Thời đại bong bóng nợ: Những hiểm họa và cơ hội ẩn sau

Nếu bạn thực sự muốn hiểu rõ hệ thống tiền tệ hiện tại cùng những rủi ro và cơ hội mà hệ thống này mang lại, The Age of Debt Bubbles chính là cuốn sách không thể bỏ qua. Cuốn sách đem đến một phân tích toàn diện, sâu sắc và giàu thông tin về cơ chế vận hành của hệ thống tài chính toàn cầu ngày nay.

Gánh nặng phình to của nền kinh tế toàn cầu

Thay vì dựa trên tiết kiệm và đầu tư bền vững, sự phát triển kinh tế hiện tại lại dựa vào chi tiêu và vay nợ. Trong một hệ thống mà nợ chính phủ được xem là tài sản an toàn nhất, các quốc gia ngày càng đẩy tỷ lệ thanh khoản lên ngưỡng báo động, tạo ra những chu kỳ bùng nổ và suy thoái không hồi kết.

Qua phân tích cẩn trọng các dữ liệu và xu hướng lịch sử, cuốn sách phơi bày những rủi ro từ các bong bóng nợ ngày càng phình to, làm chao đảo nền kinh tế toàn cầu.

Cuốn sách chỉ ra rằng nợ không chỉ phổ biến mà còn trở thành một phần không thể thiếu của các nền kinh tế hiện đại. Trong cuộc đua tăng trưởng và lợi nhuận, việc thiếu vốn chủ sở hữu đã buộc các cá nhân, doanh nghiệp và chính phủ phải chấp nhận mức độ rủi ro ngày càng cao thông qua vay nợ. Chính điều này đã tạo nên một hệ thống tài chính mong manh, nơi các cuộc khủng hoảng tài chính là điều tất yếu.

Thời đại của bong bóng nợ và bất ổn kinh tế

Cuốn sách mang đến cái nhìn thấu đáo về chính sách tiền tệ hiện đại, sự bùng nổ của bong bóng tài sản do nợ gây ra, và những hậu quả kinh tế mà chúng để lại.

Hai phần chính của cuốn sách:

Phần đầu cuốn sách phân tích chi tiết cách thức tạo tiền trong các nền kinh tế hiện đại và quá trình hình thành bong bóng nợ. Một số điểm nổi bật:

• Ngân hàng tạo tiền bằng cách mở rộng bảng cân đối khi cấp tín dụng.
• Chính phủ tạo tiền qua việc vay mượn và chi tiêu.
• Ngân hàng cần vốn để cho vay với khu vực tư nhân nhưng không cần gì để cho vay chính phủ in tiền.
• Nhiều nhà kinh tế thậm chí hiểu sai cách vận hành này.

Quá trình mở rộng tiền tệ liên tục được ví như “bơm thanh khoản” một sự tiếp sức cần thiết. Nhưng thực chất, đây chỉ là lớp vỏ che giấu sự gia tăng rủi ro và nợ nần trong hệ thống tài chính.

Hậu quả của mở rộng tín dụng:

• Quá trình tín dụng không ngừng này dẫn đến những méo mó kinh tế và đầu tư sai lầm. Một số hiện tượng điển hình:
• Doanh nghiệp vay nợ khổng lồ để đầu tư vào những dự án thiếu bền vững.
• Giá nhà tăng vượt mức thu nhập, gây ra tình trạng khủng hoảng khả năng chi trả.
• Nợ thẻ tín dụng đạt đỉnh dù lạm phát leo thang và tiền lương thực tế giảm.
• Giá cổ phiếu và trái phiếu tăng mạnh bất chấp nền tảng kinh tế yếu kém.

Tất cả những điều này là minh chứng rõ ràng cho rủi ro từ việc tích lũy nợ và đầu tư không hiệu quả, tạo nên những bong bóng tài sản khổng lồ đe dọa sự ổn định của nền kinh tế toàn cầu.

Phần hai của cuốn sách bao gồm những chương viết bởi các nhà hoạch định chính sách cấp cao, mang đến cái nhìn đa chiều về bong bóng nợ và ngân hàng trung ương hiện đại.

Các tác giả đóng góp gồm William White (cựu quan chức BIS), Barbara Kolm (Phó Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Áo), Lord Syed Kamall (cựu Nghị sĩ Nghị viện Châu Âu) và Miguel Fernandez Ordoñez (cựu Thống đốc Ngân hàng Tây Ban Nha). Một số tác giả từ góc nhìn Keynesian giúp người đọc có cái nhìn toàn diện và cân bằng về hệ thống tiền tệ hiện đại.

