Trung Quốc tái áp lệnh cấm hải sản Nhật Bản giữa căng thẳng ngoại giao

Trung Quốc đã thông báo với Nhật Bản rằng họ sẽ cấm nhập khẩu toàn bộ hải sản Nhật Bản, theo các phương tiện truyền thông đưa tin vào thứ Tư, trong bối cảnh leo thang căng thẳng ngoại giao giữa hai nền kinh tế hàng đầu châu Á. Căng thẳng bùng phát sau khi Thủ tướng mới của Nhật Bản, Sanae Takaichi, tuyên bố trong tháng này rằng một cuộc tấn công của Trung Quốc vào Đài Loan đe dọa sự sống còn của Nhật Bản có thể kích hoạt phản ứng quân sự.

Trung Quốc đã yêu cầu Takaichi rút lại phát ngôn này và kêu gọi công dân không đến Nhật Bản, dẫn đến hàng loạt hủy bỏ có thể gây thiệt hại cho nền kinh tế lớn thứ tư thế giới. Khi được hỏi về các báo cáo tại cuộc họp báo, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ning nhấn mạnh: "Trong hoàn cảnh hiện tại, ngay cả khi hải sản Nhật Bản được xuất khẩu sang Trung Quốc thì cũng sẽ không tìm thấy thị trường." Bà cảnh báo nếu Takaichi không rút lại phát ngôn, Trung Quốc sẽ phải thực hiện các biện pháp đối phó nghiêm khắc và kiên quyết.

Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản, Minoru Kihara, cho biết Tokyo chưa nhận được thông báo chính thức nào từ Trung Quốc về lệnh cấm hải sản. Trước đó, Bắc Kinh đã dỡ bỏ hạn chế nhập khẩu hải sản Nhật Bản vốn được áp đặt liên quan đến quyết định xả nước thải đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima sau sự cố năm 2011. Các nguồn tin truyền thông Nhật Bản cho biết việc tái áp đặt lệnh cấm hiện được biện minh là do cần giám sát thêm việc xả nước.

Đối mặt với làn sóng phản ứng gay gắt từ phía Trung Quốc, Nhật Bản đã cảnh báo công dân của mình tại Trung Quốc tăng cường biện pháp an toàn và tránh các khu vực đông người. Tokyo nhấn mạnh rằng phát ngôn của Takaichi tại quốc hội vẫn phù hợp với lập trường chính phủ, cho thấy chưa có đột phá ngoại giao nào sắp xảy ra.

Trung Quốc trước đó đã tuyên bố vào tháng 6 sẽ nối lại nhập khẩu hải sản từ tất cả các tỉnh của Nhật Bản, trừ 10 tỉnh. Việc tái áp đặt lệnh cấm sẽ là cú đánh mạnh với nhiều công ty Nhật đang muốn tái nhập thị trường chiếm hơn 20% tổng kim ngạch xuất khẩu hải sản của Nhật Bản. Gần 700 nhà xuất khẩu Nhật đã đăng ký để vận chuyển hàng sang Trung Quốc, nhưng đến nay chỉ có ba công ty được phê duyệt. Trước lệnh cấm năm 2023, Trung Quốc là nhà mua sò điệp lớn nhất Nhật Bản và là nhà nhập khẩu chính hải sâm.

Các tác động lan rộng ngay lập tức bao gồm ngành du lịch, chiếm khoảng 7% GDP Nhật Bản, vốn phụ thuộc nhiều vào khách Trung Quốc và Hồng Kông, chiếm gần một phần năm lượt khách đến. Hơn 10 hãng hàng không Trung Quốc đã đề nghị hoàn tiền vé các tuyến bay đến Nhật Bản đến cuối năm, với ước tính khoảng 500,000 vé bị hủy. Một số nhân viên tại các ngân hàng nhà nước Trung Quốc cũng được thông báo không phê duyệt các yêu cầu đi Nhật Bản trong thời điểm hiện tại.

Các hoạt động văn hóa cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Một cuộc họp thường niên giữa học giả hai nước dự kiến tại Bắc Kinh đã bị hoãn, trong khi sự kiện hữu nghị Nhật-Trung tại Hiroshima ngày 21/11 cũng bị hủy. Nghệ sĩ Nhật Bản chịu tác động trực tiếp: buổi biểu diễn của danh hài tại lễ hội ở Thượng Hải bị hủy, các buổi chiếu phim Nhật Bản tạm ngừng, và ban nhạc nam Nhật Bản hủy sự kiện ở Quảng Châu. Nhiều ngôi sao Nhật đã cố gắng xoa dịu dư luận, như ca sĩ MARiA viết trên Weibo: "Trung Quốc giống như quê hương thứ hai của tôi và tất cả bạn bè ở Trung Quốc là gia đình quý giá — tôi sẽ luôn ủng hộ Một Trung Quốc."