Mỹ–Trung tìm cách hạ nhiệt căng thẳng qua chuyến thăm lịch sử của Hạ viện Mỹ

Một nhóm nghị sĩ Mỹ trong chuyến thăm hiếm hoi tới Bắc Kinh đã nhấn mạnh với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường – lãnh đạo số hai của nước này – rằng hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cần tăng cường tiếp xúc và “phá băng” để tiếp tục đạt tiến triển trong việc ổn định quan hệ.

Chuyến thăm diễn ra vào Chủ Nhật, là lần đầu tiên một phái đoàn Hạ viện Mỹ đến Trung Quốc kể từ năm 2019. Đại dịch COVID-19 đã khiến các chuyến thăm chính thức của Hạ viện bị gián đoạn từ năm 2020, trong khi quan hệ song phương nhanh chóng xấu đi do bất đồng về nguồn gốc của virus corona.

Chuyến đi của đoàn lưỡng đảng, được công bố trong tháng này, diễn ra sau cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Tập Cận Bình, trong bối cảnh cả hai nước tìm cách thoát khỏi giai đoạn căng thẳng kéo dài bởi tranh chấp thương mại, các hạn chế của Mỹ đối với chip bán dẫn, vấn đề sở hữu trí tuệ, hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông và những bất đồng liên quan đến Đài Loan.

Thủ tướng Lý Cường khẳng định chuyến thăm sẽ góp phần “phá vỡ lớp băng” và thúc đẩy quan hệ song phương, theo báo cáo do Đại sứ quán Mỹ tại Trung Quốc tổng hợp.

Đoàn đại biểu do nghị sĩ Dân chủ Adam Smith dẫn đầu – cựu Chủ tịch Ủy ban Dịch vụ Vũ trang Hạ viện và hiện là thành viên cao cấp của đảng Dân chủ trong ủy ban này, cơ quan giám sát Bộ Quốc phòng Mỹ và các lực lượng vũ trang.

“Cả Mỹ và Trung Quốc đều cần nỗ lực củng cố quan hệ, thay vì để xảy ra tình trạng phải mất 6 - 7 năm mới có một chuyến thăm của Hạ viện như thế này,” Smith nói với Thủ tướng Lý. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta cần nhiều hơn những cuộc trao đổi như vậy, và hy vọng chuyến đi này sẽ là bước khởi đầu để có thêm nhiều kênh đối thoại.”

Theo văn phòng của Smith, đoàn đại biểu cũng nêu rõ nhu cầu tăng cường đối thoại ngoại giao và quân sự, hợp tác trong kiểm soát dòng chảy fentanyl, ngăn chặn phổ biến hạt nhân và xây dựng khung pháp lý quốc tế về sử dụng an toàn trí tuệ nhân tạo.

Trong thời gian Trung Quốc gần như đóng cửa với thế giới bên ngoài vì COVID, các nghị sĩ Mỹ đã chuyển hướng công du sang những khu vực khác. Trong đó có các chuyến thăm tới Đài Loan – hòn đảo được quản lý dân chủ, mà Bắc Kinh coi là lãnh thổ của mình và là vấn đề nhạy cảm hàng đầu trong quan hệ Mỹ–Trung.

Năm 2022, Chủ tịch Hạ viện khi đó là Nancy Pelosi đã dẫn đầu đoàn nghị sĩ Dân chủ đến Đài Loan trong khuôn khổ chuyến công du châu Á, khiến Bắc Kinh giận dữ và phát động các cuộc tập trận quy mô lớn quanh hòn đảo.

Một năm sau, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện lúc bấy giờ, Michael McCaul, lại tới thăm Đài Loan, tiếp tục làm Bắc Kinh phản ứng mạnh. Trung Quốc sau đó áp lệnh trừng phạt McCaul, trong khi ông cam kết thúc đẩy huấn luyện quân sự cho Đài Loan và đẩy nhanh tiến độ giao vũ khí.