Cuốn sách chỉ ra rằng nhiều giáo trình và nhà kinh tế học ngày nay vẫn chưa hiểu đúng về quá trình tạo tiền trong nền kinh tế hiện đại. Cuốn sách phê phán chính sách của các ngân hàng trung ương, khi họ dường như tập trung vào việc duy trì và che giấu bong bóng tài sản thay vì ngăn chặn. Việc điều chỉnh lãi suất là một trong những yếu tố nguy hiểm nhất. Ngân hàng trung ương hạ lãi suất để khuyến khích tăng trưởng tín dụng, nhưng điều này luôn tạo ra những méo mó trong nền kinh tế. Hơn nữa, khi chính sách tiền tệ gây ra lạm phát, các nhà hoạch định chính sách lại tăng lãi suất, điều này càng khiến người cuối cùng nhận tiền chịu ảnh hưởng nặng nề hơn.

Tạo tiền không bao giờ là một quá trình trung lập, điều này luôn mang lại lợi ích không cân xứng cho người nhận tiền đầu tiên, đặc biệt là chính phủ, trong khi người nhận tiền cuối cùng, lương thực tế và tiết kiệm gửi ngân hàng lại bị thiệt hại. Hệ thống tiền tệ hiện tại vì thế được thiết kế để trừng phạt những người tiết kiệm cẩn thận, làm giảm sức mua của đồng tiền và đồng thời khuyến khích sự chấp nhận rủi ro thái quá cũng như sự vô trách nhiệm tài chính của chính phủ.

Trong những giai đoạn mở rộng tiền tệ, quy mô chính phủ trong nền kinh tế gia tăng vì nợ công được khuyến khích, trong khi quy định yêu cầu các ngân hàng xem nợ chính phủ là tài sản không có rủi ro. Tuy nhiên, khi tiền tệ bị thu hẹp, quy mô chính phủ tiếp tục tăng lên vì gánh nặng của việc tăng lãi suất và thắt chặt thanh khoản chủ yếu đổ lên vai các gia đình và doanh nghiệp nhỏ.

Các tác giả của cuốn sách này đề xuất rằng khung chính sách tiền tệ của các quốc gia phát triển cần có cải cách sâu rộng. Họ kêu gọi xây dựng một hệ thống tiền tệ không phụ thuộc vào việc gia tăng không ngừng các dự trữ, mà thay vào đó là một hệ thống với dự trữ khan hiếm, tương tự như tiêu chuẩn vàng. Điều này sẽ giúp giảm thiểu sự can thiệp của ngân hàng trung ương vào nền kinh tế, đồng thời hạn chế tác động của họ đến việc phân bổ tài nguyên. Đồng thời, cần giảm sự liên kết giữa ngân hàng trung ương và nợ công để bảo vệ tính độc lập của ngân hàng trung ương, đồng thời giảm bớt bảng cân đối kế toán của họ để có thể mở rộng khi thật sự cần thiết. Các tác giả cũng cho rằng lực lượng thị trường nên quyết định lãi suất thay vì chính sách của ngân hàng trung ương, vì chính lãi suất thấp do ngân hàng trung ương áp đặt mới là nguyên nhân chính dẫn đến đầu tư sai lầm và bong bóng tài sản.

The Age of Debt Bubbles là một đóng góp quan trọng trong cuộc tranh luận về chính sách tiền tệ và sự ổn định tài chính. Cuốn sách này thách thức các quan điểm truyền thống, đồng thời mang đến những góc nhìn thay thế về các vấn đề có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi người.

Như Hayek từng nói: “Sự bất ổn trong quá khứ của nền kinh tế thị trường là hậu quả của việc loại trừ yếu tố điều tiết quan trọng nhất của cơ chế thị trường - tiền, ra khỏi việc được điều tiết bởi chính quá trình thị trường.”

Cuốn sách này rất phù hợp với thời điểm hiện tại khi người dân đang phải đối mặt với lạm phát dai dẳng sau những can thiệp chưa từng có của các ngân hàng trung ương. Điều này dẫn đến giá tài sản tăng cao kỷ lục, nhưng mức tăng lương thực tế lại yếu. Nếu bạn muốn hiểu rõ về tiền tệ và tại sao điều này lại quan trọng đối với bạn, đây là cuốn sách không thể bỏ qua.