Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves chuẩn bị thắt chặt ngân sách, cắt giảm hàng tỷ GBP chi tiêu công

Trà Giang
Junior Editor
Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves đang chuẩn bị đưa ra một trong những quyết định tài khóa quan trọng nhất từ khi nhậm chức: cắt giảm hàng tỷ bảng Anh trong chi tiêu chính phủ để ứng phó với áp lực ngân sách gia tăng.

Với lý do đối mặt với những thách thức kinh tế toàn cầu, bà kỳ vọng sẽ tái khẳng định cam kết với kỷ luật tài khóa. Tuy nhiên, động thái này ngay lập tức vấp phải làn sóng phản đối từ chính nội bộ Đảng Lao động, khi nhiều ý kiến cho rằng chính sách thắt chặt chi tiêu có thể làm suy yếu lòng tin của cử tri và tạo tiền đề cho bất ổn chính trị.
Theo thông tin được Bộ Tài chính Anh công bố trước, trong bài phát biểu vào thứ Tư, Reeves sẽ nhấn mạnh vai trò của chính phủ trong việc định hình tương lai của nền kinh tế Anh giữa một thế giới đầy biến động. “Nhiệm vụ của một chính phủ có trách nhiệm không chỉ là quan sát sự thay đổi, mà còn phải đảm bảo rằng đất nước được trang bị để đối phó với nó,” bà sẽ tuyên bố.
Theo ước tính của Bloomberg Economics, Reeves dự kiến sẽ cắt giảm khoảng 10 tỷ bảng Anh (tương đương 13 tỷ USD) từ chi tiêu thường xuyên của chính phủ. Các chi tiết cụ thể sẽ được công bố trong kỳ đánh giá ngân sách dài hạn vào tháng 6. Ngoài ra, bà đang phải đối mặt với nhu cầu vay thêm 17 tỷ bảng kể từ ngân sách tháng 10 năm ngoái, nhưng đã tiết kiệm được 5 tỷ bảng thông qua các kế hoạch cắt giảm trợ cấp xã hội.
Tuy nhiên, quyết định siết chặt chi tiêu không được lòng nhiều nghị sĩ Lao động. Việc từ chối nới lỏng các quy tắc tài khóa tự đặt ra hoặc không chọn phương án tăng thuế để bù đắp thâm hụt ngân sách khiến Reeves bị cáo buộc đang quay trở lại thời kỳ "thắt lưng buộc bụng" mà chính phủ Bảo thủ đã áp dụng sau cuộc khủng hoảng tài chính 2010.
Một trong những biện pháp tài chính đáng chú ý của Reeves là tái cơ cấu ngân sách quốc phòng. Theo Bộ Tài chính, chi tiêu quốc phòng sẽ được tăng thêm 2.2 tỷ bảng từ tháng 4. Tuy nhiên, một thủ thuật kế toán quan trọng đã giúp Reeves có thêm 2 tỷ bảng để chi tiêu mà không vi phạm các quy tắc tài khóa của mình: tái phân bổ một phần ngân sách viện trợ nước ngoài vào chi tiêu quân sự. Vì các khoản chi đầu tư không bị tính vào hạn mức tài khóa, điều này giúp bà duy trì cam kết về ngân sách mà vẫn mở rộng chi tiêu trong một lĩnh vực quan trọng.
Dư địa ngân sách chính phủ Anh qua các nhiệm kỳ
Vào cùng ngày, Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR) sẽ công bố dự báo mới nhất về nền kinh tế Anh, dự kiến sẽ cắt giảm một nửa dự báo tăng trưởng năm 2025 xuống còn 1%, thay vì mức 2% trước đó. Đây là một dấu hiệu đáng lo ngại, cho thấy nền kinh tế Anh đang mất động lực tăng trưởng nhanh hơn so với dự kiến ban đầu.
