Thượng đỉnh Mỹ–Hàn: Chi phí quân sự, cân bằng Trung Quốc và áp lực hạt nhân Triều Tiên

Khi Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump trong hội nghị thượng đỉnh đầu tiên vào tuần tới, ông sẽ phải đối mặt với áp lực từ phía Washington về việc Seoul cần chi trả nhiều hơn cho sự hiện diện quân sự của Mỹ trên bán đảo Triều Tiên. Các vấn đề an ninh dự kiến sẽ là trọng tâm hàng đầu trong chương trình nghị sự.

Trong khi các cuộc đàm phán thương mại trước đây từng thu hút nhiều sự chú ý, lần này, câu hỏi về tương lai của liên minh Mỹ - Hàn và cách tiếp cận đối với Triều Tiên sở hữu vũ khí hạt nhân mới là tâm điểm thảo luận tại Nhà Trắng, theo nhận định của giới chức và các nhà phân tích.

Một vấn đề nan giải đối với ông Lee là yêu cầu của Trump buộc Hàn Quốc phải chi trả nhiều hơn đáng kể cho việc duy trì 28,500 binh sĩ Mỹ đang đồn trú như một di sản từ cuộc Chiến tranh Triều Tiên 1950–1953. Một quan chức Mỹ cho biết, “chia sẻ gánh nặng” sẽ là chủ đề then chốt và dự kiến Trump sẽ nêu rõ tại cuộc gặp.

Theo Victor Cha, chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), hiện tại Seoul đã đóng góp hơn 1 tỷ USD mỗi năm cho sự hiện diện quân sự Mỹ, đồng thời tài trợ việc xây dựng căn cứ Mỹ lớn nhất ở nước ngoài – Camp Humphreys. Tuy nhiên, ông Trump vẫn muốn nhiều hơn, từng gợi ý rằng Seoul nên trả tới 5 tỷ, thậm chí 10 tỷ USD. Ngoài ra, ông cũng kêu gọi các đồng minh, bao gồm Hàn Quốc, nâng chi tiêu quốc phòng lên gần 5% GDP, trong khi hiện tại Hàn Quốc mới ở mức 3.5%.

Dù chưa có quyết định chính thức, Lầu Năm Góc đang bàn thảo khả năng rút một phần quân Mỹ khỏi Hàn Quốc. Một số quan chức Mỹ cho rằng liên minh cần được điều chỉnh lại, không chỉ nhằm đối phó Triều Tiên mà còn hướng tới thách thức ngày càng lớn từ Trung Quốc. Điều này có thể khiến ông Lee lâm vào tình thế khó khăn, bởi dù ủng hộ mạnh mẽ liên minh với Mỹ, ông cũng cam kết theo đuổi cách tiếp cận cân bằng giữa Washington và Bắc Kinh.

Tướng Xavier Brunson, Chỉ huy Lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc (USFK), cho biết không có sự mặc định rằng Seoul sẽ phải tham gia vào bất kỳ xung đột nào liên quan tới Đài Loan. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng tình hình an ninh khu vực có tính gắn kết và lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc có thể cần được triển khai trong những kịch bản rộng hơn.

Bộ Ngoại giao Hàn Quốc, khi được hỏi về khả năng “linh hoạt chiến lược” này, cho biết khó có thể dự đoán các hoạt động giả định của USFK. Tuy vậy, mọi hành động đều sẽ được thực hiện dựa trên tham vấn và trao đổi chặt chẽ giữa hai nước.

Bruce Klingner, cựu chuyên gia tình báo Mỹ hiện làm việc tại Quỹ Mansfield, cảnh báo rằng việc gắn USFK rõ ràng hơn với chiến lược đối phó Trung Quốc có thể khiến Bắc Kinh phản ứng gay gắt, thậm chí áp dụng biện pháp trả đũa kinh tế tương tự như khi Hàn Quốc triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD vào năm 2017.

Triều Tiên và vấn đề hạt nhân

Về Triều Tiên, ông Lee và Trump được cho là có nhiều điểm chung, khi cả hai đều sẵn sàng mở cửa cho các cuộc đối thoại. Tuy nhiên, Bình Nhưỡng đến nay vẫn từ chối khôi phục đàm phán và thay vào đó siết chặt hợp tác quân sự, kinh tế và chính trị với Nga.

Jenny Town, chuyên gia từ chương trình 38 North, nhận định: “Khả năng cuộc gặp tạo ra tiến triển thực chất về Triều Tiên là không nhiều, ngoài việc tái khẳng định cam kết ngoại giao và mục tiêu phi hạt nhân hóa.”

Trong cuộc phỏng vấn với báo Yomiuri Shimbun (Nhật Bản), ông Lee cho biết chính quyền của ông sẽ đặt nền móng cho việc tháo dỡ chương trình hạt nhân của Triều Tiên thông qua đối thoại và hợp tác chặt chẽ với Washington. Tuy nhiên, Bình Nhưỡng nhiều lần tuyên bố sẽ không từ bỏ kho vũ khí hạt nhân.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Hàn Quốc Cho Hyun nói trước quốc hội rằng Seoul có thể tận dụng hội nghị thượng đỉnh để tìm kiếm sự đồng ý của Mỹ cho việc tái chế hoặc làm giàu nhiên liệu hạt nhân. Dù một số quan chức Hàn Quốc từng nhắc đến khái niệm “năng lực hạt nhân tiềm tàng” – tức khả năng nhanh chóng phát triển vũ khí nguyên tử khi cần – ông Cho khẳng định tái chế hạt nhân chỉ phục vụ mục đích công nghiệp và môi trường, chứ không nhằm vũ khí hóa.

Tuy nhiên, theo Daryl Kimball, Giám đốc Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí tại Mỹ, Hàn Quốc không có nhu cầu thực sự về tái chế hoặc làm giàu urani trong nước cho các mục tiêu dân sự. Ông nhấn mạnh rằng cả hai hoạt động này đều bị cấm theo Thỏa thuận Hợp tác Hạt nhân Mỹ–Hàn, bởi chúng có thể được sử dụng để chế tạo bom.

“Những phát biểu của Ngoại trưởng Cho khó có thể trấn an được,” ông Kimball nói, “khi ngày càng nhiều chính trị gia Hàn Quốc công khai gợi ý rằng đất nước họ nên sở hữu lựa chọn vũ khí hạt nhân.”