Khủng hoảng tài khóa đang manh nha trong trung tâm quyền lực của Trump

Cục diện hiện tại một lần nữa cho thấy lịch sử đang lặp lại. Trong tuần này, ông Mike Johnson - tân Chủ tịch Hạ viện thuộc đảng Cộng hòa - đã tìm cách thúc đẩy một thỏa thuận tạm thời về trần nợ công với quy mô chưa từng có 6.75 nghìn tỷ USD. Song, sáng kiến này ngay lập tức vấp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ, dẫn đầu bởi Tổng thống đắc cử Donald Trump, cùng với sự hậu thuẫn từ những nhân vật có tầm ảnh hưởng như Elon Musk và Vivek Ramaswamy. "Dự luật này cần phải bị bác bỏ." Musk đã gay gắt lên tiếng trên nền tảng X, châm ngòi cho hàng loạt cuộc đàm phán khẩn cấp trong bối cảnh nguy cơ đóng cửa chính phủ đang ngày một cận kề.

Giới đầu tư cần đặc biệt lưu tâm ba điểm mấu chốt. Thứ nhất, chiến thắng áp đảo của Trump trong tháng trước báo hiệu rằng cuộc chiến chính trị then chốt năm 2025 sẽ không còn là đối đầu giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa, mà là cuộc nội chiến trong lòng đảng Cộng hòa. Thứ hai, cuộc nội chiến này hứa hẹn sẽ vô cùng khốc liệt. Những nhân vật có tầm ảnh hưởng như Musk và Ramaswamy đang ra sức công kích các nghị sĩ Cộng hòa, điển hình là Johnson - người đang rơi vào thế bị động. Thứ ba, chính sách tài khóa sẽ trở thành điểm nóng đầu tiên của cuộc chiến, đặc biệt sau khi lợi suất trái phiếu bất ngờ tăng vọt trong tuần này, tiếp theo động thái của Fed hạ dự báo về việc cắt giảm lãi suất năm 2025.

Trong khi Washington là một tâm điểm của cuộc chiến, thì Mar-a-Lago - nơi được ví như triều đình chính trị của Trump - cũng đang sôi sục không kém. Tại đây, các cố vấn thân cận của ông đang bày tỏ những quan điểm trái chiều về cách thức xử lý khoản nợ quốc gia khổng lồ 36 nghìn tỷ USD của Hoa Kỳ. Một số cho rằng không cần quá lo ngại về gánh nặng nợ này, viện dẫn vị thế đồng tiền dự trữ của USD sẽ buộc các nhà đầu tư toàn cầu tiếp tục "săn đón" trái phiếu chính phủ Mỹ. Trump dường như nghiêng về quan điểm này, thể hiện qua việc ông mạnh mẽ đề xuất xóa bỏ trần nợ trong tuần này.

Tuy nhiên, một số nhân vật trong ban cố vấn, tiêu biểu như Steve Bannon - cựu Chiến lược gia trưởng tại Nhà Trắng - lại tỏ ra hết sức lo ngại. Nỗi lo này xuất phát từ thực tế chính phủ sẽ phải tái cấp vốn khoảng 9 nghìn tỷ USD trái phiếu vào năm tới, trong bối cảnh áp lực lạm phát đang ngày càng gia tăng. Trump đã cam kết thực hiện những cải cách chính sách có thể làm phình thêm hàng nghìn tỷ USD nợ, đồng thời không ngần ngại đe dọa làm suy yếu đồng USD và phá vỡ tính độc lập của Fed. Đây là một "cocktail độc" cực kỳ nguy hiểm, như Scott Bessent - ứng viên Bộ trưởng Tài chính của Trump - đã nhận định.

Tình hình càng trở nên nghiêm trọng hơn khi các quỹ phòng hộ đang ngày càng thao túng thị trường trái phiếu chính phủ, trong khi Trung Quốc - đối thủ tiềm tàng - cũng đang nắm trong tay những đòn bẩy quan trọng. Điều này được minh chứng qua động thái gần đây của Bắc Kinh khi phát hành trái phiếu chủ quyền trị giá 2 tỷ USD tại Ả Rập Saudi. Dù quy mô phát hành khá khiêm tốn, nhưng đây là một "cú đấm" mang tính biểu tượng nhắm thẳng vào Washington - đặc biệt khi mức lợi suất của những trái phiếu này tương đương với trái phiếu Mỹ.

