Chứng khoán Mỹ và đồng USD lung lay vị thế toàn cầu dưới tác động chính sách Trump

Hệ quả là chỉ số S&P 500 đã giảm 9% kể từ đỉnh tháng Hai, trong khi đồng USD cũng mất gần 6% giá trị so với rổ tiền tệ chủ chốt. Đặc biệt, mức giảm mạnh của đồng bạc xanh so với đồng euro phản ánh kỳ vọng rằng châu Âu có thể gia tăng chi tiêu quốc phòng, qua đó thúc đẩy khu vực này tăng trưởng.

Một trong những yếu tố làm gia tăng sự bất ổn trên thị trường là những thông điệp mâu thuẫn từ nội bộ chính quyền. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent vẫn khẳng định Mỹ theo đuổi chính sách đồng USD mạnh, nhưng Tổng thống Trump và Phó Tổng thống J.D. Vance lại cho rằng một đồng bạc xanh mạnh đang gây khó khăn cho ngành công nghiệp trong nước. Điều này khiến giới đầu tư lo ngại về khả năng chính phủ sẽ can thiệp vào thị trường tiền tệ.

Một số ý kiến còn cho rằng Mỹ có thể tái hiện một phiên bản của Hiệp định Plaza năm 1985, khi các nền kinh tế lớn phối hợp hành động để làm suy yếu đồng USD. Khái niệm này – tạm gọi là “Hiệp định Mar-a-Lago” – được cố vấn kinh tế của ông Trump, Stephen Miran, đề xuất. Nếu điều này trở thành hiện thực, nó có thể làm thay đổi cục diện thương mại và dòng vốn toàn cầu, đồng thời làm suy yếu vai trò của đồng USD trên trường quốc tế.

Những người ủng hộ chính sách đồng USD yếu cho rằng điều này sẽ giúp xuất khẩu Mỹ cạnh tranh hơn. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản như vậy. Trong nhiều thập kỷ qua, chuỗi cung ứng toàn cầu đã phát triển mạnh mẽ, khiến tỷ giá hối đoái không còn là yếu tố quyết định đối với xuất khẩu. Doanh nghiệp Mỹ hiện nay phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu, nên khi đồng USD suy yếu, chi phí sản xuất cũng tăng lên, làm mất đi lợi thế cạnh tranh kỳ vọng.

Hơn nữa, chính sách đồng USD yếu có thể tạo ra áp lực lạm phát, làm ảnh hưởng tiêu cực đến người tiêu dùng Mỹ. Nếu 13 triệu lao động trong ngành sản xuất được hưởng lợi, thì 300 triệu người dân còn lại sẽ phải đối mặt với giá hàng hóa nhập khẩu đắt đỏ hơn. Ngay cả khi dữ liệu lạm phát công bố ngày 12/3 cho thấy mức tăng thấp hơn dự báo, kỳ vọng lạm phát của hộ gia đình đã bắt đầu tăng lên, báo hiệu rủi ro trong trung và dài hạn.

Một điểm mâu thuẫn lớn trong chính sách của chính quyền Trump là tác động của thuế quan đối với đồng USD. Về lý thuyết, thuế quan sẽ khiến đồng USD mạnh lên do giảm nhu cầu nhập khẩu, từ đó giảm nhu cầu về ngoại tệ. Tuy nhiên, thực tế lại chứng minh điều ngược lại: đồng USD giảm giá mạnh so với nhiều đồng tiền khác, phản ánh lo ngại rằng thiệt hại kinh tế do thuế quan gây ra đang vượt xa lợi ích trực tiếp.

Thậm chí, một số ý tưởng mang tính cực đoan còn được đưa ra, như đề xuất của cố vấn Stephen Miran về việc đánh thuế vào các chính phủ nước ngoài nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ. Ý tưởng này nhằm làm giảm sự hấp dẫn của đồng USD, qua đó khiến đồng tiền này suy yếu. Tuy nhiên, nghiên cứu học thuật chưa chứng minh được rằng vị thế tiền tệ dự trữ của USD thực sự làm tăng giá trị của nó. Hơn nữa, một động thái như vậy có thể làm suy yếu sức mạnh tài chính của Mỹ. Các lệnh trừng phạt tài chính đối với Nga và Iran, vốn phụ thuộc vào vai trò thống trị của đồng USD trong thương mại quốc tế, sẽ kém hiệu quả hơn nếu đồng tiền này mất đi vị thế.

Trong nhiều thập kỷ, giới đầu tư đặt niềm tin vào sự ổn định và khả năng điều hành kinh tế của chính phủ Mỹ. Dù nền kinh tế Mỹ có chu kỳ tăng trưởng mạnh mẽ, nhưng một yếu tố quan trọng khác là chính sách nhất quán và có thể dự đoán được. Giờ đây, sự tùy tiện và thiếu minh bạch của chính quyền Trump đang khiến thị trường mất phương hướng. Nếu xu hướng này tiếp diễn, tài sản Mỹ sẽ tiếp tục chịu áp lực bán tháo, đồng USD có thể suy yếu hơn nữa, và triển vọng kinh tế sẽ ngày càng bất ổn.