Điều gì đã thúc đẩy hiệu suất mạnh của các kim loại nhóm bạch kim trong năm 2025?

Vàng và bạc vẫn là hai kim loại dẫn dắt thị trường kim loại quý, nhưng trong năm 2025, các kim loại nhóm bạch kim (PGM) cũng ghi nhận mức tăng rất mạnh.

Cụ thể, giá bạch kim tăng 92% trong năm 2025, palladium tăng 65%, còn rhodium – một kim loại nhóm bạch kim hiếm, chủ yếu được sử dụng trong bộ chuyển đổi xúc tác và chống ăn mòn – tăng 79%.

Nhóm kim loại bạch kim gồm sáu kim loại hiếm: bạch kim, palladium, rhodium, ruthenium, iridium và osmium. Các kim loại này có đặc điểm chung là điểm nóng chảy cao, khả năng chống ăn mòn tốt và hiệu quả xúc tác mạnh, nên được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp.

Nhu cầu PGM chủ yếu đến từ các ngành công nghiệp. Bạch kim và palladium là vật liệu quan trọng trong sản xuất bộ chuyển đổi xúc tác cho động cơ xăng và diesel. Ngoài ra, các kim loại này còn được dùng trong ngành hóa chất, dầu khí, điện tử, thiết bị y tế và các ứng dụng công nghiệp đặc thù. Bạch kim cũng được sử dụng nhiều trong trang sức, và cả bạch kim lẫn palladium đều có nhu cầu đầu tư vật chất.

Những yếu tố nào đã đẩy giá các kim loại nhóm bạch kim tăng mạnh trong năm 2025?

Các yếu tố cung – cầu từng hỗ trợ giá bạc tăng mạnh cũng đang tác động tương tự đến thị trường PGM. Điểm chung của thị trường này là tình trạng thâm hụt mang tính cấu trúc, tức là nguồn cung không theo kịp nhu cầu trong thời gian dài.

Theo Hội đồng Đầu tư Bạch kim Thế giới (WPIC), năm vừa qua là năm thứ ba liên tiếp thị trường bạch kim toàn cầu rơi vào tình trạng thâm hụt lớn. WPIC cho rằng tình trạng thiếu hụt này nhiều khả năng sẽ tiếp diễn trong thời gian tới.

Trong năm trước, nhu cầu bạch kim cao hơn nguồn cung khoảng 995,000 ounce, cao hơn 46% so với ước tính ban đầu. Sang năm 2025, WPIC dự báo thị trường tiếp tục thiếu hụt khoảng 848,000 ounce.

Tương tự vàng và bạc, thị trường PGM cũng chịu ảnh hưởng từ lo ngại liên quan đến thuế quan, khiến dòng kim loại dịch chuyển giữa các khu vực. Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ nới lỏng và sự suy yếu của đồng USD cũng tạo thêm lực hỗ trợ cho giá.

Diễn biến của thị trường PGM trong năm 2025 có thể chia thành hai giai đoạn rõ rệt.

Trong giai đoạn đầu năm, các kim loại PGM giao dịch trong biên độ hẹp, tiếp nối xu hướng đi ngang đã kéo dài nhiều năm. Theo Metals Focus, bạch kim, palladium và các kim loại liên quan giao dịch trong một phạm vi hẹp và khá ổn định.

Nguyên nhân là do thị trường đã thâm hụt trong thời gian dài, thanh khoản suy giảm và nguồn cung thứ cấp từ tái chế ở mức thấp.

Trong quý I, mức biến động giá 30 ngày của bạch kim giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2018. Điều này cho thấy bề ngoài thị trường khá ổn định, dù các áp lực bên trong vẫn đang tích tụ.

Thực tế, cán cân cung cầu ngày càng căng thẳng. Lũ lụt tại Nam Phi đã làm gián đoạn hoạt động khai thác, khiến nguồn cung chịu thêm áp lực. Nam Phi hiện chiếm hơn 70% sản lượng bạch kim nguyên khai toàn cầu và hơn 80% nguồn cung rhodium, ruthenium và iridium.

Nga là một nhà cung cấp PGM lớn khác, nhưng các lệnh trừng phạt đã gây tổn hại đáng kể đến nền kinh tế nước này, làm gia tăng rủi ro gián đoạn nguồn cung.

Những vấn đề này, cùng với việc lượng kim loại tái chế tiếp tục giảm, đã khiến thị trường ngày càng thiếu hụt.

Áp lực nguồn cung bắt đầu thể hiện rõ qua biến động giá. Trong quý I năm 2025, rhodium tăng 25% lên 5.700 USD, còn ruthenium tăng khoảng 35% lên 630 USD, nhờ nhu cầu cải thiện trong ngành hóa chất và điện tử, đồng thời có thêm yếu tố đầu cơ mạnh tại Trung Quốc.

Ngược lại, dù nền tảng cung cầu đã thắt chặt, bạch kim và palladium trong giai đoạn đầu năm vẫn tăng khá khiêm tốn, khoảng 8% tính đến cuối tháng Ba.

