Tập Cận Bình đã phải đối mặt với sự hoài nghi và bất mãn ngày càng tăng ở Trung Quốc do các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt vì Covid, nền kinh tế chậm lại và các cuộc tấn công vào giới doanh nhân. Giờ đây, Donald Trump đã trao cho ông một món quà để tập hợp sự ủng hộ trong nước đó là một kẻ thù từ bên ngoài.

Mặc dù sự kiểm duyệt lan rộng của Đảng Cộng sản và bộ máy tuyên truyền tạo meme gây khó khăn cho việc đánh giá dư luận, nhưng chính quyền ở Bắc Kinh không phải lúc nào cũng kiểm soát được thông điệp. Điều đó đã được thấy rõ vào cuối năm 2022 khi các cuộc biểu tình đường phố hiếm hoi đồng thời nổ ra chống lại các chính sách chống dịch của ông Tập, khiến nhà lãnh đạo Trung Quốc đột ngột chấm dứt các biện pháp ngăn chặn virus nghiêm ngặt nhất thế giới.

Giờ đây, một làn sóng khác đang quét qua Trung Quốc, nhưng lần này nó có lợi cho ông Tập. Các cuộc phỏng vấn với hàng chục người ở Trung Quốc trong giới kinh doanh và chính phủ, nhiều người yêu cầu ẩn danh để nói chuyện tự do về một chủ đề nhạy cảm, cho thấy một sự đồng thuận vững chắc là ủng hộ chống trả mạnh mẽ đòn tấn công của Trump là tăng thuế đối với nhiều mặt hàng của Trung Quốc lên 145% — một mức có nguy cơ xóa bỏ hiệu quả thương mại giữa các nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Trump đã nhiều lần kêu gọi ông Tập nhấc điện thoại và đạt được thỏa thuận, đặt cược rằng thuế quan lớn sẽ buộc ông phải làm như vậy.

Các nhà đầu tư tài chính, các nhà sản xuất ở khu vực ven biển phía đông của Trung Quốc, các nhà hoạch định chính sách trong một loạt các bộ phận và thậm chí cả các phe phái ưu tú đã bị thiệt hại từ cuộc nắm quyền của ông Tập đều đang tập hợp lại ủng hộ ông. Ngay cả những nhà phê bình thường xuyên và các doanh nhân đã bị các chính sách của ông vùi dập trong những năm gần đây cũng muốn ông giữ vững lập trường trước một cuộc tấn công kinh tế chưa từng có.

James Zhang, một nhà xuất khẩu đồ nội thất ở thành phố ven biển Ninh Ba, người có 60% doanh thu từ Mỹ, cho biết: “Mọi người thực sự đồng lòng không quỳ gối và chiến đấu đến cùng. “Nhượng bộ không mang lại con đường phía trước, mà chỉ là một ngõ cụt.”

Tâm lý công chúng là một yếu tố quan trọng trong cuộc đối đầu Mỹ-Trung, vốn có ý nghĩa sâu sắc đối với nền kinh tế toàn cầu và thị trường tài chính sau khi Trump tăng thuế lên mức cao nhất trong hơn một thế kỷ. Mặc dù cả hai quốc gia sẽ phải chịu một đòn giáng mạnh, nhưng rủi ro đặc biệt cao đối với ông Tập: Bất kỳ nghị quyết nào có khả năng vượt ra ngoài mức thuế quan, có khả năng ảnh hưởng đến sự trỗi dậy kinh tế và sức mạnh toàn cầu của Trung Quốc trong nhiều thập kỷ tới.

Scott Kennedy, một chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington, cho biết: “Đối với Trump, đây là một cuộc chiến thương mại để cho thấy ông ấy mạnh mẽ. “Đối với Trung Quốc, đó là sự tồn tại.”

Trump đã nhiều lần kêu gọi ông Tập nhấc điện thoại và đạt được thỏa thuận, đặt cược rằng thuế quan lớn sẽ buộc ông phải làm như vậy. Thay vào đó, chúng đã giải phóng một làn sóng yêu nước, tạo không gian cho nhà lãnh đạo quyền lực nhất của Trung Quốc kể từ thời Mao Trạch Đông cố thủ. Mặc dù Trung Quốc sẵn sàng đàm phán, nhưng các quan chức ở Bắc Kinh không chắc Trump muốn gì và cảnh giác việc đặt ông Tập vào một tình huống khó lường có thể khiến ông trông yếu thế.

