Với những bước khởi đầu nhanh nhẹn như vậy, người ta có thể ngỡ rằng các nền kinh tế mới nổi sẽ giành được chiến thắng ngoạn mục và nhanh chóng trong cuộc chiến chống lạm phát. Tuy nhiên, thực tế lại diễn ra theo một kịch bản khác: hiện tại, các quốc gia phát triển đã kiềm chế được lạm phát về mức mục tiêu, tạo điều kiện cho các ngân hàng trung ương của họ tiếp tục hạ lãi suất. Đáng chú ý, vào tháng 8 năm nay, lần đầu tiên kể từ giữa năm 2021, tỷ lệ lạm phát trung bình của khối G7 đã giảm xuống dưới ngưỡng mục tiêu 2%.

Trong khi đó, các nền kinh tế mới nổi lại đang phải đối mặt với tình hình khó khăn hơn. Khi xem xét một nhóm 16 quốc gia đang phát triển chủ chốt (không tính Trung Quốc), tỷ lệ lạm phát trung vị vẫn đứng ở mức 3.6%, vượt 0,6 điểm phần trăm so với mục tiêu trung bình 3% mà họ đề ra.

Hiển nhiên, một số quốc gia - điển hình như Nam Phi hay Hungary - đã thành công trong việc đưa tỷ lệ lạm phát về ngưỡng mục tiêu. Tuy nhiên, nhiều nền kinh tế khác vẫn chưa đạt được thành tựu này. Vậy đâu là lý do khiến những "con rùa" G7 lại vượt mặt những "con thỏ" thị trường mới nổi trong cuộc đua này? Một nguyên nhân quan trọng nằm ở đặc thù riêng của các thị trường mới nổi: khi Hoa Kỳ đang vật lộn với vấn nạn lạm phát, điều này vô tình tạo ra rào cản cho các nền kinh tế mới nổi trong nỗ lực kiềm chế lạm phát của chính họ. Lý do là bởi chính sách tiền tệ thắt chặt của Mỹ có xu hướng hút vốn khỏi các nền kinh tế mới nổi, dẫn đến sự suy yếu của đồng nội tệ, gây trở ngại cho các ngân hàng trung ương trong việc kiểm soát lạm phát.

Quả thật, giai đoạn vừa qua đã chứng kiến những biến động không mấy thuận lợi đối với tiền tệ của các thị trường mới nổi: nhìn chung, đồng USD, xét về mặt danh nghĩa, đã tăng giá hơn 10% so với thời điểm giữa năm 2021. Dù không phải toàn bộ diễn biến này đều bắt nguồn từ việc Mỹ thắt chặt chính sách tiền tệ, song nghịch lý này lại mở ra một tia hy vọng cho các ngân hàng trung ương tại các thị trường mới nổi. Bởi lẽ, khi Fed đang trong chu kỳ hạ lãi suất, cơ hội để đồng USD giảm giá sẽ rộng mở hơn, và xu hướng nới lỏng chính sách tiền tệ của Mỹ có thể thúc đẩy dòng vốn quay trở lại các nền kinh tế mới nổi, từ đó hỗ trợ đồng nội tệ của họ tăng cường sức mạnh và kiểm soát hiệu quả hơn tỷ lệ lạm phát.

Bên cạnh đó, một lực lượng chống lạm phát đáng chú ý khác có thể đến từ Trung Quốc. Mặc dù gần đây Bắc Kinh có xu hướng nghiêng về các biện pháp kích thích kinh tế, song có cơ sở để tin rằng tăng trưởng xuất khẩu vẫn sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt trong chiến lược kinh tế tổng thể của quốc gia này.

Hàng hóa nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc đang ngày càng hiện diện rõ nét trên toàn cầu. Theo số liệu từ viện nghiên cứu CPB của Hà Lan, trong khi tốc độ tăng trưởng khối lượng nhập khẩu toàn cầu gần như đứng im, khối lượng xuất khẩu của Trung Quốc lại đang tăng trưởng ấn tượng ở mức 10%. Đế chế Trung Hoa đang nhanh chóng mở rộng thị phần toàn cầu, đặc biệt là tại các quốc gia đang phát triển. Năm 2023 đánh dấu một cột mốc quan trọng khi lần đầu tiên hơn một nửa thặng dư thương mại của Trung Quốc đến từ các nền kinh tế đang phát triển khác. Mặc dù thặng dư này có thể gây khó khăn cho nhiều nền kinh tế mới nổi - thể hiện qua việc họ ngày càng mạnh tay áp đặt các hạn chế thương mại đối với Trung Quốc - nhưng tình hình này cũng có thể mang lại tác động tích cực trong việc kiềm chế lạm phát.

Tuy nhiên, Brazil, quốc gia vừa tái khởi động chính sách thắt chặt tiền tệ, lại đưa ra một bài học cảnh tỉnh. Do chính sách tài khóa quá lỏng lẻo, nền kinh tế Brazil đang được kích thích theo cách duy trì một thị trường lao động cực kỳ sôi động và mức lạm phát dịch vụ vô cùng cao. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, tình hình cũng không khả quan hơn khi chính sách tài khóa vẫn quá lỏng lẻo và chiến lược chống lạm phát của ngân hàng trung ương lại phụ thuộc quá nhiều vào việc duy trì ổn định tỷ giá hối đoái. Phương pháp này tuy giúp hạ thấp tỷ lệ lạm phát của hàng hóa ngoại thương xuống mức 28%, nhưng lại bất lực trước lạm phát của các dịch vụ phi thương mại khi tỷ lệ lạm phát của nhóm này vẫn ở mức đáng báo động 73%.

Đáng chú ý, còn nhiều quốc gia khác như Mexico, Ba Lan, Indonesia, Hungary hay Thái Lan, kỷ cương chính sách tài khóa của các quốc gia này đang ngày càng đáng ngờ. Điều này đòi hỏi các ngân hàng trung ương phải hết sức cảnh giác trước nguy cơ chính sách tài khoá lỏng lẻo tạo ra áp lực lạm phát không mong muốn.

Nhìn chung, trong hành trình đưa lạm phát về mức mục tiêu hoặc mức hợp lý, các nền kinh tế mới nổi không cần quá lo lắng nhưng cũng không nên tự mãn. Tuy nhiên, nếu có một yếu tố có thể khiến những "con thỏ" kinh tế này mất đà hơn nữa trong cuộc đua marathon chống lạm phát, thì đó chính là sự thiếu kỷ luật trong điều hành chính sách tài khóa.