Bước ngoặt xuất hiện khi lo ngại về thuế quan trở thành yếu tố kích hoạt đà tăng mạnh của các PGM còn lại.

Giống như thị trường bạc, một lượng lớn bạch kim và palladium đã được chuyển từ nước ngoài vào kho của CME tại New York nhằm tránh rủi ro thuế quan tiềm ẩn. Điều này khiến tồn kho PGM tại CME tăng nhanh.

Theo Metals Focus, khi thị trường nhận ra rằng thuế quan nhiều khả năng sẽ không áp dụng đối với bạch kim và palladium, trong bối cảnh triển vọng ngành ô tô suy yếu, kim loại bắt đầu rời khỏi kho CME. Tồn kho giảm trong tháng Tư và tháng Năm. Dù các thay đổi này không tác động ngay lập tức đến giá, chúng đã làm gia tăng mức độ biến động trong các giai đoạn sau.

Đà tăng mạnh của vàng vào mùa xuân cũng lan tỏa sang thị trường PGM. Việc vàng liên tục lập các mức đỉnh kỷ lục khiến một phần dòng vốn đầu tư chuyển sang bạch kim và palladium, đặc biệt là tại Trung Quốc. Đồng thời, giá trang sức vàng tăng cao khiến người tiêu dùng quan tâm trở lại đến trang sức bạch kim như một lựa chọn thay thế.

Lượng nhập khẩu PGM vào Trung Quốc và Hồng Kông tăng mạnh, kéo theo giá tăng đáng kể. Bạch kim tăng 47% lên khoảng 1,335 USD, palladium tăng 20% và tiến gần mốc 1,100 USD, còn ruthenium tăng gần 50%.

Trong tháng 7, giá PGM tiếp tục được hỗ trợ khi Mỹ tăng thuế đối với đồng, làm dấy lên lo ngại rằng các kim loại PGM cũng có thể bị áp thuế. Điều này kích hoạt thêm một làn sóng chuyển kim loại vào Mỹ.

Mức độ bất định tăng cao hơn khi Mỹ tiến hành điều tra theo Mục 232 đối với PGM. Đây là cơ chế mà Bộ Thương mại Mỹ sử dụng để đánh giá liệu việc nhập khẩu một mặt hàng có diễn ra với quy mô hoặc điều kiện gây rủi ro cho an ninh quốc gia hay không.

Metals Focus cho rằng việc PGM nằm trong danh sách khoáng sản quan trọng của Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) khiến cuộc điều tra này tạo ra một trạng thái bất định kéo dài. Ngoài giai đoạn COVID, thị trường hiếm khi chứng kiến dòng chảy PGM bị đảo hướng mạnh như vậy, và nguyên nhân chủ yếu đến từ chính sách chứ không phải yếu tố cung cầu thuần túy.

Dù vàng thu hút nhiều sự chú ý hơn, bạch kim đã kết thúc nửa đầu năm với tư cách là hàng hóa có hiệu suất tốt nhất, tăng gần 50% trong sáu tháng đầu năm 2025.

Các kim loại PGM tiếp tục được hỗ trợ trong đầu quý III khi xuất hiện các kiến nghị liên quan đến việc nhập khẩu palladium từ Nga vào Mỹ. Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC) công bố kết luận sơ bộ về thiệt hại vào cuối tháng Tám, và giá phản ứng tích cực ngay sau đó. Bạch kim tăng lên 1,563 USD, còn palladium tăng lên 1,255 USD.

Cuối tháng 11, Sở Giao dịch Hàng hóa Quảng Châu ra mắt các hợp đồng tương lai bạch kim và palladium giao hàng vật chất. Điều này giúp các doanh nghiệp và nhà giao dịch Trung Quốc có công cụ phòng ngừa rủi ro trong nước, đồng thời nâng cao vai trò của Trung Quốc trong quá trình hình thành giá. Kết hợp với việc tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ, nhu cầu PGM được thúc đẩy mạnh trong những tháng cuối năm.

Nhìn về phía trước, Metals Focus đánh giá triển vọng thị trường PGM vẫn tích cực.

Theo Metals Focus, khi năm 2025 khép lại, thị trường PGM vẫn chịu ảnh hưởng của tình trạng thâm hụt cấu trúc, hoạt động tái chế hạn chế, rủi ro địa chính trị và thanh khoản ngày càng mang tính khu vực. Các sự kiện chính sách đã gây ra những biến động lớn trong năm, nhưng chính các yếu tố cung cầu và dòng vốn đầu tư nền tảng mới là lực chính duy trì xu hướng tăng.

Metals Focus cho rằng giá PGM có thể duy trì quanh các mức hiện tại và vẫn còn dư địa tăng thêm, nhờ tình trạng thắt chặt kéo dài và những thay đổi trong hành vi thị trường, với tác động tiếp tục lan sang các giai đoạn sau.