Big Oil siết chặt chi tiêu ngắn hạn nhưng đặt cược lớn vào vận may dài hạn

Trong khi nhiều công ty năng lượng thu hẹp hoạt động trước triển vọng ngắn hạn ảm đạm của thị trường dầu khí, các kế hoạch đầu tư của họ lại cho thấy niềm tin rằng bức tranh sẽ thay đổi đáng kể vào cuối thập kỷ này.

Chi tiêu đầu tư của các tập đoàn dầu khí thường phản ánh mức độ tin tưởng của họ vào triển vọng dài hạn, bởi việc phát triển một mỏ dầu hay khí thường kéo dài nhiều năm, và lợi nhuận từ các khoản đầu tư đó cũng phải mất thời gian dài mới hiện hữu. Tuy nhiên, việc dự báo chính xác vận mệnh ngành dầu khí trong nhiều năm tới lại trở nên đặc biệt khó khăn trong bối cảnh hiện nay.

Một mặt, xu thế chuyển đổi năng lượng đặt ra dấu hỏi về nhu cầu nhiên liệu hóa thạch trong tương lai. Nhưng mặt khác, sự tập trung mới của các chính phủ vào an ninh năng lượng sau những biến động địa chính trị gần đây đã thổi bùng lại hứng thú đầu tư, khiến các tập đoàn lớn như ExxonMobil hay Shell tạm thời quay lưng với năng lượng tái tạo và tập trung nhiều hơn vào các lĩnh vực dầu khí cốt lõi. Hiện tại, kế hoạch đầu tư của các “ông lớn” phương Tây cho thấy quan điểm lạc quan về tương lai của dầu khí đang chiếm ưu thế, ngay cả khi giá ngắn hạn bị dự báo giảm.

Thận trọng trong ngắn hạn

Dự báo giá dầu trong hai năm tới khá ảm đạm, khi nhiều cơ quan và nhà đầu tư kỳ vọng dư cung đáng kể do sản lượng gia tăng từ cả các nước OPEC lẫn ngoài OPEC. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), giá Brent có thể giảm từ mức trung bình 68 USD/thùng trong năm nay xuống còn 51 USD vào năm 2026.

Ngoài ra, công suất khai thác mới, chủ yếu từ Mỹ và Qatar, cũng sẽ tạo thêm áp lực cho các thị trường tăng trưởng quan trọng khác. Đối mặt với triển vọng ngắn hạn kém tươi sáng, nhiều tập đoàn dầu khí đã phản ứng bằng cách cắt giảm việc làm, chi phí và đặc biệt là chương trình mua lại cổ phiếu.

Trong vài năm gần đây, mua lại cổ phiếu là một trong những công cụ quan trọng để thu hút nhà đầu tư, đặc biệt sau đại dịch COVID-19 và giai đoạn giá năng lượng tăng vọt do cuộc xung đột Nga – Ukraine. Chỉ riêng năm 2024, năm tập đoàn dầu khí phương Tây lớn nhất (BP, Chevron, ExxonMobil, Shell và TotalEnergies) đã mua lại 61.5 tỷ USD cổ phiếu – vượt cả số tiền 51 tỷ USD chi trả cổ tức, theo tính toán của Reuters.

Tuy nhiên, xu thế này đang chững lại. TotalEnergies tuần trước thông báo sẽ giảm tốc chương trình mua lại cổ phiếu từ khoảng 2 tỷ USD mỗi quý xuống còn 750 triệu – 1.5 tỷ USD mỗi quý trong năm tới, viện dẫn “bất ổn kinh tế và địa chính trị” cũng như nhu cầu giữ nguồn lực cho các kế hoạch linh hoạt hơn. Chevron, BP, Exxon và Shell cũng đang thu hẹp quy mô mua lại. Song song với đó là các đợt cắt giảm chi phí và nhân sự quy mô lớn. Chevron dự kiến sa thải tới 9,000 nhân viên (20% lực lượng lao động) vào năm 2026; ConocoPhillips cũng có kế hoạch cắt giảm mạnh. BP đã thông báo nhiều đợt sa thải và tiết kiệm thêm 4–5 tỷ USD trong giai đoạn 2023–2027. Exxon và Shell cũng đẩy mạnh tái cơ cấu chi phí.

Đây là những đợt cắt giảm sâu rộng nhất trong nhiều năm qua, thậm chí còn mạnh hơn giai đoạn đại dịch, phản ánh tâm lý thận trọng và sự tập trung cao độ vào khả năng cạnh tranh trong ngắn hạn.

Kỳ vọng dài hạn

Dù vậy, nhìn xa hơn, các tập đoàn dầu khí lớn lại tỏ ra lạc quan, thể hiện qua việc rót vốn vào những dự án quy mô lớn và gia tăng hoạt động M&A.

BP vừa thông báo sẽ tiếp tục phát triển dự án khoan ngoài khơi trị giá 5 tỷ USD tại Vịnh Mexico, dự kiến đi vào khai thác năm 2030 với công suất khoảng 80.000 thùng dầu/ngày. TotalEnergies cũng vừa hoàn tất thương vụ mua lại các tài sản khí đốt trên bờ tại Mỹ. ExxonMobil, “người khổng lồ” của ngành, duy trì kế hoạch chi tiêu đầu tư 27–29 tỷ USD cho năm 2025, tập trung vào lưu vực đá phiến Mỹ và dự án ở Guyana, đồng thời tuyên bố sẵn sàng thích ứng với kịch bản giá dầu thấp.

Niềm tin này được củng cố bởi dự báo rằng sự tăng trưởng sản lượng dầu toàn cầu sẽ chậm lại và bắt đầu đảo chiều vào cuối thập kỷ. Theo ước tính, nguồn cung thế giới sẽ tăng thêm 4.5 triệu thùng/ngày từ 2024 đến 2028, đạt 107.6 triệu thùng/ngày, trước khi đi ngang vào năm 2029 và giảm 400.000 thùng/ngày vào năm 2030. Ngoài ra, sự suy giảm tự nhiên của các mỏ hiện hữu cũng buộc ngành phải đầu tư lớn để duy trì sản lượng ổn định.

Tất nhiên, nhu cầu dầu cũng được dự báo sẽ tăng chậm hơn trong những năm tới, chủ yếu do sự phổ biến của xe điện. Nếu tốc độ chuyển đổi nhanh hơn dự kiến, giá dầu có thể chịu thêm sức ép. Tuy nhiên, sự sẵn sàng rót vốn vào các dự án mới cho thấy các tập đoàn dầu khí tin rằng giá dầu sẽ phục hồi và duy trì đủ cao vào cuối thập kỷ để đảm bảo lợi nhuận cho các khoản đầu tư khổng lồ.