Mối lo ngại của các quan chức chính phủ là bất kỳ sự nhượng bộ nào cũng sẽ chỉ dẫn đến nhiều yêu cầu hơn từ Trump, người có thể đe dọa tăng và giảm thuế bất cứ khi nào ông mu. Việc Trump tính toán thuế quan chỉ dựa trên thâm hụt thương mại, cũng như những nỗ lực lôi kéo các quốc gia khác hành động chống lại Bắc Kinh, đã củng cố những lo ngại rằng chính quyền của ông chỉ đơn giản là muốn kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc và muốn Mỹ thắng bằng mọi giá.

Các hành động của Trump đang giúp củng cố viễn cảnh ông Tập tiếp tục nắm quyền, vì ngay cả những người chỉ trích cũng muốn ông giữ vững lập trường trước một cuộc tấn công kinh tế chưa từng có.

Người phát ngôn của Hội đồng An ninh Quốc gia James Hewitt cho biết: “Chính quyền Trump đã nói rõ rằng họ sẽ không dung thứ cho fentanyl do Trung Quốc cung cấp và các hoạt động thương mại không công bằng gây tổn hại cho người dân Mỹ. “Trung Quốc nên hợp tác với chúng tôi một cách thiện chí hoặc họ có nguy cơ mất quyền tiếp cận thị trường lớn nhất thế giới.”

Chính phủ của ông Tập tin tưởng rằng họ có thể triển khai đủ các biện pháp kích thích để bù đắp cho những tổn thất tồi tệ nhất, nhờ khả năng kiểm soát vững chắc nền kinh tế và khả năng kiềm chế bất kỳ tình trạng bất ổn nào. Ngược lại, Trump đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc rút lui từ những người ủng hộ chính ở Phố Wall và thậm chí cả những lời xì xào bất mãn từ các nhà lập pháp đảng Cộng hòa, những người có nguy cơ mất chức nếu nền kinh tế chậm lại và giá cả tăng lên. Ông đã tạm dừng thuế quan trừng phạt đối với phần lớn thế giới và đặt ra các miễn trừ quan trọng đối với thuế của Trung Quốc.

Trong ngắn hạn, phong trào dân tộc chủ nghĩa của Trung Quốc giúp ông Tập có thêm thời gian để tìm ra các giải pháp cho một nền kinh tế vốn đã bị khủng hoảng bất động sản và giảm phát làm suy yếu trước khi thuế quan của Trump có hiệu lực, dẫn đến sự bất mãn xã hội gia tăng. Bloomberg Economics tính toán rằng thuế quan ở mức hiện tại có thể xóa sổ hơn 80% hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, làm giảm hai điểm phần trăm GDP nếu các nhà máy không thể tìm thấy thị trường mới cho hàng hóa của họ.

Rana Mitter, chủ tịch ST Lee về quan hệ Mỹ-Á tại Trường Harvard Kennedy, cho biết: “Hầu hết những thiếu xót mà chính phủ Trung Quốc phải biện minh hoặc chịu trách nhiệm về các điều kiện kinh tế khó khăn, giờ đây họ có thể đổ lỗi cho thuế quan của Trump. “Ngay cả khi trên thực tế, thuế quan không liên quan nhiều đến những khó khăn đó.”

Về lâu dài, các hành động của Trump đang giúp củng cố viễn cảnh ông Tập tiếp tục nắm quyền và mang lại những gì ông gọi là “Giấc mơ Trung Hoa về sự phục hưng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa”. Điều đó bao gồm việc tiến lên phía trước với “một con đường hiện đại hóa kiểu Trung Quốc” và giành lại những nơi như Đài Loan, vùng lãnh thổ mà Trung Quốc đã mất trong cái gọi là Thế kỷ ô nhục, khi các lực lượng thực dân nắm quyền kiểm soát các cảng dọc theo bờ biển của nước này, bao gồm Thượng Hải và Hồng Kông.

