Thâm hụt ngân sách tại Anh vượt xa dự báo, Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves đối diện bài toán nan giải

Trong 11 tháng đầu năm tài khóa, mức thâm hụt đã đạt 132.2 tỷ bảng Anh (171 tỷ USD), cao hơn 20.4 tỷ bảng so với dự báo của Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR) hồi tháng 10. Đặc biệt, riêng trong tháng 2, chính phủ đã vay thêm 10.7 tỷ bảng, một con số cao hơn cả mức kỳ vọng của giới kinh tế và OBR.

Những con số trên cho thấy ngân sách chính phủ đang ngày càng eo hẹp, tạo ra thách thức lớn cho chiến lược tài chính của bà Reeves. Khi mới nhậm chức, bà từng có một khoảng dư tài chính 9.9 tỷ bảng so với quy tắc ngân sách đặt ra. Tuy nhiên, đến nay, phần dư này đã không còn. Điều đó đồng nghĩa với việc bà Reeves gần như chắc chắn sẽ phải công bố kế hoạch cắt giảm mạnh chi tiêu công và phúc lợi xã hội, với tổng giá trị lên đến hàng tỷ bảng, trong Tuyên bố Mùa Xuân sắp tới.

Thâm hụt ngân sách Anh vượt dự báo 20 tỷ bảng sau 11 tháng

Thực tế, bài toán tài khóa của Reeves không chỉ là một thách thức kinh tế mà còn đang tạo ra những rạn nứt trong nội bộ chính phủ. Trước đó, khi công bố ngân sách, Bộ trưởng Tài chính đã hứng chịu chỉ trích từ cộng đồng doanh nghiệp khi áp đặt mức tăng thuế lên tới 40 tỷ bảng nhằm bù đắp lỗ hổng tài chính để lại bởi chính phủ Bảo thủ tiền nhiệm. Tuy nhiên, việc bà chuyển hướng từ tăng thuế sang cắt giảm chi tiêu công hiện tại lại tiếp tục gây chia rẽ trong nội bộ Đảng Lao động, trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ của đảng này đã sụt giảm đáng kể trong các cuộc thăm dò kể từ khi lên nắm quyền vào mùa hè năm ngoái.

Tuyên bố Mùa Xuân sắp tới không chỉ là cơ hội để Reeves đưa ra chiến lược tài chính mới mà còn là dịp để công bố các dự báo cập nhật từ OBR. Hồi tháng 10, OBR từng dự báo mức thâm hụt ngân sách cho năm tài chính 2024-2025 sẽ đạt 127.5 tỷ bảng, nhưng với thực trạng hiện tại, con số này có thể lên tới 150 tỷ bảng. Thâm hụt ngân sách trong 11 tháng đầu năm đã cao hơn 14.7 tỷ bảng so với cùng kỳ năm trước, cho thấy tình hình tài chính công đang xấu đi nhanh chóng.

Bên cạnh đó, mục tiêu dài hạn của Reeves trong việc cân bằng chi tiêu thường xuyên với nguồn thu thuế vào cuối thập kỷ này cũng đang bị đe dọa bởi hàng loạt yếu tố bất lợi. Lãi suất vay nợ tăng cao khiến chi phí trả nợ của chính phủ ngày càng lớn, trong khi tốc độ tăng trưởng kinh tế suy yếu làm suy giảm nguồn thu ngân sách. Căng thẳng thương mại toàn cầu, đặc biệt là chính sách thuế quan cứng rắn của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, càng làm gia tăng những bất ổn đối với nền kinh tế Anh.

Trên thực tế, tháng 2 thường là một trong những giai đoạn có kết quả tài khóa khả quan hơn, nhờ vào nguồn thu từ thuế thu nhập cá nhân tự kê khai (đến hạn vào ngày 31/1) tiếp tục chảy vào ngân sách. Tuy nhiên, tổng thu ngân sách trong cả năm vẫn thấp hơn kỳ vọng, phần lớn do chính sách cắt giảm bảo hiểm quốc gia của chính phủ tiền nhiệm làm suy yếu một trong những nguồn thu quan trọng nhất. Trong khi đó, chi tiêu công lại tăng nhanh hơn dự kiến, bị đẩy lên bởi chi phí phúc lợi xã hội leo thang và mức tăng lương hào phóng dành cho khu vực công. Các số liệu mới nhất cũng cho thấy mức vay nợ trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 1 đã bị điều chỉnh tăng lên, phản ánh áp lực tài khóa ngày càng lớn.

Hiện tại, tổng nợ công của Anh đã lên tới 2.8 nghìn tỷ bảng, tương đương 95.5% GDP vào tháng 2 – mức cao nhất kể từ đầu những năm 1960, theo Văn phòng Thống kê Quốc gia (ONS). Trong bối cảnh này, chính phủ Đảng Lao động đang hướng tới một thước đo tài khóa rộng hơn – Nghĩa vụ Tài chính Ròng của Khu vực Công (PSNFL), với mục tiêu đưa tỷ lệ này giảm dần so với quy mô nền kinh tế vào cuối thập kỷ. Tuy nhiên, số liệu mới nhất cho thấy PSNFL hiện ở mức 82.9% GDP, tương đương 2.4 nghìn tỷ bảng – cao hơn 2 điểm phần trăm so với một năm trước.

Rõ ràng, Reeves đang phải đối diện với một bài toán tài khóa cực kỳ nan giải. Những gì bà công bố vào ngày 26/3 không chỉ định hình chính sách tài chính của chính phủ mà còn có thể quyết định tương lai chính trị của chính Đảng Lao động. Nếu không thể đưa ra một chiến lược khả thi để kiểm soát thâm hụt và duy trì tăng trưởng, Reeves có thể sẽ phải đối mặt với những áp lực chính trị ngày càng gia tăng trong những tháng tới.