Xu hướng phi Đô la hoá lan rộng tại châu Á

Doanh nghiệp tìm cách giảm phụ thuộc vào USD

Trong các giao dịch ngoại hối thông thường, USD thường đóng vai trò trung gian, ngay cả khi hai đồng tiền giao dịch không liên quan đến Mỹ. Ví dụ, một công ty Ai Cập muốn mua peso Philippines thường sẽ đổi nội tệ sang USD, sau đó dùng USD để mua peso. Tuy nhiên, hiện nay nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu tìm cách giao dịch trực tiếp giữa hai đồng tiền, bỏ qua USD.

Lý do không chỉ nằm ở việc giảm rủi ro tỷ giá khi USD biến động mạnh, mà còn vì thanh khoản và công nghệ hỗ trợ đã cải thiện. Ông Gene Ma – Trưởng bộ phận nghiên cứu Trung Quốc tại Viện Tài chính Quốc tế – nhận định: “Việc các đồng tiền ngoài Mỹ được giao dịch nhiều hơn là nhờ chi phí không còn chênh lệch lớn so với dùng USD.”

Xu hướng mới từ Singapore đến Indonesia

Nhiều tổ chức tài chính châu Âu và châu Á đang tích cực quảng bá các công cụ phái sinh bằng nhân dân tệ. Tại Singapore, một số công ty cho biết nhu cầu phòng hộ tỷ giá giữa euro và nhân dân tệ tăng mạnh – đặc biệt từ các hãng xe châu Âu.

Thanh toán bằng Nhân dân tệ tăng mạnh sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ tháng 11

Tại Indonesia, một ngân hàng nước ngoài dự kiến mở bộ phận giao dịch riêng cho đồng nhân dân tệ trong năm nay nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao từ khách hàng địa phương.

Ngoài ra, các quốc gia như Trung Quốc, Indonesia và các nước vùng Vịnh đang mở rộng quan hệ thương mại, tạo thêm động lực để bỏ qua USD trong thanh toán.

Vị thế toàn cầu của USD bị đe dọa

Từ nhiều thập kỷ nay, đồng USD luôn là nền tảng của hệ thống tài chính toàn cầu – từ tài trợ nợ cho các nước mới nổi đến thanh toán thương mại. Tuy nhiên, dữ liệu mới đây cho thấy vai trò trung gian của USD trong giao dịch ngoại hối chỉ còn khoảng 13%.

Bản thân Trung Quốc đã chủ động thúc đẩy việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ bằng cách ký thỏa thuận thanh toán song phương với Brazil, Indonesia và nhiều nước khác. Khối BRICS cũng liên tục thảo luận về lộ trình “phi đô la hóa”.

Từ sau khi Nga bị phương Tây trừng phạt vì xâm lược Ukraine năm 2022, nhiều quốc gia càng lo ngại USD có thể trở thành công cụ trừng phạt và mất dần tính trung lập.

Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia đồng thuận rằng quá trình giảm phụ thuộc vào USD sẽ diễn ra dần dần – vì hiện chưa có đồng tiền nào đủ mạnh để thay thế. Theo tổ chức thanh toán toàn cầu Swift, tỷ lệ sử dụng nhân dân tệ trong thanh toán quốc tế tháng 3/2024 chỉ đạt 4.1%, trong khi USD vẫn chiếm tới 49%.

Biến động chính trị và thương mại đẩy nhanh quá trình “phi đô la hóa”

Một yếu tố khiến xu hướng này tăng tốc là những tín hiệu không nhất quán từ Mỹ. Dưới thời ông Trump, các chính sách thương mại khó đoán và những phát biểu chỉ trích đồng USD quá mạnh đã làm dấy lên lo ngại về sự ổn định dài hạn của đồng tiền này.

Ông Trump cũng từng bổ nhiệm Stephen Miran – một nhà kinh tế kêu gọi cải tổ hệ thống tài chính toàn cầu dựa trên USD – vào vị trí cấp cao. Ngoài ra, chi phí phòng hộ rủi ro tỷ giá liên quan đến USD cũng tăng mạnh trong năm qua, nhất là trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới.

Các nhà phân tích tại Deutsche Bank nhận định: “USD có sức bền đáng nể, nhưng nếu thế giới xảy ra những thay đổi mang tính thời đại, vị thế thống trị của đồng tiền này có thể bị lung lay. Và những thay đổi đó dường như đang bắt đầu.”