Dữ liệu đang "nhấp nháy" cảnh báo hay sự lo lắng về suy thoái là "hỗn loạn nhất thời" - kịch bản hạ cánh mềm có khả dĩ với nước Mỹ?

Vẫn còn một xác suất thấp về việc Mỹ sẽ rơi vào suy thoái trong ba đến bốn tháng tới. Tuy nhiên, trái ngược với quan điểm phổ biến, việc dự đoán xa hơn rất khó, với hầu như không có chỉ báo nào đáng tin cậy dự đoán trước một cuộc suy thoái trong vòng hơn sáu tháng.

May mắn thay, chỉ cần dự báo sớm vài tháng là đủ để tránh được phần lớn sự sụt giảm của thị trường chứng khoán.

Hạ cánh mềm hay cứng?

Có nhiều ý kiến trái chiều về việc liệu Mỹ sẽ hạ cánh mềm, êm ái hay sắp phải trải qua cuộc suy thoái lần thứ tư trong thế kỷ này.

Thậm chí, các thị trường khác nhau cũng đang đưa ra những quan điểm khác nhau về tương lai. Các quyền chọn lãi suất ngắn hạn đưa ra định giá cho khả năng suy thoái là tương đương nhau, trong khi thị trường chứng khoán lại tự tin rằng nền kinh tế có thể tránh khỏi tình huống xấu nhất.

Vấn đề là suy thoái thường được cho là có xác suất quan sát được, diễn tiến dần theo thời gian. Nhưng bằng chứng thực nghiệm lại cho thấy điều này không đúng. Chúng là những sự chuyển đổi đột ngột, hỗn loạn rất khó dự đoán chính xác trước vài tháng.

Lý thuyết hỗn loạn là nhánh của toán học nghiên cứu những điều bất ngờ. Một hệ thống hỗn loạn là hệ thống mà các thay đổi nhỏ có thể dẫn đến các tác động lớn theo cách không thể dự đoán. Các ví dụ nổi tiếng là hình học fractal và hiệu ứng cánh bướm, khi một con bướm đập cánh ở Ấn Độ có thể dẫn đến một cơn bão ở Florida. Nền kinh tế hoạt động theo cách tương tự.

Có thể thấy điều này trong biểu đồ dưới đây. Phần dưới biểu đồ thể hiện một trong những chỉ báo suy thoái tốt nhất: tỷ lệ phần trăm các bang của Mỹ chứng kiến sự gia tăng đáng kể trong số đơn xin tiếp tục nhận trợ cấp theo năm. Đây là chỉ báo kịp thời và chỉ có một lần cho thấy tín hiệu sai trong 30 năm qua (năm ngoái), nhưng quan trọng là chỉ số này thể hiện bản chất chuyển đổi chế độ của các cuộc suy thoái thực sự - xác suất tiềm ẩn hoặc rất thấp hoặc rất cao, hiếm khi ở mức trung bình. Một cuộc suy thoái trong tương lai gần hoặc đang xảy ra hoặc không, nhưng không bao giờ ở trạng thái 50/50.

Đây là cách mà các nền kinh tế thực sự hoạt động. Chúng di chuyển từ trạng thái không suy thoái sang trạng thái suy thoái theo cách phi tuyến tính và đột ngột. Điều này hoàn toàn trái ngược với hầu hết các mô hình suy thoái, vốn giả định rằng xác suất suy thoái tiến triển một cách mượt mà, như mô hình của Fed New York trong biểu đồ trên.

Kiểu tư duy này đã ăn sâu vào phân tích thị trường và kinh tế. Xác suất suy thoái được tăng từ 55% lên 60%. Nhưng điều này về cơ bản là vô nghĩa: hoặc có rất ít khả năng suy thoái trong vài tháng tới, hoặc có rất nhiều khả năng, nhưng không có mức trung bình.

Suy thoái hoạt động như các đường cong hình chữ S. Chúng là sự mô phỏng gần đúng của tự nhiên cho một công tắc bật/tắt. Các nơron trong não, sự phát triển của bệnh tật và sự tăng trưởng của quần thể đều thể hiện hành vi của đường cong hình chữ S.

Thêm vào đó, hình dạng đường cong chữ S đó chỉ áp dụng cho khả năng xảy ra suy thoái trong 3-4 tháng tới. Việc xác định chính xác suy thoái trong sáu tháng trở lên là rất khó nếu không muốn nói là không thể - điều này cũng trái ngược với quan điểm chung. Nếu có bất kỳ chuỗi dữ liệu nào như vậy hoặc các kết hợp của chúng, có thể liên tục đánh giá suy thoái trước thực tế - và có thể làm tốt hơn xác suất cơ sở khoảng một trong sáu suy thoái xảy ra trong bất kỳ khoảng thời gian 12 tháng nào.