Một điểm bất đồng sâu sắc khác đang hiện diện tại Mar-a-Lago xoay quanh vấn đề thuế. Cựu Tổng thống Trump đã liên tục bày tỏ quyết tâm mạnh mẽ nhằm biến Đạo luật Cắt giảm Thuế và Việc làm 2017 trở thành chính sách vĩnh viễn. Đạo luật này được biết đến với những đặc quyền đáng kể về thuế thu nhập và thuế thừa kế. Nếu được thực thi, chính sách này sẽ mang lại những lợi ích tài chính đặc biệt cho tầng lớp thượng lưu Hoa Kỳ, đáng chú ý là nhóm khoảng 12 tỷ phú hiện đang nắm giữ những vị trí trọng yếu trong ban lãnh đạo cao cấp của ông Trump.

Trong kế hoạch đầy tham vọng, Tổng thống Trump đề xuất một loạt thay đổi mang tính đột phá trong chính sách thuế. Điểm nhấn là việc cắt giảm thuế doanh nghiệp từ 21% xuống 15% cho các công ty đặt trụ sở tại Hoa Kỳ. Song song với đó là những đề xuất xóa bỏ thuế đối với các khoản phúc lợi xã hội, tiền boa và làm thêm giờ, đồng thời mở rộng chính sách tín dụng thuế chăm sóc trẻ em. Theo nguồn tin thân cận, Bessent cùng nhóm cố vấn đã trình bày với Trump một phương án bù đắp ngân sách đầy tham vọng, dựa trên ba trụ cột: đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế, tận dụng nguồn thu từ thuế quan, và thực hiện kế hoạch cắt giảm chi tiêu chính phủ 2 nghìn tỷ USD do Musk đề xuất.

Tuy nhiên, con đường hiện thực hóa những kế hoạch này đang gặp phải nhiều trở ngại đáng kể. Việc cắt giảm mạnh chi tiêu liên bang gần như bất khả thi nếu không động đến hai lĩnh vực nhạy cảm là an sinh xã hội và quốc phòng - điều mà Trump tỏ ra hết sức thận trọng. Bên cạnh đó, doanh thu từ thuế quan vẫn là một ẩn số lớn, phần nhiều bởi Trump có xu hướng sử dụng công cụ này như một đòn bẩy địa chính trị hơn là nguồn thu ngân sách. Đáng lo ngại hơn, đà tăng trưởng kinh tế đơn thuần khó có thể bù đắp hoàn toàn thâm hụt ngân sách, trong khi lãi vay có thể vượt dự kiến sau khi Fed phát tín hiệu về việc làm chậm lộ trình cắt giảm lãi suất.

Trong bối cảnh đó, Bannon đã đưa ra những đề xuất táo bạo, trong đó có việc tăng thuế. "Chúng ta không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tăng thuế đối với tầng lớp thượng lưu để kiềm chế khoản nợ đang vượt tầm kiểm soát," ông nhấn mạnh tại một buổi dạ tiệc của đảng Cộng hòa. Lập luận của Bannon bắt nguồn từ một sự kiện đau lòng gần đây - vụ ám sát một giám đốc điều hành ngành y tế, phản ánh làn sóng phẫn nộ của công chúng đối với giới tinh hoa đang dâng cao chưa từng thấy. Theo ông, việc tiếp tục siết chặt tầng lớp trung lưu trong khi ưu đãi giới thượng lưu có thể là một sai lầm chính trị nghiêm trọng của Trump.

Trong một tuyên bố đầy quyết liệt, Bannon đã công khai chỉ trích những người theo trường phái tân tự do và đòi hỏi họ phải nhận lãnh trách nhiệm cho tình trạng hiện tại. Phát ngôn này phản ánh rõ nét cuộc đấu tranh nội bộ giữa phái dân túy dân tộc chủ nghĩa và nhóm bảo thủ truyền thống trong đảng Cộng hòa. Dù Bannon nắm bắt chính xác tâm lý bất mãn trong dư luận, Trump vẫn phải đối diện với một tình thế khó khăn. Bất kỳ động thái nào nhằm tăng thuế đối với người giàu đều có thể làm suy yếu hai trụ cột quan trọng trong nền tảng quyền lực của ông, đó là sự ủng hộ từ các nghị sĩ Cộng hòa truyền thống trong Quốc hội và lực lượng doanh nhân có tầm ảnh hưởng đã đồng hành cùng chiến dịch tranh cử của ông.

Trong bối cảnh đó, một câu hỏi mang tính sống còn trị giá 36 nghìn tỷ USD đang được đặt ra. Đây không đơn thuần là cuộc tranh đấu giữa tầng lớp thượng lưu và phe dân túy, mà còn là thử thách đối với sự ổn định của thị trường trái phiếu trong suốt quá trình này. Những tranh cãi gay gắt về trần nợ trong tuần qua nhiều khả năng chỉ là khởi đầu cho những cuộc chiến quy mô lớn hơn sẽ diễn ra vào năm 2025. Các chuyên gia phân tích dự báo tình hình sẽ trở nên vô cùng căng thẳng và phức tạp trong những tháng tới, với những diễn biến khó lường trước.