Thế giới đã sẵn sàng cho sự trở lại của Donald Trump

Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là đối với nhiều quốc gia, khả năng Trump tái đắc cử không phải là một viễn cảnh đáng lo ngại như nhiều người vẫn tưởng. Từ các cường quốc như Ấn Độ, đến Thổ Nhĩ Kỳ và Indonesia, họ đều tự tin có thể vượt qua mọi thách thức - thậm chí còn kỳ vọng sẽ thu được nhiều lợi ích hơn từ quan hệ với Hoa Kỳ so với thời kỳ dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Joe Biden.

Nhưng phải chăng đây là một suy nghĩ quá đỗi ngây thơ? Trump vốn nổi tiếng với tính cách thất thường khó đoán. Minh chứng rõ ràng là trong thời gian tại vị, ông đã nhiều lần công khai cáo buộc Ấn Độ lợi dụng Hoa Kỳ, đặc biệt là việc liên tục chỉ trích nước này áp đặt thuế cao đối với dòng xe môtô Harley-Davidson. (Không phải ngẫu nhiên khi Harley được lắp ráp tại Wisconsin và Pennsylvania - hai bang có tính quyết định trong cuộc bầu cử.) Mới đây, ông còn một lần nữa gay gắt chỉ trích Ấn Độ là một "kẻ lạm dụng nghiêm trọng" trong hệ thống thương mại toàn cầu.

Mặc dù vậy, khi đi sâu phân tích những xung đột này, ta có thể nhận thấy những điều hết sức thú vị. Thời điểm đó, dù giới lãnh đạo Ấn Độ đang có nhiều bất đồng sâu sắc với Hoa Kỳ về nhiều vấn đề - từ các lệnh trừng phạt Iran cho đến kế hoạch mua sắm hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga - thì những mối quan tâm của Trump lại đơn giản hơn nhiều: Ấn Độ đã khéo léo xoa dịu ông chỉ bằng một động thái đơn giản là cắt giảm thuế cho những chiếc môtô đang gây tranh cãi.

Trái ngược hoàn toàn, Biden, cũng như phần lớn các vị Tổng thống Hoa Kỳ tiền nhiệm, lại nhìn nhận quan hệ đối tác với các quốc gia như Ấn Độ dưới lăng kính các giá trị chung. Trong quan điểm của ông, các quốc gia dân chủ có sứ mệnh thiêng liêng là phải ủng hộ và củng cố trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. Nếu bất kỳ bên nào phá vỡ niềm tin này, dù là bằng việc lách lệnh trừng phạt hay bị cáo buộc gian lận thương mại, đều sẽ làm suy yếu nền tảng và nhiệt huyết đang thúc đẩy mối quan hệ song phương.

Khi tầm nhìn hướng đến một tương lai mà Ấn Độ và Hoa Kỳ ngày càng gắn kết sâu rộng trong mọi lĩnh vực - tương tự như mối quan hệ Mỹ-Âu - thì bất cứ dấu hiệu rạn nứt nào giữa hai cường quốc này đều có thể gây tê liệt toàn bộ quan hệ đối tác. Chính vì vậy, không có gì đáng ngạc nhiên khi trong suốt nhiệm kỳ của Biden, nhiều nhân vật có ảnh hưởng tại Mỹ đã bày tỏ lo ngại rằng chiến lược xoay trục sang Ấn Độ là một "nước cờ sai lầm". Về phía Ấn Độ, họ cảm thấy bất mãn trước áp lực phải điều chỉnh các giá trị của mình cho phù hợp với Mỹ để được công nhận là đối tác đáng tin cậy.

Đặc biệt hơn, chính quyền Biden còn phải đối mặt với những cáo buộc về tính thiếu trung thực trong chính sách. Khi mới đắc cử, ông đã không tiếc lời về việc hợp tác với các nền dân chủ đồng chí hướng và khôi phục sinh khí cho các thể chế đa phương. Thế nhưng sau đó, Nhà Trắng lại đột ngột gạt bỏ các thỏa thuận thương mại mới và để mặc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) trong tình trạng bất lực trước các tranh chấp thương mại quốc tế.

Dưới thời Trump, khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết" chỉ đơn thuần là một câu khẩu hiệu với cách thực thi thiếu nhất quán và kém hiệu quả. Ngược lại, dưới thời Biden, tư tưởng "chính sách đối ngoại vì tầng lớp trung lưu" lại biến thành một học thuyết bảo hộ cứng nhắc, khiến các đối tác của Hoa Kỳ từ châu Á đến châu Âu phải vật vã tìm đường tiếp cận "Pháo đài Mỹ" vốn giờ đây đã trở nên khép kín.

Theo nhận định của giới quan sát, thời Trump ít nhất vẫn còn dư địa cho sự thỏa hiệp và đối thoại. Các quan chức New Delhi tự tin rằng họ có thể đáp ứng được những kỳ vọng của vị Tân Tổng thống này, bất kể đó là nhu cầu chính trị hay cá nhân. Minh chứng là Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã từng đồng hành cùng Trump trong các chiến dịch vận động tranh cử; và đáng chú ý hơn, theo các báo cáo, tập đoàn của Trump có nhiều dự án đầu tư được hoạch định tại Ấn Độ hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.

Đối với Ấn Độ - một quốc gia vốn nhạy cảm trước những chỉ trích về sự suy yếu của các thể chế dân chủ - việc đón chào một Tổng thống Mỹ ít quan tâm đến những vấn đề này là điều dễ hiểu. Họ không đơn độc trong suy nghĩ này. Các nhà lãnh đạo như Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cũng tự định vị mình - tương tự Trump - là những người bảo vệ giá trị truyền thống trước làn sóng tự do hóa và là người đấu tranh vì lợi ích quốc gia trong một trật tự thế giới đầy biến động. Bằng cách ưu tiên đàm phán về lợi ích thực tế thay vì những bài giảng về chủ nghĩa phi tự do, vị Tổng thống sắp nhậm chức thậm chí có thể mở rộng bản đồ các quốc gia sẵn sàng hợp tác với Washington trong những lĩnh vực cụ thể.

Tuy nhiên, để thích nghi với thế giới ngày càng thiên về lợi ích này, mỗi quốc gia cần xác định rõ những gì họ có thể mang đến bàn đàm phán. Ví dụ, Ấn Độ có thể phải đưa ra những cam kết an ninh cụ thể hơn và đồng ý tăng cường mua sắm vũ khí từ Mỹ. Về phía châu Âu, họ chắc chắn sẽ phải gánh vác nhiều trách nhiệm hơn trong việc tự bảo vệ mình và thể hiện sự linh hoạt trong các quy định. Tuy nhiên, khác với năm 2016, có rất ít quốc gia cảm thấy cần phải lo lắng quá mức ở thời điểm hiện tại.