Sự thay đổi của Trump đối với Ukraine và gợi ý rằng Đài Loan trả “tiền bảo hiểm” để được bảo vệ báo hiệu cho Bắc Kinh rằng Mỹ sẽ không vội can thiệp vào một cuộc khủng hoảng xuyên eo biển. Vào tháng 3, Tân Hoa Xã chính thức đã đăng một bài bình luận nói rằng Đài Loan “ đã bị bỏ rơi”.

Ngoài châu Á, động thái đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ của Trump đồng nghĩa với việc Hoa Kỳ từ bỏ một công cụ quan trọng để gây ảnh hưởng ở các nước đang phát triển, trong khi đó các nước này đang cân nhắc có nên đăng ký Sáng kiến Vành đai và Con đường của ông Tập hay không. Ông Trung đóng cửa Đài Tiếng nói Hoa Kỳ nghĩa là nhường cuộc chơi cho sóng phát thanh và hệ thống tuyên truyền ngày càng tinh vi của Trung Quốc.

Trong một đánh giá về hàng loạt bài phát biểu, câu chuyện trên báo chí chính thức, báo cáo của những người theo dõi Mỹ của Trung Quốc và các bài đăng trên mạng xã hội trong vài năm qua, Bloomberg Economics nhận thấy rằng nhiều người tin rằng thời của Trung Quốc đã đến khi Mỹ rơi vào vòng xoáy suy giảm.

Sinh viên Campuchia cầm chân dung của ông Tập và Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni trong một buổi lễ chào đón ở Phnom Penh vào ngày 17 tháng 4.

Cụm từ “Đồng chí Trump xây dựng Trung Quốc” thường được sử dụng trên internet bị kiểm soát chặt chẽ của Trung Quốc để cho thấy ông ấy đang gây tổn hại cho Mỹ như thế nào. Những người khác đã so sánh các cuộc tấn công hỗn loạn của tổng thống vào bộ máy quan liêu với Cách mạng Văn hóa của Mao Trạch Đông, khi Hồng vệ binh được triển khai để phá hủy các thể chế chính thức.

Trong những tuần gần đây, Trung Quốc đã tung ra một loạt các meme và ảnh do AI tạo ra trên các nền tảng như WeChat, Xiaohongshu và TikTok, mô tả những người Mỹ thừa cân một cách hài hước trong các nhà máy đang vặn ốc vít iPhone và đẩy một câu chuyện vẽ nên hình ảnh Mỹ ủng hộ thuế quan và bạo lực đối với một Trung Quốc hòa bình và thịnh vượng.

Chắc chắn rằng, những dự đoán về sự sụp đổ của nước Mỹ đã sai trong những năm qua. Năm 1991, Wang Huning — khi đó là giáo sư tại Đại học Fudan Thượng Hải — đã viết rằng xã hội Mỹ “dựa trên chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa khoái lạc và dân chủ rõ ràng đang thua một hệ thống tập thể, phủ nhận bản thân và độc đoán.”

Khi đó, Wang đang viết về sự cạnh tranh của Mỹ với Nhật Bản, quốc gia tiếp tục hứng chịu một cuộc suy thoái giảm phát kéo dài, chứng kiến nền kinh tế của mình bị Trung Quốc và Đức vượt qua. Tuy nhiên, những lời nói vẫn tiếp tục vang vọng: Sau chiến thắng bầu cử năm 2016 của Trump, nhu cầu về cuốn sách America Against America của ông đã tăng vọt và giá tại một thời điểm đã tăng vọt lên 2,900 đô la cho một bản.

Tạp chí Esquire phiên bản tiếng Trung, có hình Trump trên trang bìa, tại một hiệu sách ở Bắc Kinh vào tháng 3 năm 2017.

Năm 2017, ông Tập đã thăng chức Wang vào Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị, đưa ông trở thành một trong bảy người quyền lực nhất của Trung Quốc. Cuối năm đó, ông Tập tuyên bố rằng “dân tộc Trung Hoa đang đứng vững và kiên định ở phía Đông của Thế giới.”