Tăng trưởng GDP Anh gần như giậm chân tại chỗ sau khi Công Đảng lên nắm quyền
Ngoài ra, Reeves cũng đặt mục tiêu cắt giảm 10.000 việc làm trong khu vực công, nhằm giảm 15% chi phí hoạt động của chính phủ. Động thái này càng làm tăng căng thẳng trong nội bộ nội các, khi các bộ trưởng phụ trách các lĩnh vực không thuộc nhóm được bảo vệ (như y tế, quốc phòng và giáo dục) đang tìm cách bảo vệ ngân sách của mình khỏi bị cắt giảm.
Việc Reeves đổ lỗi cho áp lực ngân sách ngày càng tăng là do chi phí vay nợ toàn cầu tăng cũng gây ra nhiều tranh cãi. Một số chuyên gia nhận định bà đang ngầm ám chỉ tác động từ việc Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể trở lại Nhà Trắng. Các chính sách thuế quan của Trump và quan điểm cứng rắn về cuộc chiến Ukraine đang khiến châu Âu phải điều chỉnh lại chiến lược thương mại và gia tăng chi tiêu quốc phòng.
Hiện tại, Anh đang cố gắng đàm phán một thỏa thuận kinh tế bổ sung với Mỹ để tránh bị ảnh hưởng bởi các biện pháp thuế quan mà Trump dự kiến áp dụng vào ngày 2/4. Một trong những điều khoản có thể được điều chỉnh là thuế dịch vụ kỹ thuật số mà Anh đang áp dụng đối với các tập đoàn công nghệ Mỹ.
Quyết định tài khóa của Reeves không chỉ vấp phải phản đối từ nội bộ Đảng Lao động, mà còn từ phe đối lập. Bộ trưởng Tài chính đối lập Mel Stride của Đảng Bảo thủ chỉ trích: “Bộ trưởng Reeves cần chịu trách nhiệm cho những quyết định của chính mình. Đình trệ kinh tế và nợ công gia tăng không thể hoàn toàn đổ lỗi cho các yếu tố bên ngoài – rõ ràng là chúng ta đã đi theo con đường này kể từ khi bà ấy công bố ngân sách đầu tiên đầy sai lầm.”
Các nhà đầu tư và doanh nghiệp cũng không mấy lạc quan với cách tiếp cận của Reeves. Hồi tháng 1, thị trường trái phiếu Anh đã rơi vào tình trạng bất ổn khi giới tài chính lo ngại nền kinh tế nước này có thể đang rơi vào tình trạng “đình lạm” – sự kết hợp giữa lạm phát cao và tăng trưởng chậm.
Theo cuộc khảo sát của YouGov công bố vào thứ Ba, 73% người dân Anh cho rằng chính phủ đang điều hành nền kinh tế kém hiệu quả, trong khi chỉ 16% đánh giá tích cực. Đặc biệt, 53% cho rằng Reeves đang làm không tốt vai trò Bộ trưởng Tài chính, so với chỉ 11% có quan điểm tích cực.
Reeves lập luận rằng các biện pháp cắt giảm cần được nhìn nhận trong bối cảnh Đảng Lao động đã đưa ra một ngân sách mở rộng chi tiêu lớn nhất trong nhiều thập kỷ vào tháng 10 năm ngoái. Đây là nỗ lực nhằm trấn an các nghị sĩ Lao động rằng, dù có những biện pháp thắt chặt, chính phủ vẫn đang duy trì các chính sách thiên tả theo định hướng của đảng.
Tuy nhiên, các quan chức Bộ Tài chính cho biết bà không có nhiều dư địa để tạo ra một “vùng đệm tài khóa” lớn hơn so với tháng 10. Nếu cần thêm nguồn thu trong tương lai, Reeves có thể sẽ phải tăng thuế thay vì vay nợ. Nhưng mục tiêu của bà vẫn là tránh phương án này bằng cách thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua các cải cách phía cung.
Dù vậy, với nền kinh tế Anh đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, câu hỏi đặt ra là liệu Reeves có thể thực sự kiểm soát tình hình mà không gây ra bất ổn tài chính và chính trị hay không. Sự phản đối từ cả nội bộ lẫn phe đối lập cho thấy đây sẽ là một bài toán đầy thách thức trong những tháng tới.
Bloomberg