Lật burger - lật mở bí ẩn của nền kinh tế số 1 thế giới

Nhưng điều mà nhiều người cho là đơn điệu lại là một phần quan trọng cho nghiên cứu kinh tế. Một nghiên cứu mới đã lấy ví dụ McDonald's để làm sáng tỏ nền kinh tế Hoa Kỳ.

Orley Ashenfelter của Đại học Princeton và Stepan Jurajda của Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Giáo dục Sau đại học — Viện Kinh tế của Praha đã khảo sát mức lương tại các nhà hàng McDonald’s (“McWages”) trong năm kể từ năm 2016. McDonald's là một nhà tuyển dụng quan trọng trong một ngành thức ăn nhanh mà vào năm 2023 đã tuyển dụng khoảng 4 triệu người Mỹ. Năm đó, mức lương trung bình cho các nhân viên McDonald's mới vào nghề là hơn 13 USD/giờ, so với khoảng 34 USD của tất cả nhân viên khu vực tư nhân.

Trong khoảng một thập kỷ qua, mức lương trung bình cho những người được trả lương thấp đã tăng tương đối tốt, theo như David Autor của MIT và Arindrajit Dube và Annie McGrew của Đại học Massachusetts Amherst đã chỉ ra. Họ nhấn mạnh vai trò của việc chuyển sang những công việc tốt hơn như một cơ chế để tăng lương. Nhưng điều gì đã xảy ra với mức lương cho cùng một công việc?

Gần đây hơn, Ernie Tedeschi của Trường Luật Yale đã tìm thấy một xu hướng tương tự bằng cách xây dựng Chỉ số Tiền lương Thấp (Low Wage Index), cố gắng loại bỏ tác động của những thay đổi trong ngành, nghề nghiệp, giới tính hoặc trình độ học vấn lên các con số. Tuy nhiên, khó để chắc chắn rằng các con số thực sự mô tả mức lương cho cùng một công việc, chứ không chỉ đơn thuần là sự khác biệt về nhiệm vụ hoặc thậm chí là kỹ năng.

Ashenfelter và Jurajda lập luận rằng việc chuẩn hóa các công việc đầu vào tại McDonald's có nghĩa là họ có thể đưa ra câu trả lời rõ ràng, đặc biệt là khi so sánh mức lương giữa các khu vực khác nhau. Nếu người dân Washington kiếm được McWages cao hơn người dân Mississippi, thì có lẽ là do nơi họ sống, chứ không phải vì họ đặc biệt thành thạo trong việc phết nước sốt. Cũng như việc thu thập dữ liệu về tiền lương, các học giả cũng thu thập giá Big Mac địa phương, như một ví dụ điển hình cho chi phí sinh hoạt tại địa phương.

Những chỉ số đo lường mức tiền lương cho người lương thấp tăng nhanh hơn cho người lương trung bình

Cách đo lường số lượng "Big Mac mỗi giờ" trung bình tăng khoảng 1% trong năm vào cuối những năm 2010, sau đó tăng vọt lên 14% từ năm 2020 đến năm 2021. (Điều này ấn tượng hơn bất kỳ điều gì mà các nhà nghiên cứu trước đó đã thấy.) Nhưng kể từ đó, con số này đã trì trệ và thậm chí còn giảm nhẹ vào năm 2023 vì mức lương không theo kịp giá Big Mac.

Sự gia tăng tại các khu vực khác nhau cũng không giống nhau. Trong khi ở Maine, số lượng Big Mac trung bình mỗi giờ cho nhân viên mới vào nghề tăng 45% từ năm 2016 đến năm 2023, thì ở Mississippi, con số này chỉ tăng 3% trong cùng kỳ. Nhìn chung, bất bình đẳng giữa các địa điểm đã tăng đáng kể từ năm 2016 đến năm 2021 và chỉ giảm một chút trong vài năm tiếp theo.

Sự thay đổi trong số lượng Big Mac/giờ trung bình ở các bang khác nhau từ 2016-2023

Tại sao lại xảy ra điều này? Một lời giải thích rõ ràng là do mức lương tối thiểu thay đổi. Ví dụ, trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến năm 2023, trong khi mức lương tối thiểu của tiểu bang Maine tăng từ 7.50 USD lên 13.80 USD, Mississippi vẫn giữ nguyên mức lương theo giờ là 7.25 USD. Và trước đại dịch, McWages tăng nhanh nhất ở các tiểu bang tăng mức lương tối thiểu. (Autor, Dube và McGrew cũng tìm thấy điều tương tự.)

Nhưng Ashenfelter và Jurajda cho rằng đây không phải là nguyên nhân duy nhất. Động lực của một thị trường lao động sôi động cũng góp phần, chẳng hạn như từ năm 2020 đến năm 2021, tỷ lệ nhà hàng trả mức lương tối thiểu tại địa phương đã giảm một nửa xuống chỉ còn 1/6. Họ ước tính rằng nếu không có mức lương tối thiểu, bất bình đẳng giữa các địa điểm vẫn sẽ tăng. Khảo sát của họ cũng cho thấy rằng trước đại dịch, mức lương tối thiểu tăng nhanh nhất ở những nơi mà McWages vẫn đang tăng.

Các tác giả nhận thấy rằng sự chênh lệch ngày càng tăng của mức lương thực tế có thể là dấu hiệu cho thấy thị trường lao động đang ngày càng phân tán. Ashenfelter cho rằng có thể việc theo đuổi mức lương cao hơn bằng cách chuyển việc làm đang trở nên khó khăn hơn, hoặc do các cú sốc kinh tế đã ảnh hưởng nhiều hơn. (Trong khi trước đây, nhu cầu về lao động có thể khá giống nhau ở nhiều nơi, thì gần đây, người dân Maine bị ảnh hưởng bởi mức tăng mạnh hơn nhiều so với người dân Mississippi.)

Đối với hầu hết mọi người, điều đáng chú ý là đại dịch đã gây ảnh hưởng tới những người thu nhập thấp, mặc dù không giống nhau. Và theo thời gian, mức lương tối thiểu trên khắp cả nước sẽ có thể không theo kịp giá cả. Đối với các nhà kinh tế, điều quan trọng có thể là giờ đây họ có một thước đo tiền lương "sạch bong", chứng minh cho kết quả bằng những thước đo kém hơn nhiều. Đó là điều đáng mừng.