Châu Âu kêu gọi Trump gia tăng sức ép trừng phạt trước Hội nghị thượng đỉnh với Putin

Trước thềm cuộc hội đàm giữa tổng thống Mỹ và người đồng cấp Nga tại Alaska vào thứ Sáu, các thủ đô châu Âu đang khẩn trương xây dựng một mặt trận thống nhất về hình thức và nội dung của cuộc gặp, vốn có thể trở thành bước ngoặt trong xung đột Ukraine-Nga.

Tại hội nghị thượng đỉnh hôm thứ Bảy, do Ngoại trưởng Anh David Lammy chủ trì và có sự tham dự của Phó tổng thống Mỹ JD Vance, các cố vấn an ninh châu Âu và Ukraine cho rằng Washington nên gia tăng sức ép với Nga thông qua các đe dọa trừng phạt, theo lời kể của một số quan chức tham dự hoặc được thông báo về cuộc họp.

“Putin chỉ hành động khi chịu áp lực,” Thủ tướng Đức Friedrich Merz phát biểu hôm Chủ nhật. “Rõ ràng áp lực quân sự chưa đủ mạnh và các lệnh trừng phạt của Mỹ vẫn chưa được áp dụng. Nếu áp dụng, tác động tới nền kinh tế Nga sẽ rất đáng kể. Tôi đã thúc giục tổng thống Mỹ làm điều đó.”

Ông Merz nhấn mạnh rằng cuộc gặp tại Alaska phải mang lại kết quả cụ thể: “Hoặc là gia tăng sức ép với Nga, hoặc để Nga tự nhận ra rằng cuộc chiến này không thể tiếp diễn.”

Các quan chức châu Âu cũng lập luận rằng bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào trong tương lai đều phải được thực thi bằng các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc với mọi hành vi vi phạm, nhằm đảm bảo Nga không thể hưởng lợi kinh tế từ hòa bình trước khi tái khởi động chiến tranh.

Ông Vance hôm Chủ nhật gọi cuộc gặp dự kiến là “một bước đột phá lớn của ngoại giao Mỹ”, nói rằng mục tiêu là tìm kiếm một thỏa thuận đàm phán về lãnh thổ “nơi mà việc giết chóc chấm dứt”. “Cả Nga và Ukraine có lẽ cuối cùng đều sẽ không hài lòng với nó,” ông nói trên Fox News.

Phó tổng thống Mỹ cũng cảnh báo châu Âu rằng Washington sẽ không còn tài trợ cho Ukraine như trước: “Nếu các bạn quan tâm nhiều đến xung đột này, các bạn nên sẵn sàng tham gia trực tiếp và mạnh mẽ hơn trong việc tài trợ cho cuộc chiến.”

Châu Âu cũng đang xem xét sử dụng tài sản nhà nước Nga bị đóng băng như một đòn bẩy, với Brussels đưa ra ý tưởng dùng số tài sản này để tài trợ cho Ukraine, theo hai quan chức EU. Một đề xuất đang được thảo luận là vay số tiền tích lũy tại công ty thanh toán bù trừ Euroclear của Bỉ từ khoản tài sản 190 tỷ euro của Nga và cho Ukraine vay lại.

“Một lúc nào đó, có thể sẽ có cuộc thảo luận về việc phải làm gì với các tài sản này nếu Nga không bồi thường cho Ukraine về những tàn phá mà họ đã gây ra,” một quan chức cấp cao EU cho biết.

Ông Merz nói rằng các nước châu Âu đang thúc đẩy Tổng thống Volodymyr Zelenskyy tham dự cuộc gặp tại Alaska.

Khi Trump có ý định thảo luận về khả năng nhượng bộ lãnh thổ với Putin, châu Âu đã yêu cầu phải có những đảm bảo an ninh mạnh mẽ cho Ukraine như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào.

“Đảm bảo an ninh là cực kỳ quan trọng đối với Ukraine,” một quan chức EU nói và nhấn mạnh: “Đảm bảo mạnh mẽ nhất sẽ là không có giới hạn nào đối với lực lượng vũ trang Ukraine và sự hỗ trợ của các nước thứ ba dành cho Ukraine.”

Các thủ đô châu Âu cũng phản đối việc áp đặt hạn chế đối với quân đội Ukraine và đối với sự hỗ trợ quân sự, tài chính từ phương Tây.

Châu Âu cũng cảnh báo chống lại ý tưởng trao đổi lãnh thổ – điều Trump từng đề cập tuần trước – vì lo ngại điều đó sẽ đồng nghĩa với việc Ukraine nhượng đất cho Nga. Thay vào đó, họ lập luận rằng đường giới tuyến hiện tại nên là điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán ngừng bắn.

“Về vấn đề lãnh thổ, lập trường của Nga được đóng khung như một cuộc trao đổi lãnh thổ, nhưng thực chất lại là một sự trao đổi một chiều,” một quan chức EU cho biết.

Tổng thư ký NATO Mark Rutte nói với ABC hôm Chủ nhật rằng các cuộc đàm phán cũng sẽ “về sự cần thiết tuyệt đối phải thừa nhận rằng Ukraine tự quyết định tương lai của mình… không có giới hạn về quân số”. Ông cũng nhấn mạnh liên minh xuyên Đại Tây Dương nên “không có giới hạn” về sự hiện diện ở sườn phía đông.

Tại Kyiv, các quan chức cấp cao bày tỏ lo ngại rằng Trump có thể gây áp lực buộc Zelenskyy chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào đạt được ở Alaska. Kể từ khi trở lại Nhà Trắng hồi tháng 2, tổng thống Mỹ đã hai lần đình chỉ việc chuyển giao vũ khí và một lần ngừng chia sẻ thông tin tình báo với Kyiv nhằm buộc Zelenskyy chấm dứt chiến tranh.

Các quan chức cấp cao Ukraine và châu Âu cho biết họ dự đoán Putin sẽ đổ lỗi cho tổng thống Ukraine là trở ngại cho một thỏa thuận.