Trump gây áp lực lên Thổ Nhĩ Kỳ về vấn đề dầu Nga

Trump mô tả cuộc gặp với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan vào thứ Năm là "kết luận", nói rằng ông có thể xem xét đưa Thổ Nhĩ Kỳ trở lại chương trình chung sản xuất và mua máy bay chiến đấu F-35 của Lockheed Martin Corp. Ông cũng thúc giục Erdogan nỗ lực hơn trong việc thuyết phục Kremlin chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

“Tôi có thể làm dễ dàng nếu muốn. Chúng ta có thể làm điều đó,” Trump nói khi được hỏi liệu ông có mở đường cho một thỏa thuận về F-35 hay không. “Phụ thuộc vào đó. Ông ấy sẽ làm điều gì đó cho chúng ta,” Trump nói về Erdogan, nhưng không cung cấp thêm chi tiết về cuộc thảo luận.

Những bình luận này nhấn mạnh tính chất giao dịch của cuộc họp ngày thứ Năm và đánh dấu ví dụ mới nhất về việc Trump thúc giục các đối tác Mỹ cắt giảm mua năng lượng từ Nga trong nỗ lực siết chặt tài chính cho chiến tranh của Kremlin tại Ukraine. Trong khi đó, Erdogan cũng có những động cơ riêng để thỏa hiệp tại Nhà Trắng, nơi ông tìm kiếm các thỏa thuận về hàng không, quốc phòng và năng lượng nhằm khôi phục quan hệ căng thẳng với Washington.

“Bạn sẽ ấn tượng với những gì đã xảy ra với Erdogan,” Trump nói sau các cuộc gặp kéo dài hơn hai giờ với các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ. “Tôi tin rằng Erdogan sẽ ngừng mua dầu Nga. Erdogan sẽ làm điều đúng đắn.”

Chuyến thăm của Erdogan, lần đầu tiên trong sáu năm, mở ra cơ hội để Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ thiết lập lại quan hệ khi hai đồng minh NATO điều hướng một mạng lưới các thỏa thuận quốc phòng, xung đột khu vực và cạnh tranh với Nga và Trung Quốc.

Mặc dù hai nhà lãnh đạo không công bố các thỏa thuận ngay lập tức sau cuộc gặp, hãng hàng không quốc gia của Thổ Nhĩ Kỳ, Turkish Airlines, sau đó cho biết sẽ đặt mua tới 225 máy bay từ Boeing Co.

Trump cho biết trước cuộc họp tại Nhà Trắng rằng ông sẽ thảo luận về mong muốn của Erdogan tái gia nhập chương trình máy bay chiến đấu F-35, nhưng không cam kết để Ankara trở lại. Tuy nhiên, Trump nói nếu có cuộc gặp thuận lợi với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ, các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức tại đó có thể được gỡ bỏ "gần như ngay lập tức."

Hai nước đang trong tranh chấp kéo dài liên quan đến chương trình máy bay chiến đấu tàng hình F-35. Thổ Nhĩ Kỳ là đối tác ban đầu trong việc phát triển máy bay chiến đấu tiên tiến nhất của Lockheed nhưng bị loại khỏi chương trình sau khi mua hệ thống phòng không S-400 của Nga. Việc mua này dẫn đến các biện pháp trừng phạt của Quốc hội nhắm vào ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ và vẫn còn hiệu lực.

Trump gần đây cho biết có cơ hội giải quyết tranh chấp đó. Ankara từ chối từ bỏ các hệ thống S-400 theo yêu cầu của Washington, nhưng hy vọng thỏa hiệp về việc triển khai có thể mở lại cửa để mua F-35.

Tổng thống Mỹ cho biết hôm thứ Năm rằng ông sẽ thảo luận với Erdogan về việc mua hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot, một lựa chọn thay thế của Mỹ cho S-400.

Thổ Nhĩ Kỳ phụ thuộc vào sự hậu thuẫn quân sự và ngoại giao của Mỹ, và các nhà đầu tư xem vai trò của nước này trong liên minh phương Tây là then chốt cho sự phát triển của nền kinh tế lớn nhất Trung Đông.

Việc sửa chữa một số rạn nứt lâu đời giữa hai nước cũng có thể quan trọng trong việc củng cố NATO khi liên minh này đối mặt với những thách thức mới từ một nước Nga ngày càng tự tin và khi Trump tìm cách giảm căng thẳng Trung Đông do cuộc chiến của Israel với Hamas gây ra.

Trump nói hôm thứ Năm rằng Erdogan có thể đóng vai trò giúp thuyết phục Putin ngừng chiến đấu, nói rằng nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ được kính trọng cả ở Moscow và Kyiv, nhưng ông nhắc lại quan điểm rằng hạn chế nhập khẩu năng lượng từ Nga là con đường tốt nhất để tăng áp lực lên Moscow.

“Tôi nghĩ ông ấy có thể có ảnh hưởng lớn nếu muốn. Hiện tại, ông ấy rất trung lập. Ông ấy thích trung lập,” Trump nói. “Tôi cũng thích trung lập, nhưng ông ấy là người mà nếu tham gia, điều tốt nhất ông ấy có thể làm là không mua dầu và khí đốt từ Nga.”

Trong một cuộc họp riêng tại Phòng Bầu dục sau các cuộc thảo luận chiều thứ Năm, Trump đã được các phóng viên hỏi liệu ông có nhận được cam kết từ Erdogan ngừng mua dầu Nga hay không. Tổng thống nói rằng ông không muốn trả lời và cuối cùng nói rằng ông cảm thấy Erdogan sẽ dừng nếu ông yêu cầu.

Nga là nhà cung cấp năng lượng lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ, cung cấp 66% lượng nhập khẩu dầu và 41% lượng nhập khẩu khí đốt tự nhiên trong năm ngoái, theo số liệu từ cơ quan quản lý quốc gia. Thổ Nhĩ Kỳ trong những tuần gần đây đã nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung cấp khí đốt với một loạt thỏa thuận mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ, đặc biệt là hợp đồng 20 năm vừa ký với công ty thương mại Mercuria Energy Group Ltd. trong tuần này.

Trong các đợt gián đoạn nhập khẩu dầu Nga trước đây, người mua Thổ Nhĩ Kỳ đã chuyển sang các nhà cung cấp khác, bao gồm Iraq láng giềng. Nước này dự kiến sẽ tái khởi động xuất khẩu dầu qua cảng Địa Trung Hải Ceyhan của Thổ Nhĩ Kỳ vào thứ Bảy sau hai năm gián đoạn.