Nhật Bản trước cuộc bỏ phiếu thủ tướng mới: Thị trường nín thở chờ kịch bản chính sách

Thị trường Nhật Bản đang hướng đến một cuộc bỏ phiếu then chốt vào cuối tuần, sự kiện sẽ quyết định ai trở thành thủ tướng tiếp theo và từ đó định hình chính sách ngân sách cũng như định hướng của Ngân hàng Trung ương.

Cuộc đua lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do xoay quanh hai trọng tâm: Hỗ trợ hộ gia đình và duy trì kỷ luật tài chính. Trên tất cả, giới đầu tư đặt câu hỏi liệu chứng khoán Nhật có thể lập đỉnh mới và sự ổn định có quay lại với thị trường trái phiếu vốn đầy biến động gần đây hay không.

Kể từ khi Shigeru Ishiba – một nhân vật chủ trương thắt chặt tài chính – tuyên bố từ chức hồi tháng trước, nhà đầu tư cho rằng người kế nhiệm nhiều khả năng sẽ cởi mở hơn với chi tiêu công. Trong số các ứng viên sáng giá, Sanae Takaichi – chính trị gia kỳ cựu – có thể làm gia tăng biến động trên thị trường trái phiếu, trong khi Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi và Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi được xem là ít tác động mạnh mẽ hơn.

Khi ngày bỏ phiếu thứ Bảy đến gần, việc chỉ số Nikkei chững lại và lợi suất trái phiếu dài hạn giảm cho thấy thị trường đang đặt cược rằng Takaichi có thể không thắng hoặc sẽ kiềm chế tham vọng chi tiêu nếu trở thành thủ tướng.

“Chúng tôi nghiêng về khả năng Koizumi hoặc Hayashi chiến thắng, cả hai đều không muốn can thiệp vào chính sách của Ngân hàng Nhật Bản,” ông Takashi Fujiwara, Giám đốc quỹ tại Resona Asset Management, nhận định. “Ngay cả trong trường hợp Takaichi thắng, bà cũng đã dịu giọng về kêu gọi duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng.”

Thị trường trái phiếu nhiều sóng gió

Trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB) đã rơi vào tình trạng căng thẳng từ cuối tháng 5 do nhu cầu từ nhà đầu tư truyền thống suy yếu, ngân hàng trung ương giảm hỗ trợ và lo ngại nợ công ngày càng lớn.

Áp lực gia tăng khi vào tháng 7, liên minh của Ishiba mất ghế Thượng viện vào tay các đảng đối lập vốn vận động cho việc cắt giảm thuế và chi tiêu lớn hơn. Từ đó, giới đầu tư bắt đầu dự đoán Ishiba sẽ từ chức và Takaichi – người từng về nhì trong cuộc đua năm ngoái – sẽ có cơ hội trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản.

Cái gọi là “giao dịch Takaichi” là chiến lược mua cổ phiếu và bán khống trái phiếu, đặc biệt là các kỳ hạn dài, dựa trên kỳ vọng bà sẽ thúc đẩy cắt giảm thuế, tăng chi tiêu và duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng.

Ngày 8/9, ngay sau khi Ishiba tuyên bố từ chức, lợi suất JGB 30 năm vọt lên kỷ lục 3.285%, trong khi chỉ số Nikkei nối tiếp các đỉnh cao lịch sử, lập kỷ lục trong ngày 45,852.75 điểm vào 19/9.

Tuy nhiên, khi chiến dịch bước vào giai đoạn quyết liệt, Takaichi khẳng định bà không có kế hoạch cắt giảm thuế tiêu dùng ngay lập tức và hầu như giữ im lặng về chính sách tiền tệ. Điều này phần nào xoa dịu lo ngại từ “giao dịch Takaichi”.

Dẫu vậy, một chiến thắng của Takaichi được cho là sẽ gây phản ứng mạnh nhất trên thị trường, với đường cong lợi suất JGB dốc hơn và đồng yên suy yếu, theo ông Carl Ang – chuyên gia tại MFS Investment Management. “Với hình ảnh cứng rắn về chính sách đối ngoại, thị trường có thể dự báo chi tiêu quốc phòng lớn hơn được tài trợ bằng phát hành trái phiếu,” ông nói.

Trong khi đó, Koizumi – con trai cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi – cam kết sẽ đưa ra các gói hỗ trợ để giảm gánh nặng giá cả cho hộ gia đình. Hayashi, ứng viên được coi là hắc mã, loại trừ khả năng tung ra các biện pháp kích thích quy mô lớn và tuyên bố sẽ để BoJ nâng lãi suất.

Theo ông Kazuaki Shimada, chiến lược gia tại IwaiCosmo Securities, thị trường đã phần lớn định giá khả năng Koizumi chiến thắng, do đó phản ứng sẽ khá êm ả nếu kịch bản này xảy ra. “Nếu Takaichi thắng, đó sẽ là bất ngờ tích cực và chứng khoán có thể bùng nổ,” ông nói.

Lợi suất trái phiếu ngắn hạn – vốn nhạy cảm nhất với chính sách BoJ – đã vọt lên đỉnh 17 năm vào cuối tháng 9, khi nhà đầu tư ngày càng tin rằng BoJ có thể sớm tăng lãi suất.

Sự dịch chuyển này làm phẳng đường cong lợi suất, phản ánh kỳ vọng rằng Koizumi sẽ lên nắm quyền và để BoJ toàn quyền điều hành chính sách. Tuy nhiên, vẫn có rủi ro rằng Koizumi có thể phải nhượng bộ trước sức ép cắt giảm thuế từ các đảng đối lập nếu muốn thành lập liên minh rộng rãi hơn.

“Đó mới là điều đáng lo, nhưng hiện chúng ta vẫn chưa rõ kịch bản này sẽ diễn biến thế nào,” ông Shoki Omori, chiến lược gia tại Mizuho Securities, cho biết.