Liệu quyền lực chuyên chế của Tổng thống Trump sẽ đẩy nền kinh tế toàn cầu về đâu?

Ở khía cạnh tốt đẹp nhất, lịch sử của các dân tộc nói tiếng Anh, bao gồm cả Hoa Kỳ, là câu chuyện về việc kiềm chế quyền lực độc đoán. Đó là một cuộc đấu tranh dài và gian khổ, từ Đại hiến chương Magna Carta năm 1215 đến việc lưu đày James II và tuyên bố Đạo luật Quyền con người năm 1689, qua cuộc nội chiến đầu thế kỷ 17 và việc hành quyết Charles I năm 1649. Những người kết án vị vua bị phế truất đều nhận định đúng đắn khi buộc tội ông ta "tìm kiếm quyền lực vô hạn và chuyên chế để cai trị theo ý muốn của mình".

Tuyên ngôn Độc lập và việc phê chuẩn Hiến pháp Hoa Kỳ là những bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống lại chủ nghĩa chuyên chế tuyệt đối. Cuộc nội chiến Hoa Kỳ cũng vậy, cuộc chiến này đã thiết lập nguyên tắc rằng không ai được phép nắm giữ quyền lực tuyệt đối đối với người khác. Những gì đang diễn ra hiện nay ở Hoa Kỳ mang ý nghĩa lịch sử và toàn cầu, bởi vì vấn đề này liên quan đến việc liệu các ràng buộc đối với việc thực thi quyền lực độc đoán có được duy trì hay không. Không ai hiểu biết về những thảm họa của thế kỷ 20 có thể không nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này.

Thay thế bạo quyền bằng pháp quyền, với vai trò của tòa án trong việc định đoạt luật pháp và vai trò của cơ quan lập pháp trong việc tạo ra luật pháp, đều phục vụ cho các mục tiêu đạo đức và thực tiễn. Chỉ trong một nhà nước như vậy, người dân mới có thể cảm thấy an toàn trước chế độ chuyên chế. Một chính phủ bỏ qua các ràng buộc chính là một bạo quyền. Như nhà bình luận Andrew Sullivan nhận xét: "Nước Mỹ xoay quanh quyền lực pháp lý. Tổng thống Trump chỉ quan tâm đến quyền lực thô bạo. Nước Mỹ được xây dựng trên niềm tin vào lý trí. Tổng thống Trump chỉ tin vào bản năng của riêng mình." Chúng ta đang chứng kiến một cuộc tấn công có kế hoạch dài hạn vào chính nền Cộng hòa.

Chúng ta cũng đã được chứng kiến một bài học sâu sắc về chi phí kinh tế mà những người ủng hộ Tổng thống Trump giàu có và quyền lực đã mù quáng bỏ qua. Như tôi đã lưu ý vào tháng 6 năm ngoái, "Biden có thể già. Nhưng Tổng thống Trump thì điên rồ và, đáng tiếc thay, ông ấy không điên rồ một cách vui vẻ. Ông ấy điên rồ một cách nguy hiểm. Bản năng của Tổng thống Trump cũng giống như của một nhà độc tài." Và quả thực, điều đó đã được chứng minh. Các cuộc chiến thương mại mà Tổng thống Trump đã phát động chính là minh chứng cho những mối nguy hiểm này. Đáng kinh ngạc là "công cụ theo dõi thuế quan" của FT liệt kê 25 thông báo chính sách quan trọng của Hoa Kỳ và các quốc gia mà Hoa Kỳ đang tấn công trong vòng chưa đầy ba tháng. Báo cáo ghi nhận 7 thông báo chính sách thương mại lớn chỉ riêng trong khoảng thời gian từ ngày 2 đến 11/4. Những thông báo này bao gồm thuế quan đối ứng đối với tất cả các quốc gia vào ngày 2/4, sau đó giảm xuống còn 10% trong 90 ngày sau khi thị trường hỗn loạn, cùng với chu kỳ trả đũa giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, đã dẫn đến thuế quan cấm đoán ở cả hai phía.

