Tổng thống Trump ca ngợi quan hệ Mỹ-Trung, Tập nhấn mạnh “Đài Loan trở về Trung Quốc”

Tổng thống Donald Trump ca ngợi quan hệ với Trung Quốc là "vô cùng mạnh mẽ" vào thứ Hai sau cuộc gọi với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người nhấn mạnh rằng việc Đài Loan "trở về Trung Quốc" là một phần quan trọng trong tầm nhìn của Bắc Kinh về trật tự thế giới.

Cuộc gọi này, trước đó chưa được công bố, diễn ra vài tuần sau cuộc gặp trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo tại Hàn Quốc, nơi họ đồng ý về một khuôn khổ cho thỏa thuận thương mại vẫn chưa hoàn tất.

Trung Quốc đang vướng vào tranh chấp lãnh thổ kéo dài với đồng minh của Mỹ là Nhật Bản. Tháng này, Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi tuyên bố rằng bất kỳ cuộc tấn công nào của Trung Quốc nhằm vào Đài Loan do chính quyền dân chủ quản lý đều có thể kích hoạt phản ứng quân sự từ Nhật Bản.

"Trung Quốc và Mỹ từng chiến đấu cùng nhau chống chủ nghĩa phát xít và quân phiệt, và giờ nên hợp tác để bảo vệ những thành quả của Chiến tranh Thế giới thứ Hai," Tập được hãng thông tấn chính thức Xinhua dẫn lời, đồng thời nhấn mạnh rằng "việc Đài Loan trở về Trung Quốc là một phần không thể tách rời của trật tự quốc tế sau chiến tranh."

Trung Quốc xem Đài Loan là một phần lãnh thổ và không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để kiểm soát hòn đảo này. Chính quyền Đài Loan bác bỏ tuyên bố của Bắc Kinh, khẳng định rằng chỉ người dân Đài Loan mới có quyền quyết định tương lai của họ.

Ông Trump không đề cập đến Đài Loan trong bài đăng trên Truth Social về cuộc gọi "rất tốt" với Tập, trong đó ông nhấn mạnh đã thảo luận nhiều vấn đề, bao gồm Ukraine, fentanyl và các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ.

"Quan hệ của chúng ta với Trung Quốc vô cùng mạnh mẽ! Cuộc gọi này tiếp nối sau cuộc họp vô cùng thành công tại Hàn Quốc cách đây ba tuần. Kể từ đó, đã có tiến triển đáng kể từ cả hai bên trong việc giữ các thỏa thuận được cập nhật và chính xác," ông Trump viết. Ông cho biết đã nhận lời mời thăm Bắc Kinh vào tháng Tư và đã mời Tập thăm Mỹ vào cuối năm.

Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết cuộc gọi tập trung vào vấn đề thương mại và kéo dài khoảng một giờ. "Chúng tôi hài lòng với những gì nhận được từ Trung Quốc, và họ cũng cảm thấy như vậy," bà nói.

Sau nhiều tháng căng thẳng thương mại do các mức thuế của chính quyền Trump, hai bên đã đạt được khuôn khổ thỏa thuận tại Hàn Quốc vào ngày 30/10. Washington đồng ý không áp thuế 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh đình chỉ kế hoạch cấp phép xuất khẩu đối với các khoáng sản đất hiếm và nam châm quan trọng.

Trung Quốc đã nối lại mua đậu nành Mỹ và ngừng mở rộng hạn chế xuất khẩu đất hiếm. Mỹ cũng giảm thuế 10% đổi lấy cam kết của Bắc Kinh giúp hạn chế dòng hóa chất dùng để sản xuất fentanyl tổng hợp vào Bắc Mỹ.

Tập nhấn mạnh rằng quan hệ Mỹ-Trung đã ổn định và cải thiện kể từ cuộc gặp, nói rằng "sự thật một lần nữa cho thấy hợp tác mang lại lợi ích cho cả hai bên, trong khi đối đầu gây hại cho cả hai." Ông kêu gọi duy trì đà tích cực và ủng hộ mọi nỗ lực tạo thuận lợi cho hòa bình tại Ukraine.

Bản tường thuật của Trung Quốc nhấn mạnh vấn đề Đài Loan, một chủ đề không được đề cập trong tuyên bố sau cuộc gặp tại Hàn Quốc. Chuyên gia Đài Loan Bonnie Glaser nhận định Tập có thể đã dùng dịp này để trình bày quan điểm về Đài Loan do truyền thông tập trung nhiều vào cuộc họp tại Busan mà Đài Loan không được nhắc đến.

Trump chưa trực tiếp tham gia vào tranh chấp âm ỉ giữa Nhật Bản và Trung Quốc về Đài Loan, mặc dù đại sứ Mỹ tại Nhật Bản, George Glass, từng khẳng định Mỹ ủng hộ Tokyo đối phó với những thách thức từ Bắc Kinh.

Đầu ngày thứ Hai, Bắc Kinh phản đối việc Nhật Bản triển khai một đơn vị tên lửa phòng không tầm trung trên đảo Yonaguni, cách Đài Loan khoảng 110 km, gọi đây là hành động "tạo căng thẳng khu vực và đối đầu quân sự."

Marvin Park, cựu giám đốc phụ trách vấn đề Đài Loan tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, nhận định các tên lửa này mang tính phòng thủ, với tầm bắn khoảng 50 km, không thể vươn tới Đài Loan. Ông nhấn mạnh: "Nỗi lo sâu xa hơn của Trung Quốc là khả năng quân sự hóa tiếp theo của Nhật Bản. Nếu Nhật triển khai hệ thống phòng thủ này, họ có thể dễ dàng vận động cho năng lực tiên tiến hơn ở các đảo phía tây nam."