Ukraine và Nga chưa thể đạt được các điều khoản ngừng bắn tại cuộc đàm phán ở Istanbul

Nguyễn Tuấn Đạt
Junior Analyst
Ukraine và Nga vẫn chưa thể đạt được lệnh ngừng bắn lâu dài sau vòng đàm phán hòa bình thứ hai tại Istanbul vào thứ Hai, Moscow vẫn đưa ra các yêu cầu khắt khe để chấm dứt cuộc chiến tranh kéo dài ba năm.

Sau các cuộc đàm phán tại Cung điện Çırağan bên bờ Bosphorus, phái đoàn của Kyiv và Moscow cho biết họ đã đồng ý trao đổi tất cả tù binh bị thương nặng và bị bệnh, cũng như tù binh chiến tranh dưới 25 tuổi.
Nhưng điều kiện hòa bình của các nước vẫn còn một khoảng cách lớn. Moscow khăng khăng các điều khoản gần như trao toàn bộ quyền kiểm soát Kyiv cho mình, trong khi bác bỏ yêu cầu của Ukraine về một lệnh ngừng bắn ngay lập tức và sự tham gia lớn hơn của Mỹ vào các cuộc đàm phán.
Đây là vòng đàm phán thứ hai do Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ làm trung gian sau khi tiến trình hòa bình được nối lại vào tháng trước lần đầu tiên kể từ đầu cuộc xung đột.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan cho biết cuộc họp “rất tốt” và nói thêm rằng ông sẽ xúc tiến tổ chức một hội nghị thượng đỉnh có sự tham gia của nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin và tổng thống Volodymyr Zelenskyy của Ukraine và Donald Trump của Mỹ. Zelenskyy sau đó vào thứ Hai cho biết ông và Erdoğan đã thảo luận về khả năng tổ chức cuộc họp vào cuối tháng Sáu hoặc đầu tháng Bảy tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, ngay cả khi bốn nhà lãnh đạo gặp mặt, Zelenskyy cho biết điều đó sẽ không dẫn đến một lệnh ngừng bắn kéo dài vì Putin chưa sẵn sàng kết thúc chiến tranh.
Bản ghi nhớ của Nga “dường như chứa các tối hậu thư hơn là những đề xuất nghiêm túc”, ông nói.
Nga đề xuất lệnh ngừng bắn giới hạn hai đến ba ngày ở một vài địa điểm được chọn dọc theo tiền tuyến dài 1,000km để thu hồi thi thể binh sĩ tử trận, Zelenskyy nói. Nhưng ông bác bỏ điều này như một mưu mẹo để cho Trump thấy rằng Putin đang tham gia vào tiến trình hòa bình, gọi đó là một nỗ lực nhằm nới lỏng các biện pháp trừng phạt hơn là một động thái chân thành hướng tới hòa bình.
Sự ngoan cố của Nga đã khiến tổng thống Mỹ bực bội, người đã khoe khoang rằng ông có thể giải quyết cuộc xung đột ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức và nghĩ rằng mối quan hệ thân thiết của mình với Putin có thể giúp làm trung gian cho một thỏa thuận.
Thay vào đó, Nga đã bác bỏ kế hoạch hòa bình 22 điểm của Mỹ và giữ vững các yêu sách của mình, khiến Trump gợi ý rằng Mỹ sẽ lùi bước trong tiến trình hòa bình sau vòng đàm phán đầu tiên vào tháng Năm.
Zelenskyy cho biết giờ đây họ đã đồng ý trao đổi một nghìn tù binh từ mỗi bên, với khả năng diễn ra cuộc trao đổi thứ hai trong tuần này gồm 200 người, bao gồm tù nhân chính trị và nhà báo.
Cả hai bên cũng đồng ý trao đổi thi thể của 6,000 binh sĩ địch mỗi bên, Zelenskyy nói thêm.
Vladimir Medinsky, trưởng phái đoàn Nga, trước đó cho biết cuộc trao đổi sắp tới, dự kiến sẽ bao gồm “1,000 đến 1,200” tù binh, sẽ là cuộc trao đổi lớn nhất kể từ khi chiến tranh bắt đầu.
Nhưng hai phái đoàn đạt được rất ít tiến triển đối với bất kỳ thỏa thuận tiềm năng nào vì Putin từ chối nhượng bộ các yêu sách cắt giảm chủ quyền của Ukraine hoặc chấp nhận lời kêu gọi ngừng bắn của Kyiv.
Các yêu sách của Kremlin bao gồm việc giao lại quyền kiểm soát bốn khu vực bị chiếm đóng một phần — Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia — cho Nga. Moscow cũng muốn chấm dứt việc phương Tây cung cấp vũ khí và chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine, giới hạn quân đội Ukraine và một cam kết về tính trung lập của Kyiv.
Theo các điều khoản của Nga, Ukraine cũng sẽ đảo ngược nhiều năm nỗ lực thoát khỏi quỹ đạo của Moscow, bao gồm ân xá cho những nhân vật thân Nga ở Ukraine và mở rộng quyền lợi cho những người nói tiếng Nga.
Moscow cũng yêu cầu quốc tế công nhận các vùng lãnh thổ đã chiếm được và chấm dứt các biện pháp trừng phạt của phương Tây.
Nga đã bác bỏ hai đề xuất chính của Ukraine — lệnh ngừng bắn và sự tham gia lớn hơn của Mỹ — trong khi chỉ đạt được tiến bộ giới hạn về các vấn đề nhân đạo.
Zelenskyy cho biết các đại diện của Nga chỉ đồng ý trả lại 10 trẻ em Ukraine từ danh sách 400 trẻ bị trục xuất đến Nga trong chiến tranh. Medinsky cáo buộc Kyiv đã phóng đại số lượng trẻ em bị bắt cóc và biến vấn đề thành một “màn trình diễn đáng xấu hổ” cho các đồng minh châu Âu của mình.
Zelenskyy nói: “Họ nói với chúng tôi, ‘Đừng làm trò cho những người châu Âu già nua đa cảm không có con cái.’”
Cuộc đàm phán hôm thứ Hai diễn ra một ngày sau khi Ukraine phát động một trong những chiến dịch quân sự táo bạo nhất trong chiến tranh, tấn công hàng chục máy bay Nga tại bốn sân bay cách tiền tuyến xa nhất là miền đông Siberia.
Những cuộc tấn công đó diễn ra chỉ vài giờ sau khi Nga phát động cuộc tấn công bằng máy bay không người lái lớn nhất vào Ukraine kể từ năm 2022, tấn công các thành phố Kyiv, Kharkiv và Zaporizhzhia bằng 472 phương tiện bay không người lái.
Financial Times