Có một tiêu chuẩn rất cao đối với các tín hiệu suy thoái đáng tin cậy. Không chỉ chúng phải kích hoạt trước suy thoái mà còn cần không có sự sai sót. Các cuộc suy thoái hiếm hoi đến mức bất kỳ tín hiệu hữu ích nào cũng không được phép mắc sai lầm trong các lần kiểm tra trước.

Ngoài ra, khi nói về dữ liệu, có năm vấn đề chính: có thể chậm về thời gian mà dữ liệu bao quát; có thể chậm về thời điểm phát hành; có thể quá nhiễu từ lần phát hành này sang lần khác; có thể bị chỉnh sửa mạnh sau khi phát hành; dữ liệu có thể không có lịch sử đủ dài để kiểm tra độ tin cậy.

Thường có sự đánh đổi. Tín hiệu càng chính xác thì càng khó để tiên đoán trước. Quy tắc Sahm là một ví dụ nổi bật. Cho đến nay, đây là chỉ báo chính xác 100%, nhưng dấu hiệu lại được phát đi rất muộn. Khi chỉ số này kích hoạt, phần lớn sự bán tháo trên thị trường chứng khoán - lý do mà suy thoái quan trọng đối với nhà đầu tư - đã trôi qua.

Làm thế nào để giải quyết các vấn đề trên? Cách tốt là kết hợp một loạt các tín hiệu suy thoái riêng lẻ thành một tín hiệu tổng hợp. Khi nhiều tín hiệu cơ bản bắt đầu kích hoạt đồng thời, vượt qua một ngưỡng nhất định, tín hiệu tổng hợp sẽ cho thấy suy thoái sắp đến trong vài tháng tới.

Chỉ báo Suy thoái có 14 kênh dữ liệu khác nhau, bao gồm số đơn xin tiếp tục nhận trợ cấp được đề cập ở trên, lợi suất, thanh khoản, nhà ở và tín dụng cùng nhiều yếu tố khác. Tín hiệu suy thoái kích hoạt khi ít nhất 40% các kênh dữ liệu được kích hoạt, và chúng tuân theo sát bản chất chuyển đổi chế độ của các cuộc suy thoái. Hiện tại, các kênh dữ liệu không dự đoán suy thoái trong vài tháng tới.

Chỉ báo kích hoạt khoảng ba tháng trước khi NBER (Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia) cho rằng suy thoái đã bắt đầu (và còn lâu hơn trước khi NBER thực sự công bố rằng Mỹ đang suy thoái), và chưa từng có tín hiệu âm sai. Chỉ báo đã có một tín hiệu dương sai vào đầu năm 2023, nhưng có thể do sự kỳ lạ của chu kỳ hậu Covid, sẽ khó tìm được tín hiệu nào chính xác mà không kích hoạt vào năm ngoái. Ngay cả khi suy thoái xảy ra, đây vẫn là tín hiệu dương sai do thời gian kích hoạt đã quá lâu.

Chỉ báo hoạt động theo cách “trí tuệ đám đông”. Những thiếu sót của các mô hình cơ bản - quá nhiễu, quá nhiều tín hiệu sai, quá trễ - cân bằng nhau để tạo ra tín hiệu chung đáng tin cậy cho các cuộc suy thoái ở Mỹ.

Điều quan trọng nhất đối với các nhà đầu tư là rời khỏi thị trường trước khi nhận thiệt hại lớn. Cổ phiếu chứng kiến sự sụt giảm lớn nhất trong các cuộc suy thoái, vì vậy việc phát hiện chúng đủ sớm là điều quan trọng. May mắn thay, việc thoái vốn hoặc phòng ngừa vị thế cổ phiếu chỉ cần thực hiện trước vài tháng khi NBER công bố suy thoái là đủ để tránh phần lớn thiệt hại.

Chỉ báo Suy thoái hiện không dự báo suy thoái NBER trong vài tháng tới, do đó chưa có lý do gì, đặc biệt là khi thanh khoản dư thừa vẫn còn, để rời khỏi thị trường cổ phiếu. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi đột ngột. Nếu và khi điều đó xảy ra, chỉ báo sẽ cung cấp tín hiệu hành động rõ ràng hơn nhiều so với việc chỉ được thông báo rằng xác suất suy thoái trong năm tới là 60%, như ước tính hiện tại của Fed New York.

Cho đến lúc đó, có thể bỏ qua nhiều tranh luận về suy thoái, đặc biệt là những tranh luận liên quan đến suy thoái xảy ra sau nhiều tháng nữa. Rốt cuộc, “các nhà khí tượng không quan tâm đến cái đập cánh của con bướm”.