Liệu Donald Trump có đang vô tình phá hủy di sản chính trị mà chính ông đã dày công xây dựng?

Tuy nhiên, theo cách nói được cho là của Rex Tillerson - người từng giữ chức Ngoại trưởng đầu tiên trong chính quyền của Trump - Trump cũng là "một kẻ cực kỳ ngu ngốc" khi đề cập đến hiểu biết chính sách. Mâu thuẫn giữa Trump thiên tài và Trump "ngu ngốc" tạo thành mối đe dọa nguy hiểm cho phong trào "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" mà chính ông sáng lập và đang lãnh đạo.

Với tư cách một nhân vật chính trị, không ai có thể phủ nhận trực giác thiên bẩm đã giúp Trump định hình lại toàn diện bức tranh chính trị Hoa Kỳ. Chiến thắng nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai với tỷ lệ áp đảo đã trao cho ông quyền lực tuyệt đối trong đảng của mình. Hiện tại, Trump có thể thực hiện bất cứ điều gì ông mong muốn. Điều đáng lo ngại là những quyết định của ông nhiều khả năng sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho nước Mỹ.

Minh chứng rõ ràng nhất về bản chất tự hủy hoại trong chính sách của Trump chính là sự ám ảnh với thuế quan. Vị Tổng thống Hoa Kỳ này không thể hoặc không chịu hiểu rằng thuế quan được chi trả bởi người nhập khẩu và phần lớn chi phí này sẽ chuyển đến tay người tiêu dùng. Ông cũng xem sự khó lường như một phẩm chất đáng quý. Hậu quả là thuế quan được áp đặt, dỡ bỏ rồi lại tái áp đặt, dường như theo tuỳ hứng. Kết quả là các doanh nghiệp không thể hoạch định tương lai, còn người tiêu dùng và nhà đầu tư rơi vào hoảng loạn.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, khi ảnh hưởng chính trị còn hạn chế và các cố vấn còn giữ tính truyền thống, các phụ tá của Tổng thống đã có thể ngăn chặn nhiều ý tưởng tồi tệ nhất của ông. Các quan chức đôi khi phớt lờ hoặc diễn giải lại chỉ thị, thậm chí lấy đi tài liệu khỏi bàn làm việc của ông nhằm kiềm chế những bản năng nguy hiểm. Nhưng trong nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống đã bao quanh mình bằng những kẻ xu nịnh muốn "để Trump là Trump". Howard Lutnick, Bộ trưởng Thương mại, đã khẳng định rằng Trump là "nhà lãnh đạo quan trọng nhất, thông minh nhất, có năng lực nhất trên thế giới". Vì thế, Tổng thống có thể tiến hành những chính sách tiềm ẩn nguy cơ gây tổn thương trực tiếp và rõ ràng đến đại đa số người dân Mỹ.

Trump đã thực hiện nhiều hành động tai tiếng trong quá khứ, như cố gắng đảo ngược kết quả cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020. Tuy nhiên, ít hành động trước đây của ông tác động trực tiếp đến cuộc sống thường nhật của người dân Mỹ bình thường. Việc gây ra suy thoái kinh tế, lạm phát cao hay sự sụp đổ thị trường chứng khoán sẽ hoàn toàn khác biệt. Khoảng 60% người Mỹ sở hữu cổ phiếu, chủ yếu trong quỹ hưu trí. Nhiều người sẽ vô cùng lo lắng trước sự sụt giảm gần đây của giá cổ phiếu. Niềm tin tiêu dùng cũng đang xuống thấp khi lạm phát kỳ vọng gia tăng. Kinh tế được cử tri đánh giá là vấn đề then chốt nhất trong cuộc bầu cử vừa qua. Thế nhưng, uy tín của Trump trong việc điều hành kinh tế đã bắt đầu chuyển sang hướng tiêu cực. Khó khăn có thể sẽ ngày càng trầm trọng khi làn sóng cắt giảm nhân lực chính phủ liên bang lan rộng khắp cả nước, vượt xa phạm vi Washington. Khả năng cắt giảm an sinh xã hội hoặc phúc lợi y tế công cũng sẽ ảnh hưởng đến hàng triệu người.

