Tesla "ngã ngựa" vì yếu tố chính trị: Vụ "ly dị" Trump - Musk gây náo động thị trường

Sự giao thoa giữa chính trị và hiệu quả kinh doanh của Tesla

Mối quan hệ giữa chính trị và hiệu quả hoạt động doanh nghiệp thể hiện rõ nét trong trường hợp của Tesla. Cuối tháng 3, chúng tôi nhận định rằng cổ phiếu TSLA có khả năng ghi nhận mức lỗ vào cuối năm 2025. Nguyên nhân chủ yếu đến từ tác động tiêu cực của liên minh Trump–Musk và chiến dịch DOGE, khiến lực lượng đối lập chính trị nhanh chóng hình thành. Đáng chú ý, doanh số của Tesla tại EU đã giảm tới 45% trong tháng 1.

Tình trạng căng thẳng này sớm dẫn đến các hành động phản kháng công khai nhắm vào chủ sở hữu Tesla, khiến rủi ro tăng cao đến mức nhiều người dùng không thể chấp nhận. Trong bối cảnh hệ thống tư pháp Hoa Kỳ ngày càng phân cực, khả năng truy tố những đối tượng phá hoại xe Tesla trở nên mơ hồ, làm suy yếu tính răn đe của pháp luật.

Tóm lại, khi Elon Musk bước vào chính trường, Tesla – công ty niêm yết công khai duy nhất mà ông trực tiếp điều hành – trở thành mục tiêu chính trị. Tuy nhiên, đến tháng 5, đã xuất hiện suy đoán rằng Musk sẽ rút lui khỏi vai trò chính phủ. Cao trào là sự rạn nứt công khai với cựu Tổng thống Trump xoay quanh Đạo luật Một Dự luật To Đẹp (OBBBA).

Bối cảnh tâm lý thị trường hiện tại đối với Tesla

Các cuộc kiểm toán DOGE cho thấy một nhận định đáng chú ý: công chúng giờ đây không tự phát như trước mà chịu ảnh hưởng lớn từ các "trung tâm thần kinh xã hội" – gồm các viện nghiên cứu, tổ chức phi chính phủ và tập đoàn truyền thông. Dư luận, được hình thành có chủ đích, là yếu tố quyết định tâm lý thị trường.

Trong bối cảnh đó, doanh số toàn cầu của Tesla đã giảm 7% tính đến cuối tháng 3. Một số quan điểm cho rằng cuộc chia tay Trump–Musk có thể là bước rút lui chiến lược được tính toán kỹ. Nếu đúng như vậy, hành động này đã thay đổi hiệu quả hình ảnh công chúng của Tesla. Việc Elon Musk tách mình khỏi Trump một cách rõ ràng đã làm giảm khả năng phe đối lập sử dụng liên minh này như một công cụ huy động chống đối.

Đồng thời, Musk cũng bảo toàn sự ủng hộ từ phía cử tri cánh hữu bằng cách tiết chế các chỉ trích công khai trước đây. Lập trường tích cực của Trump về cá nhân Musk chính là điểm tựa cho chiến lược này.

Yếu tố then chốt hơn cả là làn sóng bất ổn sắc tộc gần đây tại Los Angeles, nơi đã làm lu mờ sự chú ý đến xung đột Trump–Musk. Các cuộc bạo loạn, do nhóm biểu tình cánh tả tổ chức, cho thấy sự mâu thuẫn khi họ vẫy cờ nước ngoài nhưng lại phản đối bị trục xuất về chính quốc. Truyền thông gặp khó khăn trong việc lý giải sự bất nhất này, đặc biệt khi các vụ tấn công vào dịch vụ robotaxi Waymo (thuộc Google – một công ty có liên kết tư tưởng với các nhóm biểu tình) ngày càng gia tăng.

Hệ quả là sự hiện diện chính trị của Elon Musk mờ dần khỏi tầm mắt công chúng, đồng thời phơi bày rõ hơn nguy cơ mà chủ hãng xe Tesla từng phải đối mặt. Có thể toàn bộ liên minh Trump–Musk sẽ chỉ còn là một chú thích nhỏ trong dòng chảy lịch sử chính trị. Tuy nhiên, các đối thủ cạnh tranh của Tesla đã nhanh chóng tận dụng thời điểm để gia tăng thị phần.

Trung Quốc "thừa thắng xông lên" trong cuộc đua xe điện

Vào cuối năm 2023, tại hội nghị DealBook do New York Times tổ chức, chính Elon Musk thừa nhận rằng “Trung Quốc cực kỳ giỏi trong sản xuất và có đạo đức làm việc đáng kinh ngạc.” Ông dự báo rằng trong tương lai, toàn bộ 10 nhà sản xuất ô tô hàng đầu thế giới đều sẽ đến từ Trung Quốc.

Tính đến quý 1/2025, lượng xe điện Tesla giao đã giảm 13% so với cùng kỳ năm trước, chỉ còn 336,681 chiếc – mức thấp nhất kể từ quý 2/2022. Trong khi đó, BYD ghi nhận doanh số tăng gần 60%, đạt 1,000,804 xe trong cùng kỳ.

Tại Trung Quốc, số xe Tesla được bảo hiểm chỉ còn 8,600 chiếc – giảm 34% so với tuần trước, theo số liệu nội bộ. Nhìn chung, Geely Holding Group – một tập đoàn đa quốc gia của Trung Quốc – hiện đã chiếm 62% thị phần xe điện toàn cầu. Trong khi đó, thị phần của Tesla giảm từ 14% trong quý 4/2024 xuống còn 12% trong quý 1/2025. BYD duy trì ổn định ở mức 15–16%.

Tại châu Âu, hình ảnh Tesla tiếp tục bị ảnh hưởng tiêu cực bởi mối liên hệ với Donald Trump. Tại Đức, doanh số Tesla giảm 36.2% so với cùng kỳ, dù tổng thị trường xe điện tăng trưởng 44.9%. Tại Anh – thị trường xe điện lớn nhất châu Âu – doanh số của Tesla lao dốc 45% trong tháng 5, trái ngược hoàn toàn với mức tăng trưởng 28% của thị trường.

Dẫu vậy, Mỹ vẫn là “cứ điểm” của Tesla, nơi hãng nắm giữ 43.4% thị phần trong quý 1/2025, vượt xa General Motors (10.8%) và Ford (7.7%), theo dữ liệu từ CarEdge.

Trong khi đó, vẫn còn khả năng Tesla sẽ phục hồi tại thị trường Trung Quốc. Cụ thể, ngày 3/6 vừa qua, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc đã chính thức đưa Tesla vào chương trình khuyến khích xe điện ở khu vực nông thôn – một chương trình bắt đầu từ năm 2020 nhưng trước đây đã loại trừ Tesla.