Israel và Hamas đồng ý giai đoạn đầu kế hoạch Gaza của Trump

Israel và Hamas đã đồng ý thực hiện giai đoạn đầu tiên trong kế hoạch Gaza của Tổng thống Mỹ Donald Trump, mở ra một thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin có thể đánh dấu bước đầu trong việc chấm dứt cuộc chiến đẫm máu kéo dài hai năm tại Trung Đông. Dưới đây là những chi tiết hiện có và những câu hỏi còn bỏ ngỏ:

Chúng ta biết gì về thỏa thuận

Giai đoạn đầu của khung kế hoạch 20 điểm do Trump đề xuất được xây dựng thông qua các cuộc đàm phán gián tiếp tại Ai Cập, chỉ một ngày sau kỷ niệm hai năm vụ tấn công của Hamas vào Israel – sự kiện dẫn đến chiến dịch tấn công dữ dội của Israel vào Gaza.

Trump tuyên bố cả Israel và Hamas đã ký giai đoạn đầu của kế hoạch, đồng nghĩa với việc tất cả các con tin – sống và đã chết – sẽ được trả lại “rất sớm”, cùng với việc Israel rút quân đến đường biên giới mà ông gọi là “đường vàng” tại Gaza. Một nguồn tin an ninh cao cấp của Israel xác nhận đây là ranh giới rút quân ban đầu theo kế hoạch của Trump.

Hamas cũng xác nhận thỏa thuận ngừng bắn, bao gồm việc Israel rút quân khỏi Gaza và trao đổi con tin-tù nhân, nhưng nhấn mạnh yêu cầu Trump và các nước bảo trợ đảm bảo Israel thực hiện đầy đủ các điều khoản của thỏa thuận.

Những điểm chưa công bố

Mặc dù hy vọng về chấm dứt chiến tranh tăng lên, nhiều chi tiết quan trọng vẫn chưa được công bố rõ ràng.

Điều chưa rõ bao gồm thời gian thực hiện, cơ cấu chính quyền sau chiến tranh tại Gaza, và vai trò tương lai của Hamas. Không có dấu hiệu rõ ràng về ai sẽ cai trị Gaza khi chiến tranh kết thúc. Netanyahu, Trump và các đồng minh phương Tây và Ả Rập đều loại trừ vai trò trực tiếp của Hamas, tổ chức đã kiểm soát Gaza kể từ năm 2007.

Kế hoạch 20 điểm của Trump chỉ xem xét vai trò cho Chính quyền Palestine, nhưng chỉ sau khi các cải cách lớn được thực hiện.

Chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thông báo sẽ triệu tập chính phủ vào thứ Năm để phê duyệt thỏa thuận. Một nguồn tin từ Hamas cho biết các con tin còn sống sẽ được bàn giao trong vòng 72 giờ sau khi Israel phê duyệt. Israel dự kiến bắt đầu thả con tin vào thứ Bảy; trong số 48 con tin, 20 người được cho là vẫn còn sống.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết một khi Israel phê duyệt, quân đội sẽ rút về ranh giới đã thỏa thuận trong vòng dưới 24 giờ, sau đó bắt đầu đồng hồ 72 giờ để bàn giao con tin. Nhà Trắng kỳ vọng việc trả con tin sẽ bắt đầu vào thứ Hai.

Hamas đã cung cấp danh sách các con tin và tù nhân Palestine mà họ muốn trao đổi với Israel. Trump dự kiến tới Ai Cập trong vài ngày tới; Netanyahu đã mời ông phát biểu trước Quốc hội Israel, và Trump xác nhận sẽ cân nhắc.

Giai đoạn tiếp theo của kế hoạch Trump đề xuất một cơ quan quốc tế mang tên “Hội đồng Hòa bình” tham gia quản lý hậu chiến tại Gaza, do Trump dẫn dắt và bao gồm cựu Thủ tướng Anh Tony Blair.

Những rủi ro lớn với thỏa thuận

Việc hoàn tất thỏa thuận thành công sẽ là thành tựu đối ngoại quan trọng nhất của Trump, người nhậm chức từ tháng Giêng với lời hứa chấm dứt các cuộc chiến ở Gaza và Ukraine, nhưng nhận ra những xung đột này phức tạp hơn dự kiến.

Hamas hiện từ chối thảo luận về yêu cầu của Israel buộc nhóm từ bỏ vũ khí. Một nguồn tin Palestine cho biết Hamas sẽ không từ bỏ điều này miễn quân đội Israel còn chiếm đóng. Hai nguồn tin quen thuộc với đàm phán cho biết các điểm vướng mắc còn lại bao gồm cơ chế rút quân của Israel, thời gian cụ thể về việc trả con tin và đảm bảo rút quân hoàn toàn.

Tại Gaza, Israel đã giảm cường độ chiến dịch quân sự theo yêu cầu của Trump nhưng chưa dừng hoàn toàn các cuộc tấn công. Các quốc gia Ả Rập yêu cầu kế hoạch dẫn đến độc lập cuối cùng cho Palestine, điều Netanyahu khẳng định sẽ không xảy ra.

Hamas tuyên bố họ sẽ từ bỏ quyền quản lý Gaza chỉ khi có chính phủ kỹ trị Palestine giám sát bởi Chính quyền Palestine và được các nước Ả Rập hậu thuẫn; họ từ chối vai trò trực tiếp của Blair hoặc bất kỳ sự cai trị nước ngoài nào tại Gaza.

Danh sách các tù nhân Palestine mà Hamas yêu cầu trả tự do dự kiến bao gồm những lãnh đạo Fatah và Mặt trận Nhân dân Giải phóng Palestine nổi bật như Marwan al-Barghouti và Ahmed Saadat, đều đang chịu án chung thân vì liên quan các vụ tấn công khiến người Israel thiệt mạng.