IMF: Kinh tế toàn cầu “chống chọi ngoạn mục” giữa bất ổn địa chính trị, nhưng rủi ro vẫn rình rập

Nền kinh tế toàn cầu đang cho thấy khả năng phục hồi mạnh mẽ hơn dự kiến dù phải đối mặt với hàng loạt cú sốc, Giám đốc Điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva cho biết hôm thứ Tư, đồng thời dự báo tăng trưởng toàn cầu chỉ giảm nhẹ trong năm nay và năm 2026.

Bà Georgieva cho biết, các dữ liệu kinh tế gần đây phản ánh một số khó khăn, song nền kinh tế thế giới đã tránh được suy thoái mà nhiều chuyên gia từng lo ngại cách đây nửa năm. Bà nhận định, kinh tế Mỹ và nhiều quốc gia khác đã trụ vững nhờ chính sách hiệu quả hơn, khu vực tư nhân thích ứng tốt, tác động từ các cú sốc thấp hơn dự kiến – ít nhất là cho đến thời điểm này – cùng với các điều kiện tài chính thuận lợi. Bà phát biểu tại một sự kiện do Viện Milken tổ chức ở Washington.

“Chúng tôi nhận thấy tăng trưởng toàn cầu chỉ giảm nhẹ trong năm nay và năm sau. Tất cả các dấu hiệu đều cho thấy nền kinh tế thế giới đã chống chịu được áp lực từ nhiều cú sốc lớn,” bà Georgieva nói, trong phần giới thiệu trước báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới sắp công bố vào thứ Ba tuần tới trong khuôn khổ các cuộc họp thường niên của IMF và Ngân hàng Thế giới.

Hồi tháng 7, IMF đã nâng dự báo tăng trưởng toàn cầu thêm 0.2 điểm phần trăm lên 3.0% cho năm 2025 và thêm 0.1 điểm phần trăm lên 3.1% cho năm 2026.

Trong cuộc phỏng vấn với Reuters, bà Georgieva cho biết triển vọng mới sẽ phản ánh sự điều chỉnh giảm nhẹ so với dự báo 3.2% được công bố vào tháng 10 năm ngoái, song không tiết lộ con số cụ thể. “Những gì chúng tôi đang chứng kiến là khả năng phục hồi rõ rệt trên toàn cầu,” bà nói. “Nhưng đây cũng là thời điểm đặc biệt bất ổn, với các rủi ro suy giảm vẫn chiếm ưu thế trong dự báo. Vì vậy, hãy cảnh giác, đừng quá tự mãn.”

Cuộc họp sắp tới của IMF diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump làm đảo lộn thương mại toàn cầu với chính sách thuế quan cao, trong khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang nhanh chóng thay đổi công nghệ và triển vọng việc làm.

“Nền kinh tế toàn cầu đang hoạt động tốt hơn dự kiến, nhưng vẫn chưa đạt mức cần thiết,” bà Georgieva nói, lưu ý rằng IMF dự báo tăng trưởng trung hạn khoảng 3% – thấp hơn đáng kể so với mức 3.7% trước đại dịch COVID-19.

Bà cũng cảnh báo về những “dòng chảy ngầm” của sự bất mãn và khó khăn đang lan rộng, cùng các rủi ro mới nổi như khả năng hình thành bong bóng thị trường liên quan đến AI. Theo bà, bất ổn toàn cầu hiện ở mức cao kỷ lục và tiếp tục gia tăng, trong khi nhu cầu đối với vàng – tài sản trú ẩn an toàn truyền thống – đang tăng mạnh.

Vàng đã đạt mức cao kỷ lục mới vào thứ Tư, khi chính phủ Mỹ tiếp tục đóng cửa và kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cắt giảm lãi suất trong tháng này khiến nhu cầu tăng vọt. Bà cho rằng vẫn còn dư địa cho các động thái tương tự trong năm nay.

Bà Georgieva cũng cho biết cú sốc thuế quan của Mỹ hóa ra ít nghiêm trọng hơn dự báo ban đầu, khi mức thuế trung bình theo trọng số thương mại hiện vào khoảng 17.5%, giảm từ 23% hồi tháng 4, và các quốc gia khác phần lớn tránh được các biện pháp trả đũa. Tuy nhiên, bà cảnh báo rằng nếu các doanh nghiệp Mỹ bắt đầu chuyển chi phí thuế quan sang người tiêu dùng, hoặc nếu thương mại toàn cầu tiếp tục bị xáo trộn, lạm phát có thể tăng trở lại.

Theo bà, định giá trên thị trường tài chính đang tiến gần mức từng thấy trong giai đoạn “bùng nổ dot-com” cách đây 25 năm. Một cú sốc tâm lý tương tự như năm 2000 có thể kéo giảm tăng trưởng toàn cầu, đặc biệt gây khó khăn cho các nền kinh tế đang phát triển. “Hãy thắt dây an toàn,” bà cảnh báo, nhấn mạnh rằng “sự bất ổn là trạng thái bình thường mới – và điều này sẽ còn kéo dài.”

Georgieva cảnh báo về rủi ro nợ công

Người đứng đầu IMF kêu gọi các quốc gia thúc đẩy tăng trưởng bền vững thông qua việc cải thiện năng suất khu vực tư nhân, tăng hiệu quả chi tiêu, giảm nợ và điều chỉnh các mất cân đối tài khoản vãng lai – qua đó củng cố nền tảng chống chịu cho những cú sốc tương lai.

“Nếu không được xử lý, những mất cân đối này có thể kích hoạt xu hướng bảo hộ và gây rủi ro cho ổn định tài chính,” bà nói, đồng thời nhấn mạnh IMF đang tiếp tục tinh chỉnh đánh giá khu vực và khuyến nghị các chính phủ thực hiện các điều chỉnh cần thiết.

Theo IMF, nợ công toàn cầu được dự báo sẽ vượt ngưỡng 100% GDP vào năm 2029.

Bà Georgieva nhấn mạnh, cạnh tranh là yếu tố then chốt, cùng với môi trường pháp lý minh bạch, giám sát tài chính mạnh mẽ và trách nhiệm thể chế rõ ràng.

Tại châu Á, bà khuyến nghị các quốc gia mở rộng thương mại và cải cách để phát triển khu vực dịch vụ. Việc giảm rào cản phi thuế quan và thúc đẩy hội nhập khu vực có thể giúp GDP tăng 1.8% trong dài hạn.

Ở châu Phi cận Sahara, cải cách thân thiện với doanh nghiệp có thể nâng GDP thực tế bình quân đầu người hơn 10%, trong khi châu Âu nên hoàn thiện thị trường chung để bắt kịp sự năng động của khu vực tư nhân Mỹ.

Tại Mỹ, nơi nợ công dự kiến vượt mức cao nhất kể từ Thế chiến II, bà Georgieva kêu gọi thực hiện các biện pháp tài khóa bền vững nhằm giảm thâm hụt và thúc đẩy tiết kiệm hộ gia đình – chẳng hạn qua ưu đãi cho tiết kiệm hưu trí.

Đối với Trung Quốc, bà khuyến nghị tăng chi tiêu cho an sinh xã hội, xử lý triệt để lĩnh vực bất động sản và cắt giảm chi tiêu kém hiệu quả, vốn chiếm khoảng 4.4% GDP mỗi năm.