Donald Trump tấn công cơ quan thống kê lao động Mỹ khiến nhà đầu tư hoang mang

Tối thứ Sáu, Trump đã sa thải bà Erika McEntarfer, Ủy viên Cục Thống kê Lao động (BLS), chỉ vài giờ sau khi báo cáo việc làm tháng 7 cho thấy việc tuyển dụng gần như đình trệ trong mùa hè này, với số liệu việc làm trong tháng 5 và 6 bị điều chỉnh giảm mạnh. Trong một cuộc phỏng vấn với CNBC hôm thứ Ba, Trump tuyên bố vô căn cứ rằng dữ liệu của BLS là “hoàn toàn bị dàn dựng” để chống lại ông và cơ quan này đã trở nên “quá chính trị”.

Các lãnh đạo doanh nghiệp và kinh tế học nói với Financial Times rằng hành động chưa từng có tiền lệ này với BLS sẽ làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư vào một cơ quan có nhiệm vụ xây dựng các báo cáo về lao động và lạm phát – những yếu tố làm nền tảng cho việc định giá hàng nghìn tỷ USD tài sản.

“Niềm tin vào các thể chế là lý do vì sao Mỹ luôn là điểm đến của dòng vốn đầu tư nước ngoài. Một trong các thể chế đó chính là các cơ quan thống kê quốc gia,” Michael Feroli, kinh tế trưởng tại Mỹ của JPMorgan, nói với FT.

Ngân hàng Phố Wall này cũng nói với khách hàng rằng việc Trump sa thải bà McEntarfer “gây rủi ro cho việc điều hành chính sách tiền tệ, sự ổn định tài chính, và triển vọng kinh tế.”

Nhà đầu tư ngày càng lo lắng về sức chống chịu của các thể chế Mỹ trước áp lực gia tăng từ chính quyền Trump. Các đòn công kích lặp lại nhắm vào Fed và các quyết định lãi suất của cơ quan này đã khiến thị trường chao đảo trong năm nay.

Marieke Blom, kinh tế trưởng tại ngân hàng Hà Lan ING Group, nhận định việc sa thải McEntarfer là “một bước nữa trong quá trình làm suy yếu dần sức mạnh thể chế của nước Mỹ.”

“Có rủi ro rằng điều này sẽ tác động đến chất lượng thống kê. Vậy giờ ta sẽ phải hiểu các số liệu như thế nào đây?” bà nói thêm. “Khôi phục lại niềm tin sẽ khó hơn rất nhiều so với đánh mất nó.”

Ông Ralph Schlosstein, Chủ tịch danh dự tại ngân hàng đầu tư Evercore ở New York, nói rằng “tính chính xác và liêm chính của dữ liệu kinh tế Mỹ là điều then chốt để đảm bảo chính sách tài khóa và tiền tệ phản ứng đúng với những gì thực sự diễn ra trong nền kinh tế thực.”

Ông nhấn mạnh rằng “mọi nỗ lực nhằm chính trị hóa các dữ liệu này sẽ làm suy yếu niề m tin vào cả các số liệu thống kê kinh tế được công bố và chính sách tài khóa, tiền tệ của Mỹ.”

Từ lâu, các nhà đầu tư đã bày tỏ lo ngại về chất lượng dữ liệu thị trường lao động – không chỉ ở Mỹ mà còn ở các nước như Anh – trong bối cảnh tỷ lệ phản hồi khảo sát giảm sút.

Kevin Hassett, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia của Nhà Trắng, bảo vệ quyết định sa thải McEntarfer, nói với NBC News hôm Chủ nhật rằng “ưu tiên hàng đầu của Tổng thống là đảm bảo dữ liệu được tin tưởng và mọi người phải làm rõ” các nghi vấn về độ tin cậy của dữ liệu. Trump cho biết ông sẽ bổ nhiệm ủy viên mới cho BLS trong vài ngày tới.

Tuy nhiên, bản chất của vụ sa thải và nguy cơ bổ nhiệm có động cơ chính trị đã khiến các nhà đầu tư lo lắng rằng dữ liệu kinh tế quan trọng có thể bị can thiệp.

“Điều đáng lo là nếu người ta bắt đầu nghi ngờ về việc BLS bị chính trị hóa, điều đó sẽ thể hiện ngay trong giá cả thị trường,” Vincent Reinhart, kinh tế trưởng tại BNY Investments, đơn vị đang quản lý 2.1 nghìn tỷ USD tài sản, cho biết.

Amar Reganti, cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ, hiện là chiến lược gia trái phiếu tại Hartford Funds, cho biết vụ sa thải là “một rủi ro mang tính cấu trúc dài hạn đối với thị trường chứng khoán Mỹ.” Ông cho rằng điều này sẽ ảnh hưởng đến cả trái phiếu được bảo vệ khỏi lạm phát (TIPS), vốn gắn với chỉ số giá tiêu dùng của BLS, lẫn thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ trị giá 29 nghìn tỷ USD, vốn phụ thuộc vào “tính minh bạch và chất lượng của dữ liệu Mỹ.”

Các chiến lược gia trái phiếu cho biết bất kỳ sự suy giảm nào về chất lượng dữ liệu cũng có thể khiến công việc của Fed trong việc thiết lập lãi suất trở nên khó khăn hơn, bởi các dữ liệu như tỷ lệ thất nghiệp là cơ sở để các nhà hoạch định chính sách hiểu tình hình kinh tế.

Mike Riddell, quản lý quỹ tại Fidelity International, nói rằng viễn cảnh một người được bổ nhiệm mang động cơ chính trị đứng đầu cơ quan độc lập phụ trách thống kê kinh tế, bao gồm cả lạm phát, có thể làm thị trường hoảng sợ. Nhưng ông cũng nói thêm rằng “cũng có thể mọi thứ sẽ được cải thiện” nếu lãnh đạo mới cải thiện được độ tin cậy của dữ liệu thị trường lao động.

Trump đã nhiều lần chỉ trích Chủ tịch Fed Jay Powell vì ông cho rằng Fed trì hoãn việc cắt giảm lãi suất. Powell khẳng định tại cuộc họp của ngân hàng trung ương tuần trước rằng Fed sẽ tiếp tục dựa vào dữ liệu và chỉ điều chỉnh lãi suất khi có căn cứ từ các số liệu về lạm phát và việc làm.

“Nhiệm vụ của Fed là toàn dụng lao động và ổn định giá cả — sẽ rất khó để biết liệu chúng ta có đang đi đúng hướng hay không nếu thiếu dữ liệu tốt nhất,” Feroli của JPMorgan nói.

Sau thông báo vào thứ Sáu, các tài sản trú ẩn an toàn – vốn là lựa chọn thay thế cho tài sản Mỹ – đã tăng giá. Giá vàng có phiên tăng mạnh nhất trong hai tháng. Kim loại quý này đã liên tục lập kỷ lục trong năm nay, nhờ lo ngại về triển vọng dài hạn của tài sản định giá bằng USD.