Khi Trump phát động một cuộc chiến thương mại và biến dư luận toàn cầu chống lại Trung Quốc, ông Tập phải đối mặt với một số chỉ trích nội bộ vì đã biến quốc gia này thành mục tiêu bằng cách từ bỏ chiến lược “ẩn mình chờ thời” của cựu lãnh đạo Đặng Tiểu Bình, kêu gọi Trung Quốc "im hơi lặng tiếng" hơn trong khi lặng lẽ xây dựng sức mạnh. Một số tiếng nói ở Trung Quốc, bao gồm cả con trai của Đặng Tiểu Bình, đã cảnh báo rằng chính phủ Trung Quốc có nguy cơ thu hút sự chú ý đến sự phát triển của đất nước quá sớm.

Tuy nhiên, ngày nay, ít người đặt câu hỏi về cách tiếp cận của ông Tập.

Zhang, nhà xuất khẩu từ Ninh Ba, cho biết: “Vào năm 2019, khi chính phủ đến khảo sát ý kiến với các hiệp hội thương mại của chúng tôi, vẫn còn rất nhiều chia rẽ. “Một số người vẫn còn ảo tưởng về Mỹ và hy vọng chính phủ Trung Quốc sẽ cố gắng giao tiếp thân thiện, hoặc thậm chí thỏa hiệp.”

Ông nói thêm: “Bây giờ nó không còn là vấn đề chỉ là một cuộc chiến thương mại nữa”.

Một biển báo có nội dung 'Thuế chỉ 14%' tại Hội chợ Canton ở Quảng Châu, vào ngày 16 tháng 4. Bloomberg Economics tính toán rằng thuế quan ở mức hiện tại có thể xóa sổ hơn 80% hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ.

Lời kêu gọi chiến đấu đã đánh thức bộ máy quan liêu của Trung Quốc, nơi các quan chức trong nhiều năm đã kín tiếng để tránh bị cuốn vào các cuộc thanh trừng của ông Tập. Tuy nhiên, gần đây, họ đang làm việc suốt ngày đêm với hiệu quả cao hơn để giúp các nhà xuất khẩu chống lại những gì họ coi là một kẻ thù bên ngoài, theo những người quen thuộc với tình hình.

Các gã khổng lồ internet Trung Quốc từ Alibaba Group Holding Ltd. đến JD.com Inc. và PDD Holdings Inc. đã nhanh chóng đưa ra các chính sách để hỗ trợ các nhà xuất khẩu địa phương. Nền tảng Taobao-Tmall của Alibaba đã giảm phí nền tảng và phí quảng bá hàng hóa, đồng thời tổ chức các chiến dịch tiếp thị định hướng xuất khẩu hàng tuần. JD.com đang có kế hoạch mua ít nhất 200 tỷ nhân dân tệ hàng hóa định hướng xuất khẩu trong một năm để bán lại cho thị trường trong nước.

Một phần của quyết định chiến đấu xuất phát từ việc họ không có sự lựa chọn nào khác, nếu họ chịu chi phí thì sẽ dẫn đến phá sản cho nhiều doanh nhân.

Quan điểm đó đã được Michael You lặp lại ở Hạ Môn, một thành phố ven biển tiếp giáp với Đài Loan. Công ty của ông và nhiều nhà xuất khẩu khác đã chuẩn bị cho thời điểm này kể từ cuộc chiến thương mại đầu tiên của Trump, một phần bằng cách bán nhiều hơn cho các thương nhân nhỏ hơn của Mỹ thay vì các nhà bán lẻ khổng lồ. Cho đến nay, ông đã chuyển tất cả các chi phí thuế quan cho khách hàng Mỹ.

You, người có 80% doanh thu từ việc bán hàng hóa đóng gói như túi nhựa và túi giấy cho các cửa hàng ở Mỹ, cho biết: “Ngay cả khi chúng tôi muốn nhượng bộ, chúng tôi có rất ít điều có thể làm”.

Mặc dù chính phủ Trung Quốc đang lay chuyển dư luận bằng một loạt các bài đăng trên mạng xã hội trên các nền tảng khác nhau, nhưng những bình luận của You cho thấy sự trỗi dậy của lòng yêu nước là có thật.

Ông nói thêm: “Tôi đã cảm nhận được Trung Quốc mạnh mẽ như thế nào trong suốt quá trình này”.