Gây hấn với các quốc gia láng giềng và đồng minh của Mỹ dường như thuộc về những vấn đề mà cử tri bình thường có thể nhún vai bỏ qua. Tuy nhiên, đe dọa sáp nhập Canada (một ý tưởng ngớ ngẩn khác) đã khởi động một cuộc chiến thương mại không cần thiết với một quốc gia láng giềng. Nếu người Canada trả đũa bằng cách nâng giá xuất khẩu dầu mỏ hoặc điện năng sang Mỹ, người dân Mỹ bình thường sẽ phải chịu đựng hậu quả. Thuế quan áp đặt lên Mexico cũng có thể đẩy giá hàng hóa tại siêu thị tăng cao. Khoảng 50% lượng trái cây nhập khẩu của Mỹ đến từ Mexico. Lợi nhuận của ba tập đoàn ô tô hàng đầu Hoa Kỳ có thể bị xóa sạch bởi mức thuế nhập khẩu 25% từ Canada và Mexico.

Tác động kinh tế từ chính sách của Trump nhiều khả năng sẽ định đoạt tương lai nhiệm kỳ Tổng thống của ông. Đồng thời, Trump cũng đang đặt người dân Mỹ vào những rủi ro khác. Việc sa thải các đặc vụ FBI và sĩ quan tình báo - đồng thời bổ nhiệm những người tin vào thuyết âm mưu làm Giám đốc tình báo quốc gia và lãnh đạo FBI - chính là công thức cho một thảm họa đáng chú ý trong tương lai. Đặt một người theo thuyết âm mưu khác, Robert F. Kennedy Jr, phụ trách bộ y tế cũng tạo ra một loạt nguy hiểm khác.

Theo dõi cách Trump điều hành chính phủ Mỹ với phong cách không theo quy ước truyền thống gợi nhớ đến nhận xét mà tôi từng nghe từ một doanh nhân Mỹ nổi tiếng vào tháng 1: "Nếu Trump thực hiện một nửa những điều ông ấy đang hứa hẹn, toàn bộ sự việc sẽ bùng nổ. Và điều này sẽ hủy hoại uy tín của MAGA trong suốt một thế hệ."

Cơ chế hiển nhiên cho một sự bùng nổ sẽ là thất bại nặng nề cho đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử kế tiếp. Tuy nhiên, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vẫn còn gần hai năm nữa. Trump và đội ngũ cộng sự có thể gây tổn hại nghiêm trọng cho các thể chế của Mỹ, bao gồm cả hệ thống bầu cử, trong khoảng thời gian đó. Nếu chính quyền bắt đầu gặp những khó khăn rõ rệt, Trump nhiều khả năng sẽ tìm kiếm những đối tượng để quy trách nhiệm và có thể thắt chặt kiểm soát quyền lực để củng cố vị thế lãnh đạo của mình.

Tuy nhiên, kinh nghiệm từ các nền dân chủ bị tổn hại khác cho thấy ngay cả một hệ thống bị gian lận một phần vẫn có thể vận hành đủ tốt để tạo ra thất bại bầu cử cho những người theo chủ nghĩa dân túy cực hữu. Jair Bolsonaro đã thua trong cuộc bầu cử Tổng thống Brazil năm 2022 (và sau đó bị buộc tội cố gắng đảo chính). Đảng Luật pháp và Công lý của Ba Lan mất quyền lực trong cuộc bầu cử năm 2023. Viktor Orbán, người giữ chức thủ tướng Hungary từ năm 2010 và được phong trào MAGA ngưỡng mộ sâu sắc, đang tụt hậu trong các cuộc thăm dò trước thềm bầu cử dự kiến vào năm tới, khi nền kinh tế Hungary đang lâm vào khó khăn. Nhiều cuộc biểu tình phản đối Orbán đã diễn ra tại Budapest vào cuối tuần qua.

Những người theo chủ nghĩa dân túy cánh hữu thường có thể giành chiến thắng trong các cuộc chiến văn hóa. Nhưng việc điều hành kém hiệu quả nền kinh tế thì khó lòng biện minh. Nếu MAGA khiến người dân Mỹ nghèo đi, Trump và phong trào của ông chắc chắn sẽ phải trả giá đắt.