Chính quyền Trump siết chặt quản lý Fed: Liệu Powell có giữ được ranh giới độc lập?

Cách “cân bằng” của ông Powell diễn ra trong bối cảnh chính quyền Trump tìm cách kiểm soát chặt hơn hoạt động giám sát ngân hàng của Fed. Bên cạnh đó, ông Trump tiếp tục gây sức ép buộc Fed hạ lãi suất, còn các nghị sĩ Cộng hòa trên Quốc hội cũng tăng cường giám sát cơ quan này.

Powell không lạ gì áp lực chính trị – ông từng dẫn dắt Fed vượt qua những căng thẳng trong nhiệm kỳ đầu của Trump và sau đó là giai đoạn lạm phát kéo dài dưới thời Biden. Nhưng so với hiện tại, những thời điểm đó có vẻ vẫn còn “êm ả”.

Hiện tại, Powell phớt lờ lời kêu gọi giảm lãi suất của Trump, bất chấp thị trường lao đao vì các biện pháp thuế quan. Ông lo ngại rằng cắt giảm lãi suất quá sớm sẽ làm tăng lạm phát. Tuy nhiên, Fed dưới sự lãnh đạo của Powell đã rút lui khỏi một số lĩnh vực gây tranh cãi, như rút khỏi liên minh ngân hàng toàn cầu về biến đổi khí hậu và gỡ bỏ nội dung về “đa dạng và hòa nhập” trên website.

Lạm phát chưa được kiểm soát, Fed chưa thể hạ lãi suất

Lạm phát ở Mỹ đã vượt mức mục tiêu của Fed trong suốt 4 năm qua. Biên bản cuộc họp tháng 3 cho thấy các quan chức Fed vẫn thận trọng, chưa sẵn sàng giảm lãi suất ngay khi nền kinh tế có dấu hiệu chững lại.

Mới đây, ông Trump nói ông “chưa có ý định sa thải Powell”, dù thất vọng vì Fed không giảm lãi suất đủ nhanh. Tuyên bố này được đưa ra vài ngày sau khi Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett tiết lộ rằng chính quyền Trump vẫn đang nghiên cứu liệu tổng thống có quyền cách chức Chủ tịch Fed hay không.

Người phát ngôn của Fed từ chối bình luận.

Độc lập của ngân hàng trung ương – nguyên tắc quan trọng

Nhiều chuyên gia cho rằng sự độc lập của ngân hàng trung ương là yếu tố sống còn để ra các quyết định tiền tệ khó khăn nhưng cần thiết. “Một đất nước thành công thường có một ngân hàng trung ương độc lập,” ông Rob Kaplan – Phó Chủ tịch Goldman Sachs, từng là Chủ tịch Fed Dallas – phát biểu tại một diễn đàn gần đây.

Tuy vậy, cựu Phó Chủ tịch Fed phụ trách giám sát, ông Randal Quarles, lại cho rằng Fed sẽ phải quen với sự can thiệp chính trị nhiều hơn, ít nhất là trong lĩnh vực giám sát ngân hàng. “Fed kiểm soát nhiều mảng – hệ thống thanh toán, quản lý ngân hàng, tổ chức tài chính – và nhiều nội dung trong số này có thể bị tác động chính trị hợp lý,” ông nói trong một podcast hồi tháng 3.

Chuyển giao quyền kiểm soát: Từ độc lập sang phối hợp

Khoảng một tháng sau lễ nhậm chức, Trump đã ký sắc lệnh hành pháp yêu cầu Nhà Trắng xem xét lại các quy định tài chính – vốn trước đây thuộc phạm vi tự quyết của Fed. Dù sắc lệnh không trực tiếp thay đổi cách Fed biểu quyết về chính sách, nhưng nó thể hiện rằng quyền tự chủ trước đây không còn được mặc định.

“Fed đã không còn quyền độc lập trong giám sát ngân hàng,” bà Karen Shaw Petrou – chuyên gia tư vấn chính sách tài chính tại Washington – nhận định.

Một ví dụ rõ ràng là bà Michelle Bowman – người được Trump đề cử làm Phó Chủ tịch Fed phụ trách giám sát – đã nói tại Thượng viện rằng “chúng tôi cần giải trình rõ cho từng quy định mà mình đưa ra”. Bà khẳng định việc phối hợp với chính quyền là một phần của quá trình ban hành chính sách mới.

Rủi ro gia tăng, áp lực chính trị lan rộng

Dù các chính sách tiền tệ vẫn được bảo vệ trong sắc lệnh mới nhất của Trump, nhưng cuộc chiến xung quanh hoạt động giám sát ngân hàng đang ngày càng căng thẳng. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đang âm thầm làm việc với các quan chức then chốt, còn các thành viên Hội đồng Fed sắp phải bỏ phiếu cho loạt đề xuất thể hiện liệu họ có tuân theo đường lối mới của Nhà Trắng hay không.

Powell thì chọn thay đổi ở những lĩnh vực có thể: vài ngày trước lễ nhậm chức của Trump, Fed tuyên bố rút khỏi liên minh ngân hàng chống biến đổi khí hậu. Khi Trump ký sắc lệnh bãi bỏ các chương trình về đa dạng – công bằng – hòa nhập (DEI), Fed cũng gỡ nội dung liên quan khỏi website.

Bên cạnh đó, Powell hứa sẽ xem xét các cáo buộc từ phe Cộng hòa về hiện tượng “debanking” – tức là từ chối cung cấp dịch vụ ngân hàng cho một số nhóm người hoặc doanh nghiệp.

Tương lai Fed dưới áp lực tam hướng: Nhà Trắng, Quốc hội và thị trường

Bài toán khó của Powell chưa dừng lại ở Nhà Trắng. Ở Thượng viện, Thượng nghị sĩ Cynthia Lummis chỉ trích cách Fed xử lý các công ty tài chính liên quan đến tiền số. Bà nói: “Hiến pháp quy định Quốc hội là cơ quan giám sát Fed, nhưng có vẻ nhân viên của các ông chưa hiểu điều đó.”

Chủ tịch Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hạ viện – ông French Hill – cho biết việc xem xét vai trò của Fed trong cuộc chiến chống lạm phát là ưu tiên hàng đầu.

Tuy nhiên, một số nghị sĩ Cộng hòa vẫn muốn giữ Fed độc lập khỏi chính trị. “Tôi rất tin tưởng Tổng thống Trump, nhưng ông ấy không phải là người duy nhất sẽ cầm quyền – nên các thể chế như Fed cần duy trì tính ổn định lâu dài,” nghị sĩ Frank Lucas nói.

Fed có đi quá giới hạn?

Nhiều ý kiến chỉ trích Fed vì những hành động can thiệp sâu vào nền kinh tế trong các cuộc khủng hoảng, bao gồm chương trình mua vào khối lượng lớn trái phiếu chính phủ. Một số người chỉ trích nay lại đang giữ các vị trí cao trong chính quyền Trump, như Dan Katz – Chánh văn phòng Bộ Tài chính, hay Stephen Miran – Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng.

Trong một báo cáo năm ngoái, họ viết: “Fed đã vượt xa vai trò chuyên môn trung lập truyền thống, và ngày càng hành động như một tổ chức mang tính chính trị. Trách nhiệm giải trình về chính sách gần như vắng bóng.”