Bằng cách giúp thống nhất Trung Quốc, thuế quan cực đoan của Trump đã làm suy yếu chiến lược mà chính quyền của ông đã triển khai trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Năm 2020, Ngoại trưởng khi đó là Michael Pompeo đã có một bài phát biểu nói rằng Đảng Cộng sản không đại diện cho 1.4 tỷ dân của Trung Quốc, và kêu gọi thế giới ủng hộ những người bất đồng chính kiến Trung Quốc trong việc đứng lên chống lại chính phủ của ông Tập.

Vance rời đi sau khi giới thiệu Elbridge Colby, một người cứng rắn về Trung Quốc, trong một phiên điều trần ở Washington, DC, vào ngày 4 tháng 3.

Lần này, nỗ lực ép buộc Trung Quốc nhượng bộ đã được kết hợp với những lời lẽ miệt thị từ những người như Phó Tổng thống JD Vance, người đã bôi nhọ công dân của quốc gia này là “nông dân Trung Quốc”. Thậm chí còn có lợi hơn cho ông Tập, Trump cũng áp đặt thuế quan cao đối với các đồng minh của Mỹ và các đối tác thương mại lớn của Trung Quốc ở châu Á, cho phép Bắc Kinh tự mô tả mình là người bảo vệ thương mại tự do và thu hẹp các lựa chọn cho các công ty chuyển ra khỏi lục địa.

Vẫn chưa rõ thời điểm yêu nước của Trung Quốc sẽ kéo dài bao lâu. Bài kiểm tra thực sự sẽ đến khi nhiều tuần và nhiều tháng trôi qua, và những công nhân Trung Quốc bình thường mất việc làm và đối phó với khó khăn kinh tế.

Ông Tập cũng phải đối mặt với một loạt các vấn đề khác. Bên cạnh việc đối phó với thuế quan của Trump, chi tiêu tiêu dùng yếu và sự sụp đổ chậm chạp trong lĩnh vực bất động sản, Trung Quốc vẫn còn tụt hậu so với Mỹ trong việc phát triển các chip tiên tiến của riêng mình cần thiết cho AI và các công nghệ khác sẽ thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai.

Một cuộc thanh trừng quân sự đang diễn ra được báo cáo đã mở rộng sang He Weidong, thành viên được xếp hạng cao thứ ba của Quân đội Giải phóng Nhân dân, người cũng nằm trong Bộ Chính trị gồm 24 thành viên. Các cuộc điều tra mở rộng đã lật đổ hai thành viên của Quân ủy Trung ương quyền lực, cũng như hai bộ trưởng quốc phòng trước đó - làm dấy lên câu hỏi về việc ông Tập tin tưởng quân đội đến mức nào.

Hơn nữa, việc tranh giành các vị trí đang bắt đầu trước Đại hội Đảng Cộng sản tiếp theo - sự kiện quan trọng nhất trong lịch chính trị của Trung Quốc - vào năm 2027. Ông Tập, hiện 71 tuổi, có thể cảm thấy cần phải chỉ định người kế nhiệm.

Ít nhất là bây giờ, phần lớn quốc gia đang cổ vũ cho ông.

Một công nhân tại một xưởng may mặc ở làng Tangbudong ở Quảng Châu, vào ngày 7 tháng 4. Chính phủ của ông Tập tin tưởng rằng họ có thể triển khai đủ các biện pháp kích thích để bù đắp cho những tổn thất tồi tệ nhất.

Một nhà sản xuất đồ chơi và dệt may Trung Quốc, người điều hành các nhà máy ở Quảng Đông, Ấn Độ và Đông Nam Á, cho biết: “Vài tháng trước, tôi đã nói rằng tôi chưa bao giờ biết mọi người lại bất hạnh đến vậy - với cuộc sống của họ, với ông Tập, với những lo lắng về tương lai. “

Người đó nói: “Bây giờ, mọi thứ đã thay đổi. “Mọi người vẫn thực sự lo lắng về công việc và thu nhập của họ - họ đang kìm hãm chi tiêu - nhưng bây giờ kẻ thù là Mỹ. Kẻ phải chịu trách nhiệm cho tình thế bi đát hiện nay.”