Thỏa thuận dầu khí giữa Donald Trump và EU bị chuyên gia năng lượng chê là ‘viển vông’

Thỏa thuận do Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen công bố hôm Chủ nhật yêu cầu các công ty EU mua 250 tỷ USD dầu, khí tự nhiên và công nghệ hạt nhân của Mỹ mỗi năm trong ba năm tới.

Các nhà phân tích tỏ ra bối rối trước mục tiêu này, bởi nó liên quan đến các quyết định của các công ty cổ phần tư nhân ở một châu lục đang nỗ lực phi carbon hóa nền kinh tế.

“Ngay cả khi châu Âu thực sự muốn tăng nhập khẩu, tôi cũng không rõ cơ chế nào cho phép EU yêu cầu các công ty này mua thêm năng lượng từ Mỹ,” Matt Smith thuộc công ty tư vấn năng lượng Kpler nhận xét. Ông cho rằng các con số này là “viển vông”. “Các công ty có nghĩa vụ với cổ đông và phải mua nguyên liệu đầu vào rẻ nhất.”

Tuyên bố hôm Chủ nhật đã đặt năng lượng trở thành trung tâm của một thỏa thuận thương mại mà Trump cho là một trong những thỏa thuận quan trọng nhất từ trước tới nay, giúp tránh được một cuộc chiến thuế quan đang rình rập giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Trump đã ca ngợi kỷ nguyên “thống trị năng lượng” của nước Mỹ dựa trên việc “giải phóng” sản lượng nhiên liệu hóa thạch, mặc dù hoạt động khoan tại các khu vực dầu khí đá phiến chủ lực đã chậm lại kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng.

Cổ phiếu của các công ty năng lượng Mỹ đã tăng vào thứ Hai sau tin tức về thỏa thuận với EU, điều có thể tiếp thêm động lực cho các nhà xuất khẩu khí hóa lỏng (LNG) và dầu mỏ vốn đã hưởng lợi từ nỗ lực của châu Âu nhằm cắt giảm nhập khẩu năng lượng từ Nga.

Năm ngoái, EU đã nhập khẩu hơn 435.7 tỷ USD năng lượng — nhưng phần năng lượng nhập từ Mỹ chỉ chiếm 75 tỷ USD.

Brussels hiện vẫn giữ kế hoạch chấm dứt hoàn toàn việc mua khí đốt từ Nga trước năm 2028, bao gồm cả LNG — điều có thể mở ra thêm cơ hội cho các nhà xuất khẩu Mỹ.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng mục tiêu 250 tỷ USD là không khả thi nếu vẫn muốn đảm bảo nguồn cung năng lượng rẻ và an toàn cho cả châu Âu lẫn chính Trump.

“Điều này sẽ đòi hỏi châu Âu phải nhập khẩu lượng lớn hơn nhiều dầu và khí từ Mỹ, đồng thời giảm mua từ các nhà cung cấp khác — và với giả định giá dầu khí sẽ tiếp tục cao hoặc tăng thêm để đạt được con số 250 tỷ USD,” theo bà Anne-Sophie Corbeau, chuyên gia năng lượng tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu của Đại học Columbia.

“Chúng tôi muốn giảm hóa đơn năng lượng, còn Tổng thống Trump thì muốn hạ giá dầu — vậy thỏa thuận này có nghĩa lý gì?”

Các nhà sản xuất Mỹ lại tỏ ra lạc quan hơn, cho rằng thỏa thuận này sẽ giúp các công ty nhập khẩu năng lượng ở châu Âu ký thêm nhiều hợp đồng với Mỹ.

Viện Dầu khí Hoa Kỳ — nhóm vận động hành lang hùng mạnh của ngành dầu khí Mỹ — cho biết thỏa thuận này sẽ “củng cố vai trò của nước Mỹ” như một nhà cung cấp quan trọng cho châu Âu.

Các lãnh đạo ngành LNG cho rằng thỏa thuận có thể giúp các nhà phát triển có thêm vốn để xây dựng làn sóng nhà máy hóa lỏng mới ở Vịnh Mexico — trung tâm của ngành xuất khẩu khí đốt Mỹ.

“Đây là một chất xúc tác hỗ trợ tiếp tục ký hợp đồng tiêu thụ dài hạn,” Ben Dell, chủ tịch công ty Commonwealth LNG, nói. Công ty ông đang phát triển một cơ sở hóa lỏng mới tại bang Louisiana.

Chỉ vài giờ sau khi Trump và Von der Leyen công bố thỏa thuận thương mại, Venture Global — một nhà xuất khẩu LNG của Mỹ có nhiều hợp đồng với châu Âu — thông báo đang tiến hành một dự án trị giá 15 tỷ USD để sản xuất 28 triệu tấn LNG mỗi năm — tương đương gần một nửa nhu cầu khí đốt hiện tại của Đức.

“Chúng tôi hoan nghênh thỏa thuận thương mại của Tổng thống Trump,” Giám đốc điều hành Mike Sabel của Venture Global nói, dù ông thừa nhận khoản tài trợ cho dự án đã được sắp xếp từ trước. Venture Global sẽ “nhanh chóng cung cấp nguồn LNG dồi dào”.

Cổ phiếu của Venture Global tăng gần 8% vào sáng thứ Hai, trong khi các đối thủ Cheniere Energy và NextDecade cũng tăng gần 5%. Cuối phiên, Venture Global chốt tăng 4%, còn Cheniere và NextDecade đều tăng khoảng 1%.

Chỉ số ngành năng lượng thuộc S&P 500 — bao gồm các công ty dầu khí có thể cung ứng năng lượng cho làn sóng xuất khẩu mới — cũng đóng cửa tăng hơn 1%.

Tuy vậy, các nhà phân tích đã nhắc lại tiền lệ không mấy khả quan của Trump với những tuyên bố “bom tấn” trước đây, bao gồm thỏa thuận thương mại với Trung Quốc năm 2020 trong nhiệm kỳ đầu. Bắc Kinh khi đó được cho là sẽ mua thêm 200 tỷ USD hàng hóa Mỹ, nhưng không thực hiện.

“Lịch sử thỏa thuận giai đoạn một với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu là một tiền lệ không mấy sáng sủa cho cam kết 750 tỷ USD của EU lần này,” Kevin Book, giám đốc điều hành công ty tư vấn ClearView Energy Partners ở Washington, bình luận.

Bill Farren-Price, trưởng bộ phận nghiên cứu khí đốt tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, cho rằng rất khó để EU có thể tăng gấp năm lần giá trị nhập khẩu năng lượng từ Mỹ trong khi vẫn đang chuyển hướng sang năng lượng tái tạo.

“Nhu cầu khí đốt ở châu Âu đang yếu, giá năng lượng lại giảm. Dù sao thì các công ty tư nhân chứ không phải chính phủ mới là bên ký hợp đồng nhập khẩu năng lượng,” ông nói. “Dù thích hay không, ở châu Âu thì các cối xay gió đang thắng thế.”