Bắc Kinh cần “nghiêm túc” trong việc tái thiết nền kinh tế Trung Quốc?

Bộ trưởng Tài chính Lan Fo'an đã truyền đạt một thông điệp chắc chắn nhưng không quá nổi bật vào thứ Bảy: sẽ có thêm sự hỗ trợ cho ngành bất động sản đang gặp khó khăn, khả năng vay nợ của chính phủ sẽ được gia tăng và hỗ trợ sẽ được cung cấp cho các địa phương đang phải đối mặt với gánh nặng nợ cao. Đây là những bước đi có ý nghĩa, nhưng những động thái mạnh mẽ hơn đã được kỳ vọng. Trước cuối tuần, các nhà phân tích dự đoán việc triển khai các biện pháp mới lên tới 2 nghìn tỷ nhân dân tệ (283 tỷ USD), theo một cuộc khảo sát của Bloomberg News, cùng với các sáng kiến nhằm thúc đẩy tiêu dùng. Lan không đưa ra con số cụ thể và cũng không có nhiều điều mới mẻ. Cổ phiếu đã dao động vào thứ Hai.

Vấn đề là sự kiện này thiếu yếu tố bất ngờ như cuộc họp báo của PBoC vào ngày 24 tháng 9 đã khởi động một đợt tăng vọt của cổ phiếu. PBoC đã mang lại điều gì đó mạnh mẽ: cắt giảm lãi suất, nới lỏng yêu cầu dự trữ đối với các ngân hàng, và các đề xuất nhằm thúc đẩy thị trường chứng khoán. Ngân hàng này cũng có lợi thế khi báo hiệu kế hoạch với kỳ vọng thấp - và đã vượt qua chúng. Bộ Tài chính lại phải trình bày trong một môi trường mà kỳ vọng đã được nâng lên. Thống đốc Pan Gongsheng hiểu rõ “khán giả” của mình và đã trình bày bài phát biểu một cách sắc sảo trong khi thị trường mở cửa. Phần trình bày của ông không khác xa lắm so với các phiên hỏi đáp trên truyền hình của Chủ tịch Fed Mỹ Jerome Powell sau khi có các quyết định chính sách.

Sự kiện này là một lời nhắc nhở hữu ích rằng chính sách tài khóa không gọn gàng và dễ kiểm soát như chính sách tiền tệ. CSTK thường tinh vi hơn, phụ thuộc vào các cơ quan địa phương, cần một số thỏa thuận ngầm, và hiệu quả của được đánh giá dựa trên những gì thực sự xảy ra, thay vì những gì được công bố. Điều này không có nghĩa rằng toàn bộ sự kiện này không quan trọng. Vào Chủ Nhật, Tập đoàn Goldman Sachs đã nâng dự báo tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong năm nay từ 4.7% lên 4.9%. (Chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5%.) Goldman Sachs cho biết vài tuần qua cho thấy các quan chức cam kết củng cố nền kinh tế. Đảng Cộng sản cầm quyền đã rõ ràng rằng họ nhận ra có vấn đề. Câu hỏi đặt ra là họ sẽ kích thích nhu cầu mạnh đến mức nào và các biện pháp sẽ được triển khai ra sao.

Không có gì phải bàn cãi rằng nền kinh tế cần được thúc đẩy. Ngày sau khi Lan phát biểu, các số liệu cho thấy giá tiêu dùng đã tăng 0.4% trong tháng 9 so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn dự báo của các nhà kinh tế. Nếu không có sự tăng vọt của giá thực phẩm, lạm phát thậm chí còn yếu hơn. Nếu PBoC là một NHTW độc lập với mục tiêu lạm phát 2% như nhiều ngân hàng khác, thì lời kêu gọi hành động quyết liệt đã được đưa ra từ lâu. Giá tại nhà máy tiếp tục giảm; chúng đã ở mức âm trong hai năm.

Một trong những khía cạnh khó khăn nhất của việc thiết lập chính sách là quản lý kỳ vọng. Hình thức đôi khi quan trọng như nội dung. Nếu kỳ vọng đã được xây dựng, thì bất cứ điều gì được công bố cũng có nguy cơ bị coi là thất bại. Nhìn lại, những ghi chú của các nhà phân tích trước sự kiện là dấu hiệu cho thấy Lan khó có thể đáp ứng được kỳ vọng. Tuy nhiên, cần nhớ rằng đây không phải là hồi kết của gói kích thích. Sẽ còn nhiều biện pháp nữa. Tình hình đòi hỏi điều đó, và các nhà lãnh đạo cấp cao đang chú ý đến nhu cầu, ít nhất là để đảm bảo đạt được mục tiêu tăng trưởng của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Hãy nhớ lại bài phát biểu lớn đầu tiên của Tim Geithner khi ông là Bộ trưởng Tài chính Mỹ vào đầu năm 2009. Ông đã lên kế hoạch nói về các nguyên tắc chung và phác thảo thái độ triết lý của chính quyền đối với các ngân hàng đang gặp khó khăn. Cách tiếp cận này sẽ phản ánh sự tiếp nối từ thời cựu Tổng thống George W. Bush hay các biện pháp lớn hơn như quốc hữu hóa sẽ được đưa lên bàn nghị sự?

Vấn đề là, trong những ngày trước bài phát biểu, Nhà Trắng đã làm dấy lên kỳ vọng về một kế hoạch toàn diện sẽ được công bố, Geithner viết trong cuốn sách “Stress Test”. Đó không phải là điều Bộ Tài chính dự định - hoặc mong muốn. Kết quả là bài phát biểu bị coi là mơ hồ và không ấn tượng; cổ phiếu đã bán tháo khi ông phát biểu. Liệu bài phát biểu có bị chỉ trích nặng nề như vậy nếu kỳ vọng của khán giả thấp hơn?

Geithner đã hồi phục sau cú sốc đó. Các ngân hàng và nền kinh tế Mỹ cũng vậy. Ngày thứ Bảy vừa qua chưa bao giờ là một ngày tuyệt vời cho các nhà đầu tư lạc quan. Trung Quốc đang đối mặt với một con đường dài để phục hồi. Sẽ có những bước nhảy vọt, nhưng cũng sẽ có những giai đoạn chững lại. Bắc Kinh cần bắt đầu kiểm soát câu chuyện kinh tế của mình.