Chúng ta cũng đã chứng kiến giá cổ phiếu giảm, biến động thị trường cao và, thậm chí đáng lo ngại hơn, đồng USD giảm giá ngay cả khi lợi suất TPCP Mỹ tăng. Dường như vốn đã bắt đầu tháo chạy khỏi chính Hoa Kỳ. Không có gì ngạc nhiên khi Tổng thống Trump phải nhượng bộ. Trong khi "áp thuế" lên toàn thế giới, Tổng thống Trump lẽ ra nên biết rằng người nước ngoài nắm giữ 8.5 nghìn tỷ USD trái phiếu chính phủ Mỹ vào cuối năm 2024, gần một phần tư tổng nợ công. Cách Tổng thống Trump điều hành cuộc chiến thương mại của mình làm dấy lên những lo ngại còn lớn hơn cả bản thân kinh tế học của chủ nghĩa bảo hộ. Đúng vậy, thuế quan là công cụ chính sách không hiệu quả: thuế quan áp đặt một sự thiên vị thị trường nội địa mạnh mẽ đối với sản xuất hàng hóa có thể giao dịch và thuế cao - gián tiếp (thông qua việc đánh giá cao tỷ giá hối đoái thực) và trực tiếp (thông qua giá đầu vào cao hơn) - đối với xuất khẩu.

Tuy nhiên, điều còn nghiêm trọng hơn chính là cách thuế quan đang được sử dụng. Thuế quan là thuế. Vào những năm 1970, Quốc hội đã thiếu khôn ngoan khi trao cho tổng thống quyền áp đặt các loại thuế này theo ý muốn, để đối phó với "tình trạng khẩn cấp" dù là tưởng tượng. Đây chính là chế độ chuyên chế điển hình. Giờ đây, không có gì ngạc nhiên khi Tổng thống Trump đang tận dụng quyền lực này để tạo ra hỗn loạn. Không ai có thể tin một cách hợp lý rằng điều này sẽ tái công nghiệp hóa Hoa Kỳ. Chính sách này sẽ làm tê liệt doanh nghiệp, tăng giá và làm chậm nền kinh tế. Tránh được hỗn loạn như vậy là một trong những lợi ích của việc chấm dứt quyền lực độc đoán. Đến cuối thế kỷ 17, nhà nước Anh đã có thể vay những khoản tiền khổng lồ dài hạn và với lãi suất thấp. Đó là kết quả của sự tin tưởng. Đó là một trong những nền tảng của sự phát triển tài chính trong thế kỷ 18 và 19. Điều đó lại là một động lực mạnh mẽ cho cuộc cách mạng công nghiệp và sự thịnh vượng sau đó. Những kẻ chuyên chế khó đoán tạo ra lãng phí, sợ hãi và bất ổn lan rộng. Đây là kẻ thù của sự thịnh vượng. Các cuộc chiến thương mại luôn thay đổi của Tổng thống Trump và sự phá hủy hệ thống thương mại toàn cầu hiện đang minh chứng cho nhận định này.

Hiện nay, Hoa Kỳ được kỳ vọng sẽ đạt được các thỏa thuận thương mại với hơn 180 quốc gia trong khoảng 84 ngày. Điều này thật phi thực tế. Ngay cả khi đạt được "thỏa thuận", liệu chúng có tồn tại lâu dài? Điều này rất đáng nghi ngờ. Liệu doanh nghiệp có thể lập kế hoạch đầu tư dài hạn giữa tình trạng hỗn loạn mà họ đang chứng kiến? Xét cho cùng, doanh nghiệp phải suy nghĩ theo năm, không phải theo ngày. Với bộ máy quan liêu đảng của mình, nền kinh tế Trung Quốc hiện đang cung cấp khả năng dự đoán cho doanh nghiệp nhiều hơn Hoa Kỳ. Những người ủng hộ Tổng thống Trump lẽ ra phải biết rằng, khi được trao quyền hoàn toàn, ông ấy nhất định sẽ gieo rắc hỗn loạn. Chúng ta biết rằng không ai có thể được tin tưởng với quyền lực tuyệt đối, đặc biệt là những kẻ mị dân tìm kiếm quyền lực đó. Điều tích cực duy nhất mà các chính sách thương mại của Tổng thống Trump đang đạt được là chứng minh điều này một lần nữa. Chúng là dấu hiệu báo trước của hỗn loạn. Thách thức của thế giới là vượt qua được sự thiếu khôn ngoan này. Thách thức của Hoa Kỳ là chấm dứt tình trạng này.