Nghịch lý trên thị trường: Tăng trưởng GDP mạnh nhưng lực lượng lao động lại đang thu hẹp

Một số biến động trên thị trường xuất phát từ tâm lý, số khác đến từ yếu tố cấu trúc. Trường hợp này là sự kết hợp của cả hai — một hiện tượng tưởng tích cực nhưng ẩn chứa sự lệch pha trong dữ liệu. Thoạt nhìn, nền kinh tế Mỹ có vẻ vững vàng: GDP tăng nhanh hơn phần lớn các nền kinh tế phát triển, tiêu dùng ổn định, và lợi nhuận doanh nghiệp vẫn cao. Tuy nhiên, dữ liệu việc làm lại cho thấy tốc độ tạo việc làm chậm lại, gợi ý chu kỳ tăng trưởng có thể đã kéo dài hơn bình thường.

Dù vậy, đây không phải dấu hiệu của suy yếu, mà là của sự chuyển đổi cấu trúc. Động lực lao động không biến mất — nó chỉ đang thu hẹp quy mô, được hỗ trợ bởi công nghệ và bị giới hạn bởi yếu tố nhân khẩu học. Việc tuyển dụng chậm lại không phải do nhu cầu thấp, mà vì nguồn cung lao động đang giảm.

Trước đây, nhập cư giúp bổ sung ổn định cho lực lượng lao động Mỹ, nhưng hiện nay dòng người nhập cư đã giảm mạnh. Ít người nhập cư hơn đồng nghĩa doanh nghiệp có ít ứng viên hơn, không phải vì họ không muốn tuyển, mà vì thị trường lao động đã thu hẹp. Nguồn cung nhân lực không còn dồi dào như trước, khiến doanh nghiệp phải tìm người trong phạm vi hạn hẹp hơn.

Song song đó, trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách vận hành nền kinh tế. Công nghệ mới giúp tăng năng suất, cho phép doanh nghiệp duy trì sản lượng mà không cần mở rộng biên chế. GDP vẫn có thể tăng nhanh trong khi việc làm tăng chậm hơn — tạo ra khoảng cách giữa tăng trưởng và tuyển dụng. Xu hướng này có thể khiến áp lực giá duy trì ở mức cao, do thị trường lao động vẫn khan hiếm.

Ngoài ra, chính phủ Mỹ cũng đang giảm tốc tuyển dụng sau giai đoạn mở rộng mạnh khu vực công. Khi dòng tiền công cạn kiệt, thị trường việc làm trông yếu hơn, dù nền kinh tế thực tế vẫn ổn định.

Tổng thể, sự chậm lại trong tăng trưởng việc làm không có nghĩa là nền kinh tế đang suy yếu, mà là hậu quả của sự thiếu hụt lao động. Nền kinh tế không tạo ít việc hơn vì giảm tốc, mà vì có ít người để thuê — trong khi máy móc ngày càng đảm nhiệm nhiều hơn. GDP tiếp tục tăng trưởng, còn dữ liệu việc làm chỉ đang phản ánh bức tranh méo mó.

Điều này khiến Fed đối mặt với bài toán khó. Thông thường, đà giảm việc làm là dấu hiệu nền kinh tế suy yếu và là lý do để nới lỏng chính sách. Nhưng lần này, nguyên nhân mang tính cấu trúc chứ không phải chu kỳ. Áp lực lương vẫn cao, năng suất tăng giúp duy trì đà tăng trưởng, và lạm phát chưa hạ hoàn toàn. Nếu Fed hiểu sai — cho rằng kinh tế yếu đi do cầu giảm thay vì do thiếu cung — việc hạ lãi suất sớm có thể khiến lạm phát tăng cao.

Với giới đầu tư, điều này đồng nghĩa không nên vội đặt cược vào kịch bản suy yếu chỉ vì dữ liệu việc làm kém. Thực tế là cung lao động hạn chế, chứ không phải cầu sụt giảm. Lạm phát chưa kết thúc, nó chỉ đang ẩn dưới bề mặt của một thị trường vẫn chặt chẽ.

Đây là “ảo ảnh việc làm” mới — giai đoạn GDP vẫn tăng mạnh dù số việc làm tăng chậm. Nền kinh tế Mỹ đang vận hành với ít lao động hơn, nhiều công nghệ hơn và năng suất cao hơn. Đây không phải dấu hiệu kết thúc tăng trưởng, mà là khởi đầu cho một chu kỳ mở rộng mới — nơi năng suất, chứ không phải nhân lực, trở thành động lực chính.