Bối cảnh rõ ràng của báo cáo Chỉ số Giá Tiêu dùng (CPI) sáng nay là mức độ biến động cao hơn bình thường trên thị trường chứng khoán, cùng với lo ngại rằng nền kinh tế cuối cùng có thể bước vào suy thoái – điều mà tôi và nhiều người khác đã dự đoán từ lâu. Tuy nhiên, đừng quá vội vàng, vì sự suy giảm GDP trong quý 1 chủ yếu do nhập khẩu tăng đột biến trước khi các mức thuế mới có hiệu lực. Giờ đây, câu chuyện đã chuyển hướng sang việc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) có thể nới lỏng chính sách tiền tệ sớm đến mức nào, ngay cả khi lạm phát vẫn là một vấn đề, bởi vì tỷ lệ thất nghiệp đã tăng lên mức 4.1% và thị trường chứng khoán đang lao dốc.

Bình tĩnh nào mọi người!

Tương tự, đừng vội mừng vì số liệu lạm phát. Trước khi báo cáo CPI được công bố, giới phân tích kỳ vọng mức tăng +0.31% cho CPI toàn phần và +0.30% cho CPI lõi. Thực tế, con số lần lượt là +0.22% và +0.23% đối với CPI lõi. Đúng là kết quả tốt hơn so với tháng trước và thậm chí tốt hơn trung bình 2 tháng gần đây. Nhưng vẫn còn quá sớm để ăn mừng.

Chỉ số giá tiêu dùng lõi theo tháng

Theo ước tính của tôi, CPI trung vị tháng này có thể ở mức +0.29% so với tháng trước, tương đương với tốc độ lạm phát hàng năm khoảng 3.5% – cũng là mức chúng ta đã thấy trong 6 tháng qua. Trong khi CPI lõi tính theo năm giảm xuống còn 3.1%, mức trung bình của 3 và 6 tháng gần nhất vẫn ở khoảng 3.5%. Như vậy, lạm phát có vẻ đang ổn định ở mức trung bình 3%.

Chỉ số giá tiêu dùng trung vị

Những yếu tố góp phần làm CPI tăng mạnh vào tháng trước bao gồm giá ô tô cũ, bảo hiểm y tế, dịch vụ lưu trú, dược phẩm và chi phí bệnh viện. Tuy nhiên, tháng này chỉ có giá ô tô cũ (+0.88% so với tháng trước) ảnh hưởng đáng kể đến CPI, trong khi giá vé máy bay lại giảm -4%.

Một điểm đáng chú ý là không có nhóm hàng nào tăng quá mạnh trên cơ sở năm. Nhưng đó cũng chính là vấn đề: lạm phát không bùng phát mạnh, nhưng vẫn âm ỉ trong toàn bộ nền kinh tế. Nhóm hàng hóa lõi giảm -0.1% so với năm trước, trong khi nhóm dịch vụ lõi giảm từ 4.3% xuống còn 4.1%. Giá dược phẩm, vốn tăng kỷ lục vào tháng trước do các công ty dược phẩm tranh thủ tăng giá trước khi chính quyền Trump siết chặt, nay chỉ tăng +0.18%. Giá thuê nhà và chỉ số thuê nhà tương đương của chủ sở hữu đều tăng +0.281%. Điều này cho thấy xu hướng ổn định đang diễn ra đúng như dự kiến.

Mô hình dự đoán giá thuê nhà chính (Primary Rents Model) và chỉ số giá tiêu dùng (CPI)

Nhưng "ổn định" cũng có nghĩa là áp lực lạm phát từ nhà ở không giảm nhiều như mong đợi. Nhiều dự báo trước đây kỳ vọng giá thuê nhà sẽ giảm trên diện rộng, góp phần đưa lạm phát quay về mức mục tiêu. Tuy nhiên, điều này chưa xảy ra, vì 2 lý do: chi phí cho chủ nhà tiếp tục tăng và nguồn cung nhà bán vẫn thiếu hụt nghiêm trọng.

Số lượng nhà có sẵn để bán

Ngay cả khi xu hướng này thay đổi – chẳng hạn như tại khu vực Washington, D.C. – thì cũng chưa có dấu hiệu nào cho thấy nhà ở sẽ giúp kéo lạm phát về mức 2%. Nhóm "SuperCore" (lạm phát trong lĩnh vực dịch vụ không bao gồm nhà ở) tháng này tăng +0.22%, và nhìn chung có vẻ đang cải thiện, nhưng chưa đủ để tạo ra sự thay đổi lớn.

Dịch vụ lõi trừ tiền thuê nhà ở

Nhìn tổng thể, không có dấu hiệu nào cho thấy Fed có thể tuyên bố chiến thắng trong cuộc chiến chống lạm phát. Ngay cả chỉ số khuếch tán lạm phát của Enduring Investments cũng đang ổn định, nhưng ở mức cao hơn so với trước đại dịch.

Biểu đồ so sánh xu hướng của lạm phát cơ bản (đo bằng CPI trung vị) với mức độ lan tỏa của lạm phát (EIIDI) qua các năm

Nhìn vào phân bố CPI theo từng nhóm hàng, có một điểm thú vị: khoảng 20% giỏ hàng hóa trong rổ CPI thực sự đang giảm giá theo năm. Nhưng đây chủ yếu là những mặt hàng nhỏ, ít ảnh hưởng đến cảm nhận chung của người tiêu dùng về lạm phát, như ngũ cốc ăn sáng, mì ống, một số loại thịt, khoai tây, cà chua, súp, đồ ăn nhẹ, rèm cửa, bát đĩa, áo sơ mi nam và thiết bị âm thanh. Tuy nhiên, những mặt hàng này thường có xu hướng "phục hồi" giá, đặc biệt khi các mức thuế quan mới bắt đầu có hiệu lực.

Trọng số của các thành phần cơ bản trong CPI theo năm

Mặt hàng lớn nhất vẫn trong xu hướng giảm giá là ô tô mới (-4.4%). Nhưng khi thuế nhập khẩu ô tô và phụ tùng có hiệu lực, giá xe chắc chắn sẽ không còn giảm nữa.

Tóm lại, dù có những người hoài nghi cho rằng số liệu này bị thao túng vì mang lại lợi ích chính trị cho Trump, nhưng đây chỉ là biến động thông thường. Tổng thể, lạm phát có vẻ đang ổn định quanh mức 3.5%, trước khi tác động từ thuế quan xuất hiện. Xu hướng ngắn hạn có khả năng đẩy lạm phát tăng nhẹ. Nếu có hòa bình ở Israel và Ukraine, giá năng lượng có thể giảm một chút, nhưng tác động lớn hơn vẫn phụ thuộc vào việc Mỹ tăng cường sản xuất năng lượng nội địa, điều sẽ mất thời gian để phát huy hiệu quả.

Điều thú vị là Fed dường như không quá bận tâm. Họ có vẻ hài lòng với tiến độ kiềm chế lạm phát hiện tại và vẫn tin rằng suy thoái kinh tế sẽ kéo lạm phát xuống (dù thực tế không hẳn như vậy). Do đó, Fed có thể sẽ ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới.