Lần đầu tiên trong một cuộc thăm dò dư luận, đảng cực hữu Alternative for Germany (AfD) vượt lên dẫn đầu tại Đức, trong bối cảnh Thủ tướng tương lai Friedrich Merz đang chạy đua để thành lập chính phủ liên minh với đảng Dân chủ Xã hội (SPD).

Theo kết quả khảo sát do Ipsos công bố ngày thứ Tư, tỷ lệ ủng hộ AfD đã tăng lên 25%, tăng 3 điểm phần trăm chỉ trong vòng một tháng. Ngược lại, tỷ lệ ủng hộ cho đảng Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) của ông Merz giảm mạnh 5 điểm, còn 24%.

Kể từ sau khi giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng hai, uy tín của ông Merz đã giảm sút đáng kể. Nguyên nhân chính là kế hoạch chi tiêu 1,000 tỷ euro dựa hoàn toàn vào vay nợ mà ông bất ngờ đưa ra, khiến nhiều cử tri mất niềm tin. Ipsos nhận định: “CDU đang đánh mất lòng tin của công chúng sau khi thay đổi lập trường về chính sách nợ công.”

Một khảo sát khác do đài RTL thực hiện và công bố hôm thứ Ba cho thấy chỉ chưa đến một phần ba số người được hỏi tin rằng ông Merz sẽ là một thủ tướng giỏi — giảm mạnh so với tỷ lệ 40% cách đây một tháng.

Bà Alice Weidel, đồng lãnh đạo AfD, viết trên mạng xã hội X: “Người dân muốn thấy một sự thay đổi thực sự, chứ không phải một liên minh CDU-SPD nhàm chán như cũ.” Trong cuộc bầu cử hồi tháng hai, AfD về thứ hai nhưng đây là một bước tiến lớn đối với lực lượng cực hữu tại Đức.

Dù CDU giành được 28.5% số phiếu bầu, ông Merz hiện đối mặt áp lực phải nhanh chóng hoàn tất thỏa thuận liên minh với SPD trong bối cảnh nền kinh tế Đức và toàn châu Âu đang gặp nhiều khó khăn do căng thẳng địa chính trị và tăng trưởng chậm lại.

Theo các nguồn tin nội bộ từ cả CDU và SPD, một thỏa thuận liên minh có thể được công bố ngay trong ngày thứ Tư. Sau đó, các thành viên SPD sẽ tiến hành bỏ phiếu kéo dài trong hai tuần. Nếu được thông qua, ông Merz có thể chính thức nhậm chức thủ tướng vào đầu tháng năm.

Ngay sau khi giành chiến thắng, ông Merz đã tranh thủ thời gian quốc hội cũ còn hiệu lực để sửa đổi hiến pháp, nhằm gỡ bỏ trần nợ và cho phép chính phủ vay không giới hạn để tăng chi tiêu quốc phòng. Nếu chờ đến khi quốc hội mới đi vào hoạt động, kế hoạch này rất có thể sẽ bị chặn lại, do hai đảng đối lập là AfD và Die Linke — vốn phản đối mở rộng vay nợ — đang nắm hơn một phần ba số ghế.

Để đạt được sự ủng hộ của SPD, CDU đã đồng ý thành lập một quỹ đầu tư cơ sở hạ tầng trị giá 500 tỷ euro, kéo dài trong 12 năm. Quỹ này sẽ tập trung nâng cấp hệ thống đường sá, bệnh viện và trường học đang xuống cấp trên cả nước.

Tổng chi tiêu dự kiến từ các kế hoạch này có thể khiến Đức tăng thêm khoảng 1,000 tỷ euro nợ công trong vòng 10 năm tới — một sự thay đổi lớn so với chính sách tài khóa truyền thống vốn rất thận trọng của nước này.

Tuy nhiên, những tác động tích cực từ gói chi tiêu đang đối mặt rủi ro bị xóa sạch sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế 20% lên toàn bộ hàng xuất khẩu từ EU. Nền kinh tế Đức — vốn phụ thuộc khoảng 4% GDP vào xuất khẩu sang Mỹ — đã rơi vào trì trệ suốt ba năm qua vì chi phí năng lượng tăng cao, nhu cầu từ Trung Quốc suy yếu và sức ép cạnh tranh từ hàng nhập khẩu Trung Quốc ngày càng lớn.