Niềm tin doanh nghiệp Nhật cải thiện, BoJ đối mặt quyết định tăng lãi suất tháng 10

Niềm tin của các nhà sản xuất lớn tại Nhật Bản tiếp tục cải thiện quý thứ hai liên tiếp, trong khi các doanh nghiệp vẫn duy trì kế hoạch chi tiêu tích cực, theo khảo sát mới nhất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ). Điều này làm tăng khả năng BoJ sẽ sớm nâng lãi suất ngay trong tháng này.

Khảo sát Tankan – một trong những dữ liệu quan trọng được BoJ theo dõi sát sao trước cuộc họp chính sách – cho thấy nền kinh tế Nhật, vốn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, vẫn đang trụ vững trước tác động từ thuế quan của Mỹ, ít nhất là ở thời điểm hiện tại, theo giới phân tích.

Chỉ số niềm tin kinh doanh của các nhà sản xuất lớn tăng lên +14 trong tháng 9, từ mức +13 hồi tháng 6, đạt đỉnh kể từ tháng 12/2024. Kết quả này thấp hơn một chút so với dự báo thị trường là +15. Trong khi đó, chỉ số niềm tin của các doanh nghiệp phi sản xuất giữ nguyên ở mức +34, trùng khớp dự báo.

“Khảo sát Tankan mới nhất khẳng định nền kinh tế Nhật đang vượt qua căng thẳng thương mại, củng cố quan điểm của chúng tôi rằng BoJ sẽ tiếp tục chu kỳ thắt chặt chính sách ngay trong tháng này,” ông Marcel Thieliant, Trưởng bộ phận châu Á - Thái Bình Dương tại Capital Economics, nhận định.

Các doanh nghiệp lớn cũng dự kiến tăng chi tiêu vốn thêm 12.5% trong năm tài chính hiện tại (kết thúc vào tháng 3/2026), so với mức dự báo tăng 11.5% trong tháng 6 và cao hơn mức kỳ vọng thị trường là 11.3%.

Tankan được công bố sau khi một thành viên BoJ gần đây kêu gọi nâng lãi suất sớm, trong bối cảnh thị trường đã định giá khoảng 60% khả năng lãi suất sẽ được điều chỉnh từ 0.5% lên 0.75% ngay tháng này. Thống đốc BoJ Kazuo Ueda cũng từng nhấn mạnh ngân hàng sẵn sàng tiếp tục tăng chi phí vay vốn – vốn đang ở mức rất thấp – nếu có đủ bằng chứng cho thấy doanh nghiệp Nhật có thể chịu đựng được tác động từ thuế quan, đồng thời vẫn đẩy mạnh đầu tư và nâng lương.

Tuy vậy, khảo sát cũng cho thấy triển vọng kém tươi sáng hơn. Cả nhóm sản xuất và phi sản xuất đều dự báo tình hình sẽ xấu đi trong ba tháng tới, phản ánh những rủi ro như nhu cầu Mỹ suy yếu hoặc gánh nặng từ thuế quan tăng cao.

“Các doanh nghiệp từ nhiều lĩnh vực bày tỏ lo ngại về tác động từ chính sách thương mại Mỹ,” một quan chức BoJ cho biết trong cuộc họp báo, đồng thời nhấn mạnh tâm lý xấu đi rõ rệt trong nhóm nhà sản xuất. Ngoài ra, một số công ty cũng than phiền về chi phí lao động tăng, du lịch inbound chậm lại và áp lực giá cao hơn, tất cả đều có thể làm suy yếu tiêu dùng nội địa.

“Tóm lại, Tankan cho thấy nền kinh tế Nhật vẫn ở trạng thái khá tốt và khó rơi vào suy thoái nghiêm trọng do thuế quan,” ông Yoshiki Shinke, kinh tế trưởng tại Dai-ichi Life Research Institute, bình luận. “Tuy nhiên, khảo sát này không phản ánh được hết triển vọng kinh tế Mỹ, yếu tố có thể ảnh hưởng trực tiếp tới Nhật Bản. Cuối cùng, việc BoJ có quyết định chờ thêm dữ liệu hay ra tay ngay trong tháng 10 sẽ phụ thuộc vào đánh giá của họ.”

Nền kinh tế Nhật đã tăng trưởng hàng năm 2.2% nhờ tiêu dùng mạnh, củng cố quan điểm của BoJ rằng đà phục hồi đang diễn ra ổn định. Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh thương mại mới với Nhật, phần nào xoa dịu lo ngại tại Tokyo khi giữ mức giảm thuế 15% đối với các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như ô tô.

Tuy nhiên, số liệu xuất khẩu tháng 8 lại cho thấy sụt giảm, làm dấy lên lo ngại tác động từ thuế quan cao hơn của Mỹ có thể nặng nề hơn trong những tháng tới.

BoJ đã chấm dứt chương trình kích thích quy mô lớn kéo dài nhiều năm vào năm ngoái và nâng lãi suất lên 0.5% hồi tháng 1, với niềm tin rằng Nhật đang tiến gần tới mục tiêu lạm phát bền vững 2%. Mặc dù lạm phát đã vượt 2% suốt hơn ba năm qua, BoJ vẫn tạm dừng để quan sát ảnh hưởng từ thuế quan và đà tăng trưởng Mỹ chậm lại đối với lợi nhuận doanh nghiệp cũng như xu hướng tăng lương.

Khảo sát Tankan cho thấy kỳ vọng lạm phát của doanh nghiệp gần như không đổi so với ba tháng trước, khi họ dự báo mức tăng trung bình 2.4% trong vòng một, ba và năm năm tới.