu tiên, được Oman làm trung gian, nhìn chung đã diễn ra tốt đẹp, theo cả các quan chức Mỹ và Iran. Nhưng Iran nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải cho phép nước này tiếp tục làm giàu uranium, ngay cả khi chỉ ở mức độ thấp cần thiết cho mục đích dân sự. Washington đã đưa ra những thông điệp trái ngược, đôi khi dường như chấp nhận lập trường đó và lúc khác lại nói rằng Iran sẽ không thể làm giàu uranium chút nào.
“Tìm ra con đường đi đến một thỏa thuận không phải là điều gì quá phức tạp,” trưởng đoàn đàm phán của Iran, Ngoại trưởng Abbas Araghchi, viết trên X, trước thềm cuộc họp vào thứ Sáu tại Rome, dự kiến bắt đầu lúc 1 giờ chiều giờ địa phương. “Không có vũ khí hạt nhân = chúng ta CÓ một thỏa thuận. Không làm giàu uranium = chúng ta KHÔNG có một thỏa thuận.”
Araghchi sẽ tham dự cuộc đàm phán vào thứ Sáu. Chưa rõ liệu Steve Witkoff, đặc phái viên chính về Trung Đông của Tổng thống Mỹ Donald Trump, có mặt ở đó hay không. Ông ấy đang dẫn dắt cuộc đàm phán cho phía Mỹ.
Tehran từ lâu đã tuyên bố không muốn chế tạo vũ khí hạt nhân và chỉ cần chương trình nguyên tử của mình cho các mục đích hòa bình như năng lượng hạt nhân. Tuy nhiên, Washington và Israel, cùng với nhiều quốc gia châu Âu và Ả Rập, lo ngại chương trình này có thể bị vũ khí hóa, đặc biệt là vì Cộng hòa Hồi giáo đang làm giàu uranium ở mức độ cao hơn nhiều so với mức cần thiết cho mục đích dân sự — và gần đạt đến mức cần thiết để chế tạo vũ khí nguyên tử.
Trump đã liên tục nói rằng ông muốn các cuộc đàm phán thành công. Ông ấy nói rằng có thể phải dùng đến các cuộc tấn công quân sự vào Iran nếu đàm phán đổ vỡ, điều này có thể đẩy giá dầu tăng cao và châm ngòi cho một cuộc xung đột rộng lớn hơn ở Trung Đông.
Hôm thứ Tư, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết ông cũng muốn các cuộc đàm phán thành công nhưng Tehran nên bị cấm làm giàu uranium. Ông ấy đã nói chuyện với Trump vào thứ Năm về Iran và nói rằng Israel đang phối hợp chặt chẽ với Mỹ. Ông ấy cũng nhắc lại rằng Israel sẽ có hành động quân sự chống lại Tehran nếu cảm thấy điều đó là cần thiết.
“Chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ đạt được một thỏa thuận ngăn chặn Iran có được vũ khí hạt nhân, nghĩa là sẽ tước bỏ khả năng làm giàu uranium của Iran,” Netanyahu nói. “Nếu điều này đạt được, tất nhiên chúng tôi sẽ hoan nghênh. Nhưng dù sao đi nữa, Nhà nước Israel vẫn giữ quyền tự vệ trước một chế độ đe dọa tiêu diệt mình.”
Sau một báo cáo của CNN tuần này cho rằng Israel đang đẩy mạnh kế hoạch tấn công Iran, chính phủ Iran đã kêu gọi Liên Hợp Quốc ngăn chặn động thái như vậy. Iran nói sẽ quy trách nhiệm cho Mỹ về bất kỳ cuộc tấn công nào của Israel và thề sẽ trả đũa